علاوه بر بررسی میدانی قیمتها در فروشگاههای بزرگ اصفهان، آمارهای رسمی نیز از افزایش قیمت محصولات غذایی حکایت دارد؛ تا جایی که خرید اقلام پرمصرف بخش زیادی از بودجه خانوارها را میبلعد.
بازار اقلام خوراکی اساسی در دوسه هفته گذشته با التهابهایی همراه شد و حالا این اقلام از فروشگاههای اینترنتی پــرکشـیــدهانــد. فـروشـگاههـای اینتـرنـتی تبلیغات گستردهای برای فروش مواد خوراکی و ارسال آنها در سریعترین زمان ممکن به راه انداخته بودند؛ ولی چند نرخی شدن و کاهش عرضه برنج ایرانی، مرغ، گوشت قرمز و روغن باعث شده این اقلام در سایتها ناموجود شود. تعدادی از فروشگاههای اینترنتی هم به عرضه یک تا سه مدل از این مواد خوراکی بسنده کردهاند تا خریداران در این اوجگیری کرونا برای خرید به فروشگاههای فیزیکی مراجعه کنند.
بازار برنج روزهای عجیبی را تجربه میکند: اگر تا چند ماه قبل هر کیلوگرم برنج ایرانی را با حداکثر قیمت 40 هزار تومان میخریدید، حالا باید این هزینه را صرف خرید بعضی نمونه از برنجهای خارجی کنید و برای خرید برنج ایرانی حتی بالاتر از 80 هزار تومان بپردازید.
پاییز تمام شد تا زمستانی بیسابقه برای بازار برنج ایرانی رقم بخورد؛ گرچه این زمستان و سرما برای دلالها و واسطهها حکم بهاری پررونق را دارد! روند تند صعودی قیمت برنج ایرانی از اواسط تابستان سال جاری شروع شد، در پاییز ترمز برید و در آذر و دی نیز بیپروا افزایش یافت تا اینکه قیمت هر کیسه 10کیلوگرمی برنج دودی ایرانی در انتهای دی به یکمیلیون تومان برسد.
گرانی و نابهسامانی مدتهاست مهمان بازار اقلام خوراکی شده است و مردم باید هر بار مواد خوراکی را گرانتر از دفعه قبل خریداری کنند. آنگونه که گزارشهای مرکز آمار ایران درباره نرخ تورم نشان میدهد نرخ تورم نقطهای گروه عمده «خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات» در مهرماه به ۶۰,۵ درصد رسید. درمقابل شمار زیادی از خانوادهها باوجود درآمد ثابت، ناچار به حذف اقلام خوراکی ضروری از سبد خرید خود شدهاند و هرچه میگذرد گرانیها بیشتر و سفره مردم کوچکتر میشود. به دنبال این مشکلات دولت به فکر راهاندازی یک سیستم هوشمند جهت نظارت بر حلقه اول یعنی تولید تا حلقه آخر یعنی توزیع است تا سفره گرانفروشی برچیده شود.
پاییز 1390 هرکیلوگرم برنج درجه یک ایرانی با قیمت سه هزار و 700 تومان به فروش میرسید. ولی در پاییز 1400 قیمت هرکیلوگرم برنج تولید داخل به مرز کیلویی 60 هزار تومان رسید. در برخی از فروشگاههای سطح استان، پیداکردن یک کیسه 10 کیلوگرمی برنج لنجان تولید سال جدید مانند پیداکردن سوزن در انبار کاه است؛ چراکه شماری از تولیدکنندگان اذعان کردهاند برنج لنجان ندارند یا اگر هم دارند، تولید امسال نیست! مشاهدات میدانی نشان میدهد برنجهای وارداتی نیز مانند داخلی قیمت بالایی دارد و یک کیسه 10کیلوگرمی آن 220 تا 400 هزار تومان قیمت خورده است.
برنج موجود در بازار پاسخگوی میزان تقاضا نیست. حالا کمبود برنج قیمتها را افزایشی کرده است. برنج یکی از اقلام اساسی هزینه خانوارهای ایرانی است ولی با افزایش قیمت این محصول، برنج نیز همچون گوشت قرمز از سر سفرههای مردم حذف میشود. گرانی و کمبود برنج در حالی است که اجازه ترخیص برنجهای وارداتی در گمرک نیز داده نمیشود. مردادماه فصل ممنوعیت فصلی واردات برنج آغازشده و تا آبان ماه نیز ادامه دارد. برخی محمولههای برنج قبل از شروع ممنوعیت فصلی واردات برنج به بنادر رسیده ولی چون تاریخ اعلامیه ورود یا قبض انبار آنها بعد از شروع ممنوعیت بوده، گمرک از ترخیص این کالا به دلیل مصوبه مربوطه که تأکید دارد باید تاریخ ورود قبل از اول مرداد باشد، ممانعت کرده است.
براساس آمارها، برای تولید هر کیلو برنج چهارهزار لیتر آب مصرف میشود. کشت برنج یکی از منابع اصلی تأمین درآمد کشاورزان اصفهانی به شمار میرود و این در حالی است که کـــمآبـــی اصــلیتـــریــن چـــالش اصفهانیهاست. باتوجه به خشکسالی و محدودیت منابع آبی در استان، ممنوعیت کشت برنج در این استان از خرداد سال 95 از سوی وزارت جهاد کشاورزی به استانداری ابلاغ شد. از آن زمان تاکنون کشت برنج در اصفهان همواره موافقان و مخالفان خودش را داشته و دارد. از یک سو پای تأمین معیشت کشاورزان استان در میان است و از سوی دیگر زنگ خطر کمآبی برای اصفهان به صدا درآمده و هشدارها جدی است.
قیمت برنج از یکی دو سال گذشته روند صعودی پیدا کرد و سال گذشته قیمت برنج ایرانی به مرز 30 هزار تومان رسید. برنج خارجی نیز با قیمتی بیش از 15 هزار تومان به فروش میرسید. باوجوداین، قیمتها در بازار برنج به ثبات نرسیده و بـررسـیهـا از رشــد ۱۳۷,۴درصدی قیمت برنج نسبت به سال گذشته حکایت دارد. درحال حاضر هر کیلوگرم برنج ایرانی حداکثر 45 هزار تومان قیمت خورده است که باوجود کمبود منابع آبی و کاهش کشت، بهای برنج در ماههای آینده دوباره بالا خواهد رفت. هر کیلوگرم برنج هندی نیز با بهای حداکثر 30هزارتومان عرضه میشود و گرانی برنج هندی به دلیل مشکلات ارزی دور از انتظار نیست.
با توجه به استقبال مردم از آش، حلیم و زولبیا و بامیه در ماه مبارک رمضان، هرساله نزدیک به این ایام نرخهای مصوبی برای این کالاها اعلام میشود. امسال اینطور که از زبان فعالان صنفی اصفهان بیان میشود فقط آش شلهقلمکار و حلیمبادمجان قیمت مصوب دارند و سایر انواع آش بسته به نوع کیفیتشان قیمت میخورند؛ ضمن اینکه قیمت کباب و بریان نیز برای ماه رمضان نرخ مصوب ندارد و دلیل آن نوسانهای قیمت گوشت عنوان میشود. در خصوص شیرینیها نیز فقط زولبیا و بامیه قیمت مصوب دارند و سایر انواع شیرینیها در واحدهای صنفی بر اساس کیفیتشان و زیر نظر اتحادیه صنف گز و شیرینی اصفهان قیمت برایشان تعیین میشود.
قیمت اقلام خوراکی در دوسال گذشته روند صعوی پیدا کرد و رشد قیمتها همچنان ادامه دارد. باوجود قیمت بالای مواد غذایی، تهیه یک وعده غذای خانگی ایرانی برای یک خانواده چهار نفره بدون مخلفات کمتر از 74 هزار تومان آب نمیخورد. اگر هزینه مخلفات مانند سالاد یا ماست و ترشی بههمراه نوشیدنی را به مجموع هزینهها اضافه کنیم، یک وعده غذای خانگی دستکم 100هزار تومان خرج دارد. حقوق مصوب وزارت کار در سال 1400 حدود چهار میلیون و 200 هزار تومان است و یک خانواده چهار نفره برای تهیه تنها یک وعده غذای کامل در روز باید هر ماه سه میلیون تومان بپردازند.
برنج در سفره ایرانیها قوتغالب به شمار میرود؛ ولی کف قیمت این قوتغالب درمغازههای نصفجهان به 18هزار تومان رسیده و این رقم برای برنجهای ایرانی باکیفیت مرز 30 هزار تومان را رد کرده است. هرچند هفتههاست رشد قیمت برنج متوقف شده است؛ ولی بررسی میدانی نشان میدهد ثبات نسبی نرخ برنج ریشه در تغییر غذایی مردم دارد.