به گزارش اصفهان زیبا؛ استعــدادیابی یکــی از شرایــط ورود بـــه حیطههای مختلف ورزشی است. موفقیت در هر زمینه و حیطهای، ازجمله ورزش، نیازمند تلاش و تمرین و پشتکار و انگیزه است؛ اما زمانی که بخواهید به قهرمانی برسید، بهخصوص قهرمانی در بعد بینالمللی همانند مسابقات جهانی و المپیک، علاوه بر تلاش و تمرین به عوامل دیگری نیز نیاز است که مهمترین عامل استعداد ذاتی خود فرد است.
روشهای استعدادیابی در ورزش به دوبخش سیستماتیک و غیــرسیتماتــیــک تقسیــم میشود. در روش سیستماتیک، به دو حالت میتوان کار کرد؛ در حالت اول که مبتنی بر سیستم است، نهادی خصوصی با روشهای سازماندهیشده به کشف استعدادها در رشتههای مختلف میپردازند. معمولا کشف این افراد از طریق آزمونهای ورزشی مانند تست 4 در 9 متر یا شیوههای رقابتی انجام میشود. حالت دوم روش مبتنی بر خود شخص است.
ورزشکاری که میخواهد به پله قهرمانی برسد، باید در ورزش همگانی شرکت کند. در این روش ساختارهای ورزش برای فرد ورزشکاری که در مسیر طبیعی پیشرفت بهعنوان مستعد شناخته شده، وضعیت پرورش را فراهم میکند؛ یعنی ساختار را به نحوی تدارک میبینند که فرد ورزشکار پلهپله پیشرفت کند که این روش سنتی کشف استعداد در بسیاری از کشورها مرسوم است. در روش غیرسیستماتیک، از طریق مشاهده میدانی، خصوصا در مسابقات بهعنوان فرد مستعد و فردی که توانایی موردنیاز آن ورزش را در سطوح بسیار بالا دارد، ارزیابی میشود.
ساختار و تشکیلات ورزشی برای اینکه افراد مستعد پیشرفت کنند، سهم چندانی در این سطح ندارند و در اکثر کشورهای عقبافتاده یا درحالتوسعه، این روش بسیار رخ میدهد. روش غیرسیستماتیک سلیقهمحور است و افراد بر اساس توانایی ذاتی به ورزش ورود نمیکنند و چرخه ورود استعداد بر حسب سلیقه مربی یا پیشکسوت یا صاحبنظر آن رشته سنجیده میشود. این کار کاملا اشتباه نیست؛ اما استعداد تعریف دارد و در چرخه ورود استعداد به ورزش عوامل مختلفی تأثیرگذار است. گزینش تکبعدی و یا انتخاب بر اساس سلیقه یا تفکرات ذهنی و فنی مربیان، کار اشتباهی است که در کشور ما جا افتاده و عدهای از این لفظ استعدادیاب سوءاستفاده میکنند.
این روش با اینکه پشتوانه علمی ندارد و نظاممند و قانونمدار نیست، در ورزش ما بارها جواب داده است. استعدادیابی در چهارحیطه آموزشوپرورش دستهبندی میشود که مرحله اول آشناسازی است و کودکان زیر 8 سال که در مرحله اولیه رشد هستند، شدت برنامه تمرینی سبک بوده، تمرکز بر روی رشته ورزشی خاصی نیست و هدف پیشرفت همهجانبه جسمانی است. مرحله دوم، شکلگیری ورزشی است. در این مرحله شدت تمرینات بهصورت تدریجی و ملایم افزایش پیدا میکند و رشد و توسعه توانایی حرکتی مدنظر است. مرحله سوم، تخصصیسازی است و ورزشکار تنها در یک رشته تخصصی فعالیت دارد و هدف توسعه عملکرد و رسیدن به اوج اجراست و در مرحله چهارم عملکرد به حدنهایی میرسد و فرد در سن هفدههجدهسالگی تمام مهارتها را یاد گرفته و باید تجربه کسب کند.
مهمترین معیار استعدادیابی پیکرسنجی است. پیکر سنجی مطالعه ابعاد، شکل و تأثیرات بلوغ و عملکرد برای مقایسه و دستهبندی انسان که شامل اندازهگیری قد، وزن، پهنا، محیط، درصد چربی و تیپ چربی میشود. متخصصان علوم ورزشی از روشهای پیکرسنجی برای کشف استعدادها، سنجش ترکیب بدن، نتیجه تمرینات و قابلیتهای جسمانی استفاده میکنند. کارکرد پیکرسنجی در ورزش،
تعیین نوع بدنی است؛ زیرا سه نوع تیپ بدنی داریم که چاق پیکری در رشتهای مانند کشتی مناسب است، تیپ عضلانیپیکری برای ورزشهایی که درگیر میشوند و لاغرپیکری برای رشتههای استقامتی مناسب است.
پیکرسنجی ترکیب بدن افراد ویژگی ژنتیکی است که از والدین به فرزندان به ارث میرسد که با استفاده از علم پیکرسنجی میتوان برای سنجش فرمول بدنی افراد و میزان تطبیق با قهرمانان رشتههای مختلف ورزشی استفاده کرد. معیارهای دیگری همانند ارزشیابی فیزیولوژیک یا آمادگی جسمانی مانند ظرفیت هوازی پیشینه، ظرفیت غیرهوازی و تارهای عضلانی یا معیار روانشناسی و معیار یادگیری و حرکتی مانند هماهنگی و تعادل ایستا میتواند برای استعدادیابی استفاده شود که در کشور ما کمتر موردتوجه قرار میگیرند. استعدادیابی اینترنتی مقوله ناشناختهای در ورزش دنیا و ایران است و اجرای آن نیاز به فراهمکردن زیرساختهای لازم دارد. در این نوع برنامه، در مقوله آمادگی جسمانی امکان ارزیابی از راه دور ممکن نیست؛ اما در بحث ساختار بدن تا حدودی میتوان برخی اقدامات را اینترنتی انجام داد.