به گزارش اصفهان زیبا؛ چندی پیش، دهمین جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب به پایان رسید و برگزیدگان جشنواره معرفی شدند. این جشنواره با اهدافی چون تحقق عدالت فرهنگی و توزیعی، تمرکززدایی در مسیر ارتقای فرهنگی جامعه روستایی و عشایری، همسوسازی و ایجاد وحدت رویه در برنامهریزی کتابخوانی نهادهای مسئول در حوزه روستاها و عشایر، احیای هویت روستایی و عشایری و سرعت بخشیدن به نهضت توانمندسازی فرهنگی روستاییان و عشایر و شناسایی ایدهها و طرحهای مرتبط با ترویج کتاب و کتابخوانی و حمایت از اجرای آنها سالانه در سراسر کشور برگزار میشود و روستاها و جوامع عشایری کشور با معرفی برنامههای سالانه خود در راستای ترویج کتابخوانی، در این جشنواره شرکت میکنند.
در این دوره از مجموع ۲۵۱ روستای شرکتکننده که از ۱۴۷ شهرستان استانهای کشور در دهمین جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب شرکت کردند، دو جامعه عشایری، ۱۲ روستای دوستدار کتاب و یک روستای استمرار دوستدار کتاب انتخاب شدند. از این میان، روستای جلالآباد شهرستان نجفآباد بهخاطر فعالیتهای کتابخانه حضرت قائم(عج) به مدیریت فاطمه ابراهیمی جزو 12 روستای دوستدار کتاب معرفی شد. روستای علوی شهرستان کاشان نیز بهدلیل اقدامات و برنامههای کتابخانه علوی، تنها روستای استمرار دوستدار کتاب معرفی شد و فاطمهسادات هاشمی علیآبادی، مدیر این کتابخانه، یکی از ده کتابدار پرتلاش این طرح انتخاب شد.
کتابخانه علوی در سال 1376 به همت جوانان دغدغهمند روستا راهاندازی و ده سال بهصورت خودگردان با تلاش جوانان روستا داوطلبانه اداره شد. اما به دلیل مشکلاتی، به مدت چهار سال کتابخانه به تعطیلی کشیده شد تا اینکه سال 1389 زینبسادات سیدی، یکی از بانوان عضو نهاد کتابخانههای عمومی کشور، این کتابخانه را بازگشایی کرد و زحمات بسیاری را در زمینه غنیسازی منابع کتابخانه، عضوگیری و ثبت کتاب متقبل شد. در سال 1393 پس از انتقال او به مرکزی دیگر، مدیریت کتابخانه به فاطمهسادات هاشمی واگذار شد. هاشمی دارای مدرک کارشناسی کتابداری و کارشناسیارشد علمسنجی است.
به همین مناسبت با فاطمهسادات هاشمی، مدیر کتابخانه علوی روستای علوی کاشان، گفتوگویی کردهایم که شما را به مطالعهاش دعوت میکنیم.
از سوابق حضورتان در جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب بگویید.
این جشنواره مختص کتابخانه یا کتابدار نیست و به روستاها اختصاص دارد و از سال 93 آغاز شده است. ما نیز در سال 95 جزو ده روستای برتر انتخاب شدیم که در آن زمان، بنده مسئول طرح در کتابخانه علوی بودم؛ از همان سال بهطور مستمر در این طرح شرکت میکردیم. با هر سال برگزاری، بعد از انتخاب ده روستا، یک روستا که سالهای قبل نیز در این جشنواره شرکت کرده یا انتخاب شده، بهعنوان روستای استمرار میتواند در طرح شرکت کند. این بخش از بخش اصلی سختتر است و ما امسال در این بخش انتخاب شدهایم؛ به این معنا که روستای علوی در طول این چند سال بهطور مستمر برنامههای مرتبط با کتابخوانی اجرا کرده و امسال نسبت به روستاهای دیگر کارکرد فرهنگی و کتابخوانیاش بیشتر بوده است.
کتابخانه علوی اکنون چند عضو دارد و چه خدماتی به اهالی روستا ارائه میدهد؟
با توجه به اینکه روستای علوی روستای کوچکی است که حدود 800 نفر جمعیت ثابت دارد، کتابخانه نیز حدود 400 عضو فعال دارد که البته از روستاهای اطراف نیز به عضویت این کتابخانه درآمدهاند و خدمات ما فقط ویژه این روستا نیست. در حال حاضر، 17000 نسخه کتاب داریم شامل کتابهای کودک و نوجوان، مرجع، کمکدرسی، استانشناسی، نشریات، دیداری شنیداری و مخزن اصلی.
براساس نیازسنجیها برنامههای متنوعی را در کتابخانه ترتیب میدهیم، همچون کارگاههای مشاوره، کارگاههای آسیبشناسی فضای مجازی، عادت به مطالعه، کسبوکارهای خانگی، نویسندگی، دعوت از نویسندگان بهصورت مجازی یا حضوری، شب شعر و سهرابخوانی و گلستانخوانی. زنگ کتابخوانی مدارس را نیز داریم که در هفته، یک یا دوبار یک پایه کلاسی به همراه معلم یا نمایندهشان به کتابخانه میآیند و برایشان برنامه قصهگویی و خلاصهنویسی اجرا میکنیم؛ به این صورت که برای بچهها قصه میگوییم و آنها در دفتر کتابخانهشان خلاصه و نتایج قصه را مینویسند. این باعث آشنایی بچهها با اسم نویسندگان و نام کتابها و ناشران شده و به دایره واژگانشان افزوده خواهد شد. جمعخوانی و بلندخوانی کتاب و مسابقات مختلف را نیز داریم. همینطور مادرانی که مایلاند داوطلبانه برای بچهها قصه تعریف کنند.
طرح آموزههای زندگی نیز از برنامههای ماست. در این طرح با توجه به برخی از کتابها همچون «عمر کوتاه نیست، ما کوتاهی میکنیم» یا مربی یا یکی از بچههایی که مطالعه بیشتر داشتهاند، درباره روشهای زندگیشان و برنامهای که برای آیندهشان دارند، با توجه به محتویات این کتابها برنامهریزی کرده و زندگیشان را برای آینده هدفدار میکنند.
پس با مدارس ارتباط خوبی دارید.
بله؛ البته فقط دو پایه ابتدایی و متوسطه اول که هفتهای یک یا دو بار زنگ کتابخوانی دارند، مهمان ما میشوند. مسیر متوسط دوم به کتابخانه بسیار دور است و دو سه ماه یک بار مراجعه گروهی دارند.
از حمایت نهاد کتابخانهها چقدر برخوردارید؟
اگر کتابخانه ما زیر نظر نهاد کتابخانهها نبود، به این دستاوردها نمیرسیدیم. نهاد در تأمین مالی کمکحال ماست و در برنامههای فرهنگی نیز اگر بخواهیم مهمان خاصی را دعوت کنیم، همکاری میکنند. البته برنامههای ما بیشتر خودگردان و با کمک خیران اجرا میشود؛ اما بهصورت کلی از ما حمایت میکنند.
نحوه کمک خیّران چگونه است؟
در حوزه کودک و نوجوان، بیشتر خود والدین در تأمین هزینهها مشارکت میکنند. برخی از اعضا نیز با شرکت در برنامههای فرهنگی کتابخانه و مشاهده بازخوردها، بانی مالی میشوند یا بانی پیدا میکنند؛ بنابراین در بخش فرهنگی به کمک خود والدین و اعضا برنامهها را بدون مشکل برگزار میکنیم.
در چه زمینههایی نیازمند تأمین بودجه هستید؟
ما در بخش عمرانی و تأسیسات با مشکلاتی مواجه هستیم؛ اما بهدلیل هزینههای بالا دستمان بسته است. کتابخانه ما 1800 متر مساحت و 110 متر زیربنا دارد. یعنی فضای بسیاری داریم؛ اما برای برگزاری برنامههای فرهنگی و کلاسهای آموزشی سالن مناسبی نداریم و بهدلیل محدودیت فضا کلاسهایمان را در فضاهای خارج از کتابخانه برگزار میکنیم. نیازمندیم به ما کمک شود که در کنار ساختمان کتابخانه یا داخل آن، سالنی ساخته شود که مجبور نباشیم برگزاری کلاسهایمان را به فضاهای دیگر ارجاع دهیم. کتابخانه علوی کانون فرهنگی این روستا و روستاهای اطراف است و ساخت این سالن بسیاری از دغدغههای ما را رفع میکند.
انگیزه شما از وقتگذاری برای مدیریت کتابخانه و برپایی برنامههای مختلف چیست؟
وقتی اعضای دغدغهمند و کودکان و نوجوانان پیگیر برگزاری برنامهها را میبینم، انگیزهام چندبرابر میشود. یک دست صدا ندارد و هیچوقت یک کتابخانه صرفا بهخاطر خدمات کتابدارش به موفقیت دست نمییابد؛ مگر اینکه اعضای خوبی داشته باشد. اعضای ما در همه زمینهها، چه در برنامههای فرهنگی و چه در جذب کتاب، نهایت همکاری را به عمل میآورند و بسیار همراهاند. بهخصوص اعضای فرهنگیمان که سمتهای مختلفی در شهر دارند و در مراکز قرآنی و مراکز دیگر فعالاند، بسیار مشتاقاند که برنامههای مشارکتی با کتابخانه برگزار کنند.
مخاطبان کتابخانه در ردههای سنی مختلف بیشتر طرفدار چه کتابهایی هستند؟
بیشترین میزان امانات کتابخانه علوی به کتابهای کودک و نوجوان اختصاص دارد. بعدازآن، بانوان بیشترین استقبال را از کتابهای روانشناسی و رمان و ادبیات دارند و بعد کتابهای هنری و مذهبیتاریخی. پدرها کمترین میزان از مخاطبان ما را تشکیل میدهند.
فرمودید تنها نیروی این کتابخانه هستید. از این لحاظ مشکلی ندارید؟
قانون نهاد کتابخانهها برای کتابخانههای روستایی، با وجود فشاری کاری زیاد و وظایف ریزودرشت، بهکارگیری یک نیروست. امیدوارم در سالهای آینده تغییراتی در این خصوص ایجاد شود.
گویا روستای علوی، بیشترین جمعیت سادات را در کل کشور دارد. دراینباره بگویید.
روستای علوی دارالسیاده است. ما هر سال به مناسبت عید غدیر جشنواره گسترده و منطقهای داریم که در این روستا برگزار میشود. ما نیز با این جشنواره در بحث نمایشگاه و کارهای فرهنگی مشارکت میکنیم؛ ولی بیشترِ برنامهها زیر نظر مسئولان روستا برگزار میشود؛ به همین دلیل اقداماتمان را در این جشنواره جزو طرحهایمان به جشنواره دوستدار کتاب ارسال نکردیم و صرفا طرحهایی را به مرکزیت کتابخانه و مشارکت دیگران برای این جشنواره ارسال کردیم.
آیا این جشنواره به اهداف و رسالتهایش رسیده است؟
این جشنواره سبب میشود اهالی اهل مطالعه روستا برای برگزاری برنامههای فرهنگی و مشارکت رغبت پیدا کنند. برگزیده شدن ما در سال 1395 در این جشنواره باعث شد برنامههایمان خیلی جدیتر و گستردهتر با همکاری سازمانهای مختلف برگزار شود؛ درصورتیکه قبلا اصلا اینطور نبود و برنامهها صرفا محدود به خود کتابخانه میشد. بعد از انتخاب کتابخانه در این جشنواره، برنامههای ما بسیار پیشرفت کرد و این برگزیده شدن بهنوعی به کتابخانه علوی رسمیت بخشید. وقتی یک کتابخانه در شهر و استانش شناخته شود، روی کارکردش تأثیر بسیاری دارد و کمکهای مادی و معنوی روانهاش میشود.
