یک تکرار شیرین در قالب کتاب
مصطفی حیدری، رئیس دفتر تخصصی سینما می‌گوید: «کتاب «تاریخ سینما از ما شروع نمی‌شود» شامل 14 گفت‌وگو و شش مقاله و یادداشت است که مرحوم زاون قوکاسیان در پنجاه سال گذشته در مجلات مختلف به چاپ رسانده و در بخش اول تک گفت‌وگوهای زاون قوکاسیان با آربی آوانسیان، فرخ غفاری، منوچهر طیاب، محمد تهامی‌نژاد، ابراهیم مختاری، بهمن فرمان‌آرا، مینو فرشچی، حسن بنی‌هاشمی، بهزاد رحیمیان، فریدون معزی مقدم، هوشنگ مرادی کرمانی، نادر مشایخی، سعید منافی، مازیار اولیایی‌نیا و رضا کیانیان آمده است و بخشی دیگر نیز به یادداشت‌ها و مقاله‌های او اختصاص‌یافته است.»
او می‌افزاید: «گفت‌وگوها، یادداشت‌ها و مقاله‌های منتشرشده در این کتاب پیش‌تر در مجله‌های نگین، کلک، فارابی، جهان کتاب، فرهنگ مردم، زنده‌رود، فرهنگ پارسی و بولتن سینمای آزاد منتشرشده بودند و اکنون بار دیگر در قالب یک کتاب به چاپ رسیده است.»
گفت‌وگوهای زاون
حامد قصری نیز می‌گوید: «این کتاب در بخشی به یادداشت‌ها و مقاله‌های مرحوم زاون قوکاسیان درباره افرادی مانند فریدون رهنما، علی حاتمی، سهراب شهیدثالث و برخی دیگر از سینماگران ایران و همچنین به مباحثی درباره جشنواره‌های مختلف ازجمله جشنواره ونیز می‌پردازد که زاون در آن‌ها حضور داشته است.» نویسنده کتاب «سینماهشت» با اشاره به گفت‌وگوهای منتشرشده در این کتاب، تصریح می‌کند: «مضمون گفت‌وگوی زاون با عباس کیارستمی درباره موسیقی فیلم است، نادر مشایخی به اجرای اپرای ملکوت در اتریش پرداخته است، گفت‌وگو با ابراهیم مختاری درباره فیلم زینت، زعفران و چند فیلم مستند دیگر او است، هوشنگ مرادی کرمانی درباره ریشه‌های فیلم‌نامه و داستان کودک سخن گفته، فرخ غفاری درباره صادق هدایت و تأثیر او از فیلم‌های سیاه آلمانی صحبت کرده است، منوچهر طیاب درباره فیلم‌های مستند خود با مضمون اصفهان سخن گفته است، گفت‌وگو با رضا کیانیان درباره کتاب وی با نام ناصر و فردین است و میزگرد زاون با بهمن فرمان‌آرا و مینو فرشچی بر محور فیلم یک بوس کوچولو انجام شده است.»
او ادامه می‌دهد: «گفت‌وگو با بهزاد رحیمیان درباره کتاب او با نام راهنمای فیلم و گفت‌وگو با محمد تهامی‌نژاد درباره کتاب سینمای ایران از سری مجموعه کتاب‌های از ایران چه می‌دانم انجام‌شده است، فریدون معزی مقدم درمورد فرم‌گرایی در فیلم هشت‌ونیم فدریکو فلینی صحبت کرده که در آن زمان در تهران اکران شد، سعید منافی در مورد سینمای کیارستمی صحبت می‌کند، گفت‌وگوی زاون با حسن بنی‌هاشمی نیز به مباحث میان دو سینماگری پرداخته که یکی در اصفهان و دیگری در بندرعباس سینما آزاد را پیگیری کرده‌اند و مازیار اولیایی به دلیل انتشار کتاب وی درباره تاریخ سینمای کلاسیک آمریکا در این خصوص صحبت کرده و گفت‌وگوی زاون با آربی آوانسیان نیز درباره کتاب او به نام چشمه انجام‌شده که به فیلم چشمه ساخته زاون پرداخته است.»
ادای دین به زاون…
قصری به خاطرات خود درباره زاون قوکاسیان اشاره‌کرده و می‌گوید: «من از طریق مرحوم برهان‌الدین حسینی با زاون آشنا شدم که دوست مشترک ما بود. آن زمان در رسانه کار می‌کردم و زاون نیز سردبیر مجله فرهنگ پارسی بود و دوستی و ارتباط ما که از نوع فرهنگی بود سال‌ها ادامه پیدا کرد و با او گفت‌وگوهای زیادی انجام داده‌ام. زاون ارتباط خوبی با رسانه‌ها داشت و وقتی مطالب دانشجویانش سروشکلی می‌گرفت به من می‌داد و منتشر می‌کردم. من ابتدا مهندسی برق خواندم اما بعد از ارتباط با زاون آن‌قدر شیفته او و سینما شدم و رشته سینما را نیز در دانشگاه ادامه دادم که زاون استاد ما بود.»
او اضافه می‌کند: «من زاون را یک قدیس نمی‌دانم، اما او دوست و استاد من بودم. آدم فوق‌العاده مهربانی که خیلی وقت‌ها از مهربانی او سوءاستفاده می‌شد. به دانشجویانش بسیار بها می‌داد و اتفاقا بعدها خیلی از آن دانشجوها زاون را اذیت کردند. انتشار کتاب تاریخ سینما از ما شروع نمی‌شود، ادای دینی به زاون بود و من در مورد این کتاب ادعایی ندارم. من و مصطفی حیدری تأکید نداشتیم که ناممان روی جلد بیاید فقط دلمان می‌خواست درباره زاون صحبت شود و خوشحالم که رونمایی این کتاب در زادروز زاون برگزار خواهد شد. او یکی از بزرگ‌ترین دوستان زندگی من است که از او بسیار یاد گرفتم و دوستش دارم.»
تحقق یک آرزو…
این نویسنده و عکاس با اشاره به اینکه به‌زودی کتابی درباره تاریخ سینمای اصفهان منتشر خواهد کرد، تصریح می‌کند: «ایرادی که من در زمان حیات زاون نیز به او گفته بودم این است که زاون کتاب‌های بسیاری درباره سینماگران ایران نوشت، ولی همیشه یکی از آرزوهایش این بود که روی تاریخ سینمای اصفهان کار کند که یک سلسله‌مصاحبه هم دراین‌باره انجام داده بود و اگر به تهرانی‌ها نپرداخته بود، کتاب سینمای آزاد اصفهان با نام زاون منتشر می‌شد. من همیشه به رابطه میان سینمای ایران و جُنگ اصفهان پرداخته‌ام و معتقدم که ما بهترین و ماندگارترین جریان فرهنگی را یعنی جنگ اصفهان را داشتیم که یک جریان استثنایی است. ازاین‌رو کتابی در این خصوص نوشته‌ام که مراحل آخر ویراستاری‌اش در حال انجام است و قرار است در تهران منتشر شود و فعلا عنوان فرزندان اصفهان را برای آن انتخاب کرده‌ام. نوشتن تاریخ سینمای آزاد اصفهان کاری بود که زاون باید انجام می‌داد و درواقع ما کار زاون را تکمیل می‌کنیم.» همچنین کتاب «سینماهشت» این نویسنده شامل روایت‌هایی از فیلم‌سازان سینمای آزاد اصفهان است که در آن 21مصاحبه با اعضای سینمای آزاد اصفهان گردآوری شده است.
قصری در گفت‌وگویی با اصفهان زیبا در باره تدوین این کتاب می گوید: «یکی از جریان‌های مهم سینمایی جریان سینمای آزاد است. سینمای آزاد در سال 1348 در تهران و زیرنظر تلویزیون ملی ایران و به ریاست بصیر نصیبی تشکیل شد. این سینما بر اساس متد کاملا آزاد شکل گرفت و هر علاقه‌مندی به سینما می‌توانست در این سینمایی که به نام سینمای هشت میلی‌متری یا آزاد شناخته می‌شد فیلم بسازد.»
او ادامه می‌دهد: «سال‌ها پیش با فیلم‌سازان سینمای آزاد اصفهان گفت‌وگوهایی را انجام دادم و بعدازاینکه با آقای حیدری و فعالیت‌های دفتر تخصصی سینما و علاقه آن‌ها به فعالیت در حوزه سینمای آزاد آشنا شدم، تصمیم گرفتیم که این مجموعه مصاحبه را کامل کنم و به‌صورت کتاب چاپ کنیم. یکی از سختی‌های کار پیدا کردن افرادی بود که ایران نبودند و خوشبختانه شماره‌های آن‌ها را هم پیدا کردیم و مصاحبه با این دوستان هم انجام شد.»
قصری پیگیری سرنوشت هرکدام از اعضای سینمای آزاد اصفهان را دارای نکات جالبی می‌داند: «یکی از جذابیت‌های دنبال‌کردن سرنوشت اعضای سینمای آزاد برای من این است که هرکدام از این افراد یک‌رشته خاص هنری را بعد از دوران سینمای آزاد دنبال می‌کنند که همان دوران هم ریشه‌های آن را نشان می‌دادند؛ مثلا آقای داود زندیان پوسترها را طراحی می‌کردند که بعدا هم کاملا در عرصه نقاشی فعالیت می‌کند. یا احمد طالبی‌نژاد که بعدا منتقد معروفی می‌شود یا آقای موسی اکرمی که جزو فیلسوفان خوب کنونی است و عضو هیئت‌علمی دانشگاه است.»
گفتنی است آیین رونمایی از کتاب «تاریخ سینما از ما شروع نمی‌شود» به همراه کتاب‌های سینماتوگراف سه (پرونده‌ای برای سینمای مستند)، سینماتوگراف چهار (پرونده‌ای برای سینمای کودک و نوجوان) و سینماهشت (روایت‌هایی از سینمای آزاد اصفهان) سه‌شنبه هفتم اردیبهشت ساعت 18:30 هم‌زمان با سالروز تولد زاون قوکاسیان به‌صورت مجازی و زنده از صفحه اینستاگرام دفتر تخصصی سینما @cinema-esfahan برگزار می‌شود.
