آیین نوروزی فریدنی‌ها/ از غذای مخصوص شب عید تا بولاغ اوتی برای هفت سین

به گزارش اصفهان زیبا؛ به نقل از خبرگزاری فارس، نوروز یکی از کهن ترین جشن‌های به جای مانده از دوران باستان است که از آن زمان تاکنون اقوام مختلف ایرانی همه ساله با نو شدن سال، نوروز را جشن می‌گیرند. / آیین

جشن نو شدن سال و زمان تجدید حیات طبیعت تا به امروز با آداب و رسوم خاصی در مناطق مختلف همراه بوده است و شهرستان فریدن که یکی از خوش آب و هواترین شهرستان‌های استان اصفهان است نیز از این امر مستثنی نبوده و به دلیل وجود اقوام مختلف سنت‌های جذابی در آن وجود دارد.

دو بخش مرکزی و زنده‌رود و دو شهر به نام‌های داران و دامنه و ۲۸ روستا در این شهرستان واقع شده که وجود شش قوم پارس، ترک، لر، گرج، ارامنه و عرب از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این شهرستان بشمار می‌رود.

این منطقه با وجود قدمت چند هزار ساله از مناطقی است که سعی کرده آن اصالت و هویت فرهنگی خود را در برابر تمام هجمه‌های تغییرات سبک زندگی، حفظ کند؛ هر چند امروزه برخی رسوم سنتی و کهن ما به خصوص در شهرها، به شکل اولیه آن‌ها و به طور کامل اجرا نمی‌شود، اما تعدادی از روستاها هنوز هم به بخش اعظمی از این آداب و رسوم پایبند هستند که روستاهای فریدن از آن دسته‌اند.

حال با معرفی برخی از این سنت‌ها می‌خواهیم مخاطبان عزیز را با بخشی از آداب عید نوروز در فریدن آشنا کنیم.

چهارشنبه سوری

زنگ آغازین سال جدید به مانند بسیاری از مناطق کشور در شهرستان فریدن با غروب آخرین سه‌شنبه سال شروع می‌شود که غروب آخرین سه‌شنبه سال و با نزدیکی به تاریکی شب چهارشنبه مردم هر محله‌ای با برپایی آتش در حیاط خانه و یا کوچه خود طی مراسم باشکوهی و به رسم دیرین با شعله‌ور شدن آتش از روی آن می‌پرند و آرزوی سلامتی، تندرستی و به نوعی روشن بودن چراغ و نورانی بودن خانه را با رفتن غم و اندوه از خداوند متعال در خواست می‌کنند.

گفتن جملاتی نظیر «غم برو شادی بیا، محنت برو روزی بیا» یا  “زردی من از تو/ سرخی تو از من” و پریدن از روی آتش هیچ‌گاه فراموش نشده البته این اتفاق مبارک آخر سال در بسیاری از شهرهای کشور به صورت نامتعارفی برگزار می‌گردد اما در فریدن همان اصالت و باستانی بودن خود را حفظ کرده و این امر نشاط و شادی آن را دوچندان می‌کند.

تهیه بولاغ اوتی برای سفره هفت سین

تهیه سبزه سفره هفت‌سین یکی از آدابی است که قبل از عید آغاز می‌شود، در فریدن به دلیل موقعیت طبیعی و اقلیم کشاورزی به سبزه عید اهمیت زیادی می‌دهند چراکه سبزه نشانه شروعی سالی سبز و پربرکت به خصوص در زمینه زراعی بوده و هر چند برخی این روزها سبزه‌های آماده خریداری می‌کنند اما بسیاری از مردم این منطقه هنوز به سبک قدیم با تهیه بولاغ اوتی(علف چشمه) که خاصیت دارویی نیز دارد سفره هفت‌سین خود را به سین این سبزه آراسته می‌کنند.

فریدنی‌ها به رودخانه‌ها یا چشمه‌هایی که نزدیک محل زندگی خود هستند رفته و این علف را برای سفره هفت‌سین خودشان چیده و در ظرفی قرار می‌دهند که سبز ماندن آن تا روز طبیعت یا سیزده بدر ازجمله خوش یمنی آن است.

عید علفه یا عرفا

از دیگر رسوم این شهرستان برگزاری عید رفتگان است که این عید که یک روز پیش از عید نوروز برگزار شده  و عید علفه یاعرفا یا عید کوچک نیز خوانده می‌شود که در این روز مردم به زیارت اهل قبور می‌روند و روی مزار آن‌ها سبزه می‌گذارند و معمولا حلوا که به آن چرب و شیرین یا خیراتی هم گفته می‌شود پخته و بین مردم تقسیم می‌کنند.

شال اندازی

شال اندازی یکی از رسوماتی است که در این منطقه آرام آرام به فراموشی سپرده شده است هرچند در برخی از روستاها هنوز این آداب عید نوروز درحال برگزاری است اما هدف و شیوه آن نیز تغییر کرده و بیشتر برای خوش یمنی یا گرفتن عیدی انجام می‌شود.

شال‌اندازی در گذشته در شب عید برگزار می‌شد به نوعی خواستگاری غیرمستقیم بود، در این مراسم پسری که قصد داشت با دختری زندگی تشکیل دهد با دستمالی که به سر شال یا طنابی بسته می‌شد از پشت بام خانه دختر به حیاط آن خانه آویزان می‌کرد و دختر آن خانه می‌شناخت چه کسی شال آویزان کرده و اگر مایل بود، میوه و شیرینی‌های خوب و خوشمزه را به دستمال می‌بست و بدون اینکه سخنی بگوید دستمال را تکان می‌داد بدین ترتیب پسر متوجه می‌شد که دختر مایل است با او ازدواج کند.

پیشکشی برای دختران

یکی دیگر از رسومی که اقوام فریدنی به آن پایبند هستند بردن هدیه داماد برای نامزدش است؛ قبل از آغاز سال نو پدر یا برادر دختر برای آن‌ها هدیه خواهند برد و به اسم عیدی به دختر پیشکش می‌شود که اینک به شیوه‌های مختلف انجام می‌شود و این رسم برای حفظ پیوند عاطفی خانواده‌ها و اعتقاد به سهم داشتن دختران از غذای خانه پدری یا برادر است.

مراسم تحویل سال نو

مراسم تحویل سال نو در فریدن به دلیل تنوع اقوام به اشکال مختلف برگزار می‌شود، خانه‌هایی که گرد و غبار از آن‌ها زدوده شده است، آماده هستند که سفره هفت‌سین در میان سرای آن گسترده شود و خانواده‌ای که با لباس‌های نو خود را نونوار کردند برای آغاز سال نو لحظه شماری می‌کنند و گرداگرد سفره می‌نشینند درنهایت خانواده با قرائت قرآن توسط یکی از اعضاء بر سرسفره هفت‌سین و دعای بزرگ خانواده برای سلامتی و شادی خانواده از درگاه خداوند به پیشواز سال نو می‌روند.

 یکی از آداب نوروزی در فریدن طبخ غذای مخصوص شب عید در بین اقوام مختلف است به طور مثال اقوام خلج که ترک زبان هستند غذای شب عیدشان کله پاچه است و جالب‌ترین رسم آن‌ها این است که روز دوم عید را به عنوان عید نوروز خود می‌دانند و در سالیان گذشته برای این روز برنامه آئینی زیبایی داشتند و بیشتر اقوام نیز غذای شب عیدشان پلو با مرغ است که در میان قدیمی‌ها به پلوی شب عید معروف است و در گذشته‌های دور خوردن پلو به دلیل فقر و تنگدستی سال به سال اتفاق می‌افتاد.

سیزده بدر یا روز طبیعت

روز ۱۳ فروردین که به سیزده بدر و روز طبیعت معروف است نیز در فریدن با رسم و سومات خاصی انجام می‌گیرد؛ در این روز مردم این دیار هم به مانند تمام اقوام کشور به دل طبیعت می‌روند، انجام بازی‌های سنتی به مانند چوب علی که به ترکی اَولق آغاج گفته می‌شود یا توپ چوب یا زو، گره زدن سبزی برای بخت گشایی، پرتاب هفت سنگ به آب، رها کردن سبزه هفت‌سین و ماهی‌ها در آب جاری از جمله آدابی است که در این روز انجام می‌شود.