کالاهایی که تا دو سال قبل سهمی در سبد خرید مردم نداشتند با شیوع ویروس کرونا به اعضای دائمی سبد خرید مردم تبدیل شدند. ولی رفته‌رفته سهم این اقلام بهداشتی در سبد خرید مردم کوچک و کوچک‌تر می‌شود؛ تاجایی که شماری از خانواده‌ها قید رعایت نکات بهداشتی را به دلیل واکسیناسیون زده‌اند. بررسی میدانی سبد خرید خانواده‌های اصفهانی نشان می‌دهد مردم برخلاف سال 99 کمتر اقلام بهداشتی برای رعایت پروتکل‌ها تهیه می‌کنند. پیش‌از شروع واکسیناسیون، کالاهایی مانند ماسک، مواد ضدعفونــــی و دستکش سهم زیادی در سبد خرید اصفهانی‌ها پیدا کرده بود و با شیوع ویروس کرونا درصد بالایی از درآمد مردم به خرید کالاهایی برای پیشگیری از کرونا اختصاص پیدا می‌کرد.
به گزارش ایرنا، کمال حیدری، معاون بهداشتی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در آذرماه اعلام کرد: «سطح رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور نگران‌کننده است. رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور وضعیت خوبی ندارد و آمار در این زمینه به ۴۷,۶ درصد رسیده که نگران‌کننده است.»
همچنین طبق جدول‌ها و نمودارهای منتشرشده از سوی وزارت بهداشت، روند رعایت پروتکل‌های بهداشتی و… در روزهای منتهی به آذر و ابتدای دی‌ماه ۱۴۰۰، نزولی شده است که می‌تواند نگران‌کننده باشد.
خداحافظی کالاهای جدید از سبد خرید
ماسک، موادضدعفونی، دستکش، ویتامین سی، سایر ویتامین‌ها و… تا سال گذشته اعضای جدایی‌ناپذیر در سبد خرید خانوارهای اصفهانی بود. درحال‌حاضر ماسک‌های تنفسی تاحدود زیادی سهم خود را در سبد خرید مردم حفظ کرده است و مردم برای حضور در اجتماع به دلیل اجباری‌بودن استفاده از ماسک، ناچار به تهیه این کالای بهداشتی هستند. بالاترین درجه ماسک مدل N95 است و قیمت هر عدد از این ماسک‌ها سال گذشته حدود 18 هزار تومان بود. ولی اکنون افزایش عرضه و کاهش تقاضا برای ماسک مدل N95 موجب شده قیمت آن به هفت تا هشت هزار تومان کاهش یابد. در نتیجه اگر یک خانواده چهارنفره هفته‌ای یک‌مرتبه ماسک خود را تعویض کند، یعنی ماهانه 112 تا 128 هزار تومان به هزینه‌های آن‌ها اضافه خواهد شد. ماسک‌های سه‌بعدی نیز در شمار جدیدترین اقلام بهداشتی قرار می‌گیرد و هر عدد آن حدود دو هزار و 500 تومان قیمت خورده است. اگر یک خانواده چهارنفره هر هفته چهار عدد ماسک سه‌بعدی تهیه کند، درمجموع 160هزار تومان در ماه باید بپردازد. ماسک‌های معمولی نیز هر عدد با قیمت یک هزار تومان عرضه می‌شود و به‌صورت استاندارد در روز باید چندین مرتبه تعویض شوند. با این حال، اگر مجموع استفاده ماسک تنفسی هر فرد در ماه را حدود 30 عدد محاسبه کنیم، یک خانواده چهارنفره به 120عدد ماسک نیاز دارد و خانواده‌ها به‌صورت متوسط ماهانه باید 120 هزار تومان از درآمد خود را برای خرید ماسک ساده هزینه می‌کنند. سهم مواد ضدعفونی در سبد خرید خانواده‌ها تا قبل از واکسیناسیون به‌مراتب بالاتر از ماسک بود و ماهانه به بیش از 150هزار تومان می‌رسید. ولی مشاهده‌های میدانی از داروخانه‌های اصفهان از کاهش تقاضا برای خرید مواد ضدعفونی حکایت می‌کند، تاجایی‌که بعضی از خانوارها در ماه 50 هزار تومان هم بابت خرید ضدعفونی نمی‌پردازند. همچنین تقاضا برای دستکش‌های لاتکس در بازار اصفهان نزدیک به صفر است، درمقابل دستکش‌های یکبارمصرف همچنان مشتری دارند و تعدادی از خانواده‌ها در اماکنی مانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای، سوپرمارکت، پمپ بنزین، وسایل حمل‌ونقل عمومی و… از دستکش یکبارمصرف استفاده می‌کنند. بنابراین هزینه یک بسته 100عددی دستکش یکبارمصرف معمولی برای یک خانواده در ماه بین شش هزار و 900 تومان تا 15هزار و 600 تومان خواهد بود. اگر خانواده‌ای تمایل به استفاده از دستکش لاتکس داشته باشد، باید در ماه بابت یک بسته 100 عددی آن بیش از 90هزار تومان بسته به برند دستکش هزینه کند.
درحال‌حاضر، قیمت قرص جوشان ویتامین سی هزارمیلی‌گرمی از 25هزار تومان و قرص جوشان مولتی ویتامین از 28هزار تومان شروع می‌شود و اگر یک خانواده چهار بسته قرص در ماه مصرف کند، باید دست‌کم 100 تا 112 هزار تومان به مخارج ماهانه خود بیفزاید. با یک حساب سرانگشتی هر خانوار چهارنفره با شروع واکسیناسیون به صورت متوسط ماهانه حدود 296 هزار تومان برای کالاهای پیشگیری از ابتلا به کرونا خرج می‌کند و باتوجه به حقوق حدود چهار میلیون و 300 هزار تومانی، فقط حدود 68/0 درصد از حداقل حقوق اداره کار صرف خرید این کالاها می‌شود.
شوینده بیشتر در سبد خرید
تقاضا برای مواد شوینده از اسفند98 در چندین مرحله افزایش یافت و اکنون یک مایع دستشویی 450 میلی‌لیتری دست‌کم 13هزار و 400 تومان و مایع ظرفشویی 750 میلی‌لیتری 15هزار و 640 تومان قیمت دارد. شامپو، صابون، پودر و مابع لباسشویی و… همگی نسبت به قبل از کرونا افزایش قیمت چشمگیری داشته‌اند و باوجود واکسیناسیون و کم‌رنگ‌شدن کرونا نه قیمت‌ها و نه تقاضا با کاهش روبه‌رو نشده است. بررسی‌ها در اصفهان نشان می‌دهد مواد شوینده دست‌کم 500هزار تومان هزینه به سبد خرید یک خانواده چهارنفره تحمیل می‌کند که نسبت به قبل از از شیوع کرونا افزایش سنگینی یافته است. بنابراین با حداقل حقوق چهار میلیون و 300 هزار تومانی اداره‌کار، حدود 2درصد از درآمد خانوار نیز به مواد شوینده اختصاص پیدا می‌کند.
بازگشت سبد خرید به ترکیب قدیم
شیوع ویروس کرونا از سال 98 رفتار خرید خانواده‌های چهارنفره اصفهان را تغییر داد و خانواده‌ها برخلاف قبل کمتر از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کردند؛ برای نمونه در سفرهای درون‌شهری استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند اتوبوس و مترو کاهش یافته بود و درمقابل تقاضا برای تاکسی‌های شخصی افزایش یافت. این تغییر در الگوی خرید در رشد هزینه‌های ماهانه خانوار تأثیر بسزایی داشت. هرچند اطلاعات دقیقی از درصد افزایش هزینه‌های ناشی از این تغییر در رفتار خرید در دسترس نیست. باوجوداین، مشاهده‌های میدانی از تغییر رفتار مردم به ترکیب قدیم حکایت می‌کند و خانوارهای اصفهانی مانند سابق به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی روی آورده‌اند که این موضوع کاهش هزینه آن‌ها را به دنبال دارد.
