از طرفی چالشهایی نیز بر سر راه شوراها در انجام امور محوله و البته اختیارات آنها از همان ابتدای کار وجود داشته و تا امروز که پنج دوره از عمر این نهاد میگذرد شوراهای شهر با موانع و مشکلات دست به گریبان هستند. شوراهای اسلامی شهرها به عنوان بزرگترین نهاد مردمی، فاقد برخی ابزارها و اختیارات برای تصمیمگیریهای شهری است موضوعی که فتح الله معین، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان و در گفت و گو با «اصفهان زیبا آنلاین» به آن اشاره کرد و به بررسی نقش و جایگاه شوراها در مدیریت شهری و همچنین چالشهای موجود در این حوزه پرداخت. در ادامه مشروح این گفت و گو را میخوانید.
برای شروع از اهمیت و نقش شوراهای اسلامی شهرها در مدیریت شهری و لزوم برقراری آنها بگویید.
با گسترش روز افزون جمعیت، توسعه شهرها و مناطق مسکونی نیاز به تصمیمات محلی برای اداره بهتر امور شهری وجود دارد. چراکه به علت عدم مشابهت در امکانات، نقاط قوت و تنگناهای هر منطقه با یکدیگر متفاوت است و وجود پارلمانها و شوراهای محلی به منظور جلب مشارکت عموم مردم در اداره شهر و هم بهره برداری از این امکانات محلی مورد نیاز است. در وصیتی که حضرت امام (ره) به شورای انقلاب صادر کردند بر تشکیل شوراها برای اداره امور مردم و توسط خود مردم، تأکید کردند. وجود شوراهای اسلامی شهر یک ضرورت است. مردم نیز طی 5 دوره نشان دادند که بیش از گذشته به شوراها و تصمیمات متمرکز اعتماد دارند. از طرفی شوراها نیز به نحو چشم گیری موفق بودند و توانستند از امکانات محلی به همراه مشارکت مردم استفاده بیشتری ببرند و نتایج آن گواه این موضوع است. نکته دیگر اینکه وجود شوراهای اسلامی باعث رقابت سازنده میان شهرهای مختلف و تلاش مسئولان شورا و مدیران شهری برای بهبود عملکردشان شده است.
به نظر شما آیا شوراهای اسلامی شهر طی این 20 سال به اهداف پیش بینی شده خود رسیدهاند؟
برای بررسی این موضوع باید مبنای درستی در ارزیابی کار خود داشته باشیم. برای مثال یکی از عوامل ارزیابی، وضعیت اعتباراتی است که در هر شهر هزینه میشود. اعتبارات شهرهای مختلف طی پنج دوره شوراهای شهر افزایش چشمگیری داشته است که این موضوع به تلاش برای تحقق این بودجهها به صورت مطلوب بر میگردد. در پی افزایش اعتبارات تحولات زیادی در این مناطق از نظر دستیابی به اهداف توسعهای ایجاد شد که بسیار قابل توجه و قابل بررسی است. طبق آماری که بنده در خصوص بودجه شهر اصفهان در دست دارم، بودجه شهرداری اصفهان در سال 91، 579 میلیارد تومان، در سال 92، 1108 میلیارد تومان، در سال 96 به 3750 میلیارد تومان و در سال 1400 بودجه شهرداری به 8 هزار میلیارد تومان رسیده است. با دقت در این آمار خواهید دید که از سال 91 تا 1400 بودجه شهر اصفهان افزایش بسیار چشمگیری داشته است. از طرفی این رشد افزایشی بودجه نشان از مشارکت مردم در پرداختها را دارد که این همان همکاری در راستای توسعه شهر است.
ارزیابی شما از عملکرد شورای پنجم با محوریت اصفهان، دستاوردها و شکستها، چیست؟
شورای پنجم، شورای بسیار موفقی بود؛ برنامه ریزی و جلب اعتماد مردم در اجرای برنامهها و همچنین نتیجه بخشی مهمترین پروژههای بر زمین مانده توسعه شهری از جمله دستاوردهای این شورا در اصفهان بود. راه اندازی و اتمام خط یک قطار شهری ظرف مدت 6 تا 7 ماه، آزادسازی بخش اعظم معابر، نو سازی و بهسازی چهارباغ، پیاده راه کردن بخشی از خیابان سپه، رسیدگی به میدان امام، توجه جدی به امر جذب گردشگران، انجام کارهای فرهنگی متنوع و به روزرسانی ارتباطات با خواهرخواندهها و استفاده از این ارتباط در راستای رونق اقتصادی شهر اصفهان و دهها مورد دیگر از جمله فعالیتهایی بود که شورای شهر اصفهان توانست آنها را طی این مدت به ثمر برساند. در این میان یک دستاورد دیگر شورای اسلامی شهر اصفهان این است که بخشی از بودجه 1400 با عنوان بودجه مشارکتی مطرح شد، بدین معنا بخشی از هزینهها در مناطق بر مبنای مشاوره و مشارکت مردم و همچنین بر اساس نیازهای آن مناطق تعیین شد. مدتها بود که این بحث مطرح بود که ما محله محور شویم اما در واقع ساز و کاری جهت تعیین این محله محوری، مطرح نشده بود. این اولین بار است که موضوع تخصیص بودجه مشارکتی به میان آمده است و امیدواریم که نتیجه خوبی نیز در بر داشته باشد. به طور متوسط برای هر یک از مناطق 20 میلیارد تومان کنار گذاشته شده که برای اولین سال این اعتبار، اعتبار بسیار خوبی به نظر میآید. توجه جدی به امر حمل و نقل عمومی، نوسازی ناوگان اتوبوس رانی در این شرایط تحریم، بازسازی اتوبوسهایی که قابلیت تعویض نداشتند، ارتقا مداوم سطح خدمات شهری، کیفیت فضای سبز، نظافت شهر، جمع آوری زبالهها و کارهای جاریهای که شهرداری انجام میدهند، از دیگر مواردی است که شورا در آنها نقش داشته است.
از نظر شما و به عنوان شخصی که سالها در نهادهای مرتبط با مردم حضور داشتهاید، بهترین روش برای مدیریت شهر و احیاء و ارتقاء سطح اعتماد مردم چیست؟
مردم به طور دائم با شوراها در ارتباطند و اعضای شوراها را نیز از خود میدانند. در محلات مختلف با آنها روبرو میشوند و از طریق ملاقاتهای عمومی و حضور اعضا در مناطق، امکان تعامل بسیاری را با اعضای شورا بدست میآوردند. این شرایط مشکل جلب اعتماد عمومی نسبت به شوراها را کمتر کرده است. به عبارتی امکان یک انتخاب آزاد از مهمترین مواردی است که باید در همه زمینهها به آن توجه کنیم و آن را مدنظر داشته باشیم. چراکه این موضوع باعث جلب اعتماد مردم و ادامه دار بودن آن میشود. مردم باید بتوانند با راحتی خیال نمایندگان خودشان را (همچون انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا) انتخاب کنند و در محدودیت نباشند. بنده با توجه به ارتباطاتی که در سطح شهر دارم، اعتماد بین مردم و شوراها را همچنان برقرار میبینیم.
بر مبنای قانون اساسی، شوراهای شهر و روستا باید غیر سیاسی و متشکل از افراد متخصص و با تجربه باشند، نظر شما چیست؟ آیا طی این پنج دوره هیچ گونه جناح بندی سیاسی یا اهداف سیاسی در شوراهای اسلامی مشاهده نشده است و آیا این موضوع نمیتواند در اهداف اصلی شورا و عملکرد آن تأثیر گذار باشد؟
ماهیت شوراها اساساً غیرسیاسی است اما خیلی از متخصصین نیز گرایش سیاسی و خط و مشی سیاسی هم دارند. این موضوع اجتناب ناپذیر است. جناحهای سیاسی نیز این تأکید را دارند که شورای شهر، شوراهای اجتماعی و خدماتی است و کمتر نیاز به مطرح کردن مباحث سیاسی در آن است. اما به هر صورت هر گروه سیاسی یک پلان و نقشه راهی برای توسعه شهر دارد. این یک امر طبیعی است که در همه جای دنیا وجود دارد و به طور طبیعی هم باعث ایجاد رقابت در انتخابات میشود. این موضوع را نباید به حساب سیاسی بودن شوراها گذاشت. شوراها کمتر عملکرد سیاسی از خود بروز میدهند. آنچه که بوده همگی خدمات شهری، توسعه شهری و اقدامات عمرانی از سوی شوراهای شهر بوده که اینها نیز به نحو مطلوبی به اجرا در آمده است. گروههای سیاسی نیز هر یک به نوبه خود این بحث را مطرح میکنند که ما در شناخت نیازمندیهای مردم، جلب اعتماد مردم و داشتن تعامل با مردم موفقتر از دیگری هستیم و این امر یک رویکرد طبیعی از سمت همه جریانها به شمار میرود.
نظر شما در خصوص نحوه بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات پیش رو برای ششمین دوره از انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا با محوریت اصفهان چیست؟
بررسی صلاحیتها به عهده هیئتهای اجرایی و هیئت نظارت است. بنده پیشتر عرض کردم که تلاش ما باید در راستای احساس رضایت مردم نسبت به نمایندگانشان باشد. مردم باید احساس کنند که نمایندگان شهرشان را خود به تنهایی انتخاب میکنند. معایب در این خصوص باید هر چه بیشتر برطرف شود. قانون امری را در خصوص منابع و مراجع چهارگانه برای اعلام نظر در خصوص داوطلبان عضویت در شوراها نیز مطرح کرده است که صرفاً بر اساس این موضوع بررسیها صورت خواهد گرفت و نباید تفاسیر و سخت گیری بیشتر از آن وجود داشته باشد.
برای برگزاری یک انتخابات پر شور و انتخاب افراد شایسته در ششمین دوره از انتخابات شوراهای اسلامی شهرو روستا چه الزاماتی در قوانین مورد نیاز است؟
مهمترین موضوع در این باره این است که نباید شوراها و اختیارات آنها را محدود کرد. متأسفانه طی سالهای گذشته ما شاهد محدودیت اختیارات به جای افزایش اختیارات و توسعه آنها بودهایم. اگر نهاد شورا اشکالی دارد باید این اشکال را در نهاد شورا برطرف کرد نه اینکه محدودیتها را افزایش داد و اختیارات را کم کرد. اگر امکان بیشتر برای شوراها فراهم شود و یک مدیریت واحد شهری اتفاق افتد به این معنا که شورای شهرها در همه جنبههای شهر بتوانند اظهار نظر کنند و مردم نیز بدانند سرنوشت شهرشان تنها به دست عدهای مشخص شده که خود انتخاب کردهاند، میسپارند، این موجب شور و هیجان بیشتری برای انتخابات میشود. دوم اینکه برداشتن موانع حضور داوطلبان با ایدهها و نظرات مختلف از دیگر موضوعاتی است که باید به آن توجه شود تا انشاالله یک انتخابات پر شور را در پیش داشته باشیم.
از چالشها و موانع گفتید. چرا پس از 20 سال که از عمر شوراهای اسلامی شهر و روستا میگذرد همچنان این چالشها در خصوص عملکرد یا اعضای شورا ادامه دارد و با اینکه علتها را شناسایی کردهاند در صدد رفع آن بر نمیآیند؟
بر اساس فرمایش حضرت امام (ره) اختیارات شوراهای اسلامی شهر و روستا باید فراتر از این چیزی که هست، باشد. در قانون اساسی توقع و انتظار از شوراها بسیار زیاد است اما راهکار و روش اجرایی برای این منظور پیش بینی نشده است. عرض کردم طی این سالها متأسفانه اختیارات شوراها محدودتر از قبل شده است. البته با همین اختیارات کم تأثیرات بسیار قابل توجهی را از شوراها شاهد بودهایم. تاکید بنده این است که مجلس شورای اسلامی، نمایندگان و دیگر مسئولان به این امر دقت کنند. متأسفانه شورا به دلیل اینکه یک نهاد مستقل است چندان مورد توجه قرار نمیگیرد. حتی دیگر نهادها نیز انتظار دارند که به نوعی شوراهای اسلامی شهر تحت سیطره آنها قرار گیرند. امیدواریم در سالها و دورههای بعدی این موضوع ساماندهی شود.
