اریخ اصفهان بهجز ظلالسلطانهای ویرانگر، نام آبادگران زیادی را هم در خود دارد؛ بهعنوانمثال، محمدحسینخان صدراصفهانی که نردبان قدرت را پلهپله از علافی (علوفهفروشی) تا صدراعظمی ایران بالا رفت. در این میان، اصفهان خوشبخت بود ؛ چراکه او در عصر فتحعلیشاه مدتی حاکم اصفهان شد و ردپای سازندگیهایش هنوز هم در اینسو و آنسو به چشم میخورد. چهارباغ خواجو را که با الگوگرفتن از چهارباغ صفوی ایجاد شد، میتوان دلپذیرترین و آشناترین یادگار صدر اصفهانی دانست. سفر کوتاه ما از دروازه حسنآباد در خیابان فرشادی آغاز میشود و در پل خواجو به پایان میرسد.
به همت انجمن علمی معماری دانشگاه شهید بهشتی عصر روز پنجشنبه 23 دیماه وبیناری با موضوع صورت خیالی شهر سیمای اصفهان در دوران صفویان برگزار شد. این وبینار از سلسله وبینارهایی است که با موضوع سفرخوانی برگزار میشود. در این نشست اینترنتی که از طریق سایت این دانشگاه برگزار شد، مهندس کامبیز حاجیقاسمی عضو هیئتعلمی دانشگاه شهید بهشتی طی دو ساعت به ایراد سخنرانی پرداخت و سپس پاسخگوی سؤالات مخاطبان بود. در این جلسه، دکتر آزاده آقالطیفی دبیر جلسه بود.
اصفهان هم مانند هر شهر تاریخی دیگری دارای بافت تاریخی و مدرن در کنار یکدیگر است. بافت تاریخی اصفهان بیشتر در شمال زایندهرود واقع شده و بخشی جنوبی رودخانه معمولا بهعنوان بخش نوساز و مدرن شهر و به اصطلاح «بالاشهر» شناخته میشود. غیر از جلفا که محلهای چهارصدساله در این بافت تازهساز محسوب میشود، معمولا کسی بــرای گــشتوگذار در بــافــت تــاریــخی به محلههای مدرن جنوبی نمیرود. اما ما این بار سوار بر دوچرخه تاریخ از پل فردوسی وارد خیابان شیخ صدوق میشویم و به سمت جنوب رکاب میزنیم. میرویم که از بزرگترین باغ اصفهان یعنی باغ شخصی شاه عباس و کاخ ورسای ایران دیدار کنیم! از سایههایی محو در دل تاریخی فراموششده.
هفت اثر تاریخی واقع در اصفهان به تازگی در فهرست میراث فرهنگیتاریخی ملی ایران به ثبت رسیدند. طبق روال، عزتالله ضرغامی، وزیــــــر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که به اصفهان سفر کرده بود، در هفت نامه جداگانه که از تهران خطاب به رضا مرتضوی، استاندار اصفهان، صادر شد، مراتب ثبت هفت اثر واقع در استان اصفهان را پنجشنبه 9 دی ابلاغ کرد که از این قرار هستند:
«گنجینه الکترونیکی اسـناد پژوهشیتاریخی شهرداری اصفهان» با 1500 سند تاریخی، جدیدترین گنجینه دیجیتالی اصفهان است که همزمان با هفته پژوهش از آن رونمایی شد. حالا پژوهشگران و تأثیرگذاران شهر میتوانند با مراجعه به این سامانه و جستوجو در میان اسنادی به تاریخ 1300 تا 1359، روایتهای مستند و جذابی از اصفهان به دست بـیــاورنـــد؛ روایــتهــایـــی کـــه میتوانند راهنمای مستند برنامهریزیها، سیاســتگـــذاریهــــا و فــعــالــیـتهــای تصمیمگیران شهر باشند و منبع و مرجع پژوهشگران و دانشجویان نیز قرار گیرند. راهاندازی این سامانه اتفاق بسیار مهمی در حوزه خواناسازی بخشی از تاریخ معاصر اصفهان محسوب میشود.
گویی زمان در اینجا متوقف شده که وقتی گذر کردی، دمی تأمل کنی. اینجا آرامستان تختفولاد است؛ آرامستانی که فقط قبرستان نبوده و پیکرهای عرفانی، تاریخی و مذهبی در حاشیه اصفهان قدیم بوده است. نام قبرستان شاید در بعضیها دافعه ایجاد کند، اما تختفولاد را اگر آگاهانه قدم بزنیم عاشقش میشویم. شما میتوانید پا در رکاب تاریخ از سمت خیابان فیض و پلخواجو که در دوره صفوی و قاجار، چهارباغ امین الدوله یا گبرآباد نام داشته وارد مجموعه تختفولاد بشوید. اینجا در قدیم دروازه ورودی تختفولاد هم بوده است یا میتوانید از سمت مقبره بابارکنالدین تختفولادگردی خود را آغاز کنید و از دوره ایلخانی به این مجموعه ارزشمند چشم بدوزید.
جلسه عمرانی چهارشنبه این هفته با حضور شهردار اصفهان و جمعی از مدیران ارشد شهرداری با بررسی مشکلات و برنامهریزی پروژههای شاخص عمرانی شهرداری اصفهان در محل پروژه تجاری کمر زرین برگزار و تصمیماتی برای پروژههای منطقه3 اتخاذ شد. شهردار اصفهان در این جلسه با اشاره به اینکه میدان امام علی (ع) یکی از مناطق مهم شهری است که به نوعی معرف شخصیت اصفهان است، اظهار کرد: پروژه میدان امام علی (ع) به عنوان یک کلان پروژه شهری شناخته میشود و سالهاست که پیمانکاران در حال کار و آمادهسازی آن هستند.
آیین اکران مستند «سرود جمشید» درباره زندگی و زمانه استاد جمشید مظاهری روز دوشنبه یک آذرماه مقارن با روز نکوداشت اصفهان، در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزار شد. در این آیین، معاون فرهنگی شهردار و رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان ضمن تبریک روز اصفهان، اظهار کرد: مطمئنم گرامیداشت عاشقان اصفهان و کسانی که خودشان را وقف اصفهان کردند، اتفاق مهمی است و امروز زندهیاد جمشید مظاهری شاهد و ناظر ماست و قطعا از حضور شما خوشحال است.
این روزهایی که آذرماه آغاز شده و سالروز تولد اصفهان است، یکی از بهترین کارهایی که میتوان انجام داد، مطالعه درباره این جهانشهر است. مهمترین کتابها درباره اصفهان نوشته حمزه اصفهانی در قرن دوم هجری قمری است. همان دانشمند برجستهای که حالا از او تنها نامی بر تابلو خیابانی فرعی در اصفهان بهجامانده است. کتابی مربوط به هزار و دویست سال پیش که بخشهای پراکندهای از آن موجود است و همان بخشهای اندک اسنادی بسیار قابلتوجه و حائز اهمیت برای پژوهشگران تاریخ اصفهان است.
اول آذرماه، روز اصفهان است. بر اساس مستندهای تاریخی باروی شهر اصفهان را در برج قوس (آذر) تکمیل کردهاند و ازهمینرو کاشیکاری صورت فلکی برج قوس بر سردر قیصریه را بهعنوان نماد اصفهان برگزیدهاند. اصفهان اما تنها یک شهر نیست، بلکه یک مفهوم است و در جهت تبیین این مفهوم باید تلاش کرد.
بازارهای هفتگی بخشی از زندگی اجتماعی و حیات مردمان این سرزمین بوده است؛ بنابراین پرداختن و توجه به آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است. مردم هم برای خرید و رفع نیاز های روزانه به این مکانها میرفتهاند و هم برای گردش و تفریح و از این جهت حضور و آمدوشدشان به این بازارها را به مکانهای صرفا تفریحی ترجیح می دادند. ما در این متن نگاهی به یکی از بازارهای هفتگی اصفهان در منطقه جلفا می اندازیم و آن را به لحاظ تاریخی مورد بررسی قرار میدهیم. علاوه بر پرداخت تاریخی این موضوع نکاتی در روایتهای بهجا مانده وجود دارد که بر اساس آنها حیات اجتماعی مردم این سرزمین تبیین میشود.
هفدهم آبان مصادف با هشتم نوامبر، روز جهانی شهرسازی بود؛ موضوعی که اگرچه در یکیدو دهه اخیر به دغدغه جدیتری برای مدیران شهری در کشور بدل شده، اما هنوز آنچنان که باید جایگاه مشخص و شایستهای برای آن وجود ندارد و سردرگمی محسوسی در روند تدوین برنامههای نظری و عملی آن احساس میشود. به مناسبت این روز مهم بر آن شدیم تا مروری کوتاه بر تاریخ شهرسازی در شهر اصفهان داشته باشیم، شهری با شاخصههای مهم تاریخی، فرهنگی، مــذهــبــی و اجــتــمــاعـی که حساسیت شهرسازی در آن را صدچندان میکند.