خریداران مسکن در اصفهان برای معامله آپارتمانهایی با بودجه دو میلیارد تا سه میلیارد تومان باید از خیر خرید خانههای با متراژ بالا بگذرند؛ ضمن اینکه فقط در مناطق خاصی از اصفهان میتوانند با این بودجه، ملک خریداری کنند.
متر و معیار دریافت مالیات از خانههای لوکس مشخص شده است، در نتیجه اگر ارزش یک خانه را بدانیم، محاسبه مالیات آن کار دشواری نخواهد بود؛ بااینحال، چالش عمده بر سر محاسبه مالیات نورسیده، محاسبه ارزش خانه است. طبق اعلام سازمان امور مالیاتی، نرخ مالیات خانهها بدین شرح است که اگر ارزش خانه تا ۱۰ میلیارد تومان باشد نرخ مالیات صفر در نظر گرفته میشود و ازاینجا به بعد مالیات به صورت پلکانی افزایش مییابد، به گونهای که برای خانههای بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان نسبت به مازاد ۱۰ میلیارد تومان، یکدهم درصد، 15 تا ۲۵ میلیارد تومان نسبت به مازاد ۱۵ میلیارد تومان، ۲دهم درصد، ۲۵ تا ۴۰ میلیارد تومان نسبت به مازاد ۲۵ میلیارد تومان، ۳دهم درصد ۴۰ تا ۶۰ میلیارد تومان نسبت به مازاد ۴۰ میلیارد تومان و ۴دهم درصد، نسبت به مازاد بر ۶۰ میلیارد تومان، نیمدرصد محاسبه خواهد شد.
زیرساختهای اطلاعاتی اگر کامل شود، مالیاتستانی از خانههای خالی میتواند روی تعدیل نرخ اجاره تأثیرش را بگذارد. در این شرایط عرضه در بازار افزایش پیدا میکند و از احتکار مسکن جلوگیری خواهد شد؛ همچنین دلالی و واسطهگریها کاهش پیدا میکند. بهزعم کارشناسان اقتصاد مسکن، روشهایی مانند خوداظهاری یا سنجش از طریق قبوض آب، برق و گاز نمیتواند منجر به افزایش درآمدهای مالیاتی از این محل شود، بلکه برای موفقیتآمیزبودن این طرح باید بانک اطلاعات جامعی از مسکن ایجاد شود و تمام افراد و دستگاهها اطلاعات ملکی خود را ارائه دهند.
درآمد ماهانه 25 میلیون تومان تا چند سال نجومی بود؛ ولی امروز کسی با این درآمد نجومی نیز باید نزدیک به چهار سال تمام حقوق خود را پسانداز کند تا اگر خانه گران نشد یک آپارتمان کوچک یک میلیارد تومانی در اصفهان بخرد. خرید همین آپارتمان با حقوق چهار میلیون و 200 هزارتومانی کارگری 238 ماه یعنی نزدیک به 20 سال زمان میبرد. در بسیاری از مناطق اصفهان قیمت یک آپارتمان برابر با چند قرن حقوق کارگری است! یعنی یک کارگر باید چهار قرن کار کند تا موفق به خرید یک آپارتمان در محله ملاصدرا شود تا درنتیجه خرید خانه حتی برای نجومیبگیران به رؤیا تبدیل شود.
ساخت یکمیلیون واحد آپارتمان در یک سال و چهار میلیون واحد در چهار سال چه تأثیری بر بازار مسکن ایران و اصفهان میگذارد؟ فعالان بازار مسکن اصفهان مدعیاند رفتار خریداران و فروشندگان مسکن با آغاز دولت سیزدهم تغییر کرده است. فروشندگان از آینده قیمتها اطمینان ندارند و خریداران منتظر کاهش قیمتها هستند. قاسمی، فعال بازار مسکن اصفهان، دراینباره میگوید: «برایند رفتار مشتری و فروشنده نشان میدهد وزنه ترازوی چانهزنی از فروشنده به نفع خریدار تغییر کرده است.» سال گذشته، فروشنده حرف اول و آخر هر معامله را میزد؛ ولی امروز خریدار قدرت بیشتری برای انجام معامله دارد.
100، 90 و 80 مــتـرمربع متراژهای پرتقاضایی در بازار مسکن اصفهان هستند. گفتوگو با فعالان بازار مسکن اصفهان نیز نشان میدهد طی سالهای گـذشــتـه تـقـاضـــا بـــرای آپارتمانهای 80 تا 100 مترمربعی افزایش یافته است. در مقابل بازار آپارتمانهای بزرگتر از 200 مترمربع در تابستان 1400 روزهای پرعرضهای را پشت سرگذاشتند. بررســی آماری آگهیهای فروش نشان میدهد نیـمـه اول تابستان 1400 نـسبت به سه ســـال گذشته، بهترین شرایــط بـرای خـــریــــد آپارتمانهایی با متراژ بزرگتر از 200 مترمربع بود. این آپارتمانها در نیمه اول تابستان تنوع بالایی داشتند، در محلههای مختلف شهر عرضه شدند و فروشندگان روی قیمت پیشنهادی تخفیف خوبی ارائه میدادند.
طرح پیشفروش متری مسکن راهکاری است که این روزها متولیان برای خانهدارکردن مردم مطرح میکنند. مردمی که سرمایه کافی برای خرید یک واحد آپارتمان ندارند میتوانند با آغاز معاملات متری مسکن، متراژی از ملک را خریداری و با ســرمـایـههـای خرد در بازار مسکن سرمایـهگــذاری کنند. بـهزعــم بـرخــی کارشناسان مسکن، این طرح تأثیری بر صاحبخانه شدن مردم ندارد. استدلال این کارشناسان این است که قیمت زمین به اندازهای افزایش یافته که اقشار متوسط و پایین جامعه حتی برای خرید متری مسکن نیز قدرت خرید ندارند.
تابستان 1400، بازار مسکن اصفهان پس از سه تابستان تورمی و پرتقاضا ناگهان به سد رکود خورد تا حجم معاملات کاهش چشمگیری داشتهباشد. رسول جهانگیری، رئیس اتحادیه مشاوران املاک اصفهان، گفته بود سالهای گذشته نیز با اینکه قیمتها صعودی بود معامله چندانی انجام نشد؛ ولی فعالان بازار مسکن عقیده دارند حجم تقاضا و معاملات در بازار تابستان 1400 به مراتب کمتر از تابستان 97، 98 و بهخصوص 99 بود. دادههای آماری از افزایش مجدد قیمتها در بازار مسکن خبر میدهد و در مقابل تقاضایی وجود ندارد. به قول یکی از مشاوران املاک، فروشندهها از قیمت پیشنهادی کوتاه نمیآیند و خریدار هم توان خرید ندارد. واسطهها میگویند کاهش چشمگیر تقاضا برای مسکن به دلیل مسائل سیاسی بهخصوص تغییر دولت است.
بررسیهای میدانی و گفتوگو با فعالان بازار مسکن اصفهان از کاهش چشمگیر معاملات از ابتدای سال تابهحال حکایت دارد. فعالان بازار عقیده دارند تقاضایی در بازار وجود ندارد و همه فروشنده هستند. در این میان قراردادهای رهن و اجاره بازار را گرم نگهداشته است؛ ولی تقاضایی برای خرید خانه و آپارتمان وجود ندارد. مشاوران املاک دلایل مختلفی را برای توجیه این کاهش تقاضا بیان میکنند: عدهای معتقدند در این ماهها خریداران منتظر نتیجه مذاکرات وین هستند؛ بخشی از فعالان بازار میگویند خریدار منتظر است تا نرخ دلار در دولت بعدی مشخص شود و برخی افزایش قیمتها در کنار کاهش توان خرید را عامل کاهش تقاضا در بازار مسکن میدانند.
آیا نتیجه انتخابات ریاستجمهوری بر قیمت مسکن شهر اصفهان مؤثر است؟ واسطهها عقیده دارند اینکه نام چه کسی از صندوقهای رأی خارج شود، آینده مسکن در شهر اصفهان را روشن خواهد کرد. آنها با تحلیلهای مختلف و عجیبغریب برای انتخاب کاندیداهای مختلف، ســنـاریـوســازی میکنند تا انتظار برای نتیجه انتخابات، بازار مسکن اصفهان را در بهترین فصل خود وارد رکود کرده باشد. هم خریداران و هم فروشندگان منتظرند تا از نتیجه انـتـخـابـات اطلاع پــیــدا کـنـنـد، آنها مدعیاند افزایش، کاهش یا ثبات قیمت ملک در گرو نام و جناح سیاسی شخصی است که رئیسجمهور آینده خواهد شد.
«رنجکشیدن» یک اصطلاح بورسی است، به معنای حرکتدادن قیمت سهم به سمت پایین یا بالا و حالا این اصطلاح بورسی در بازار مسکن اصفهان شنیده میشود. دلالها مدعیاند در طول اردیبهشت ماه تعدادی از مالکان اصفهانی در بازار مسکن رنج منفی کشیدهاند، نوروزی یکی از فعالان بازار مسکن اصفهان در اینباره میگوید: «فروشندههای عجول از ترس اینکه دلار 15 هزار و 11 هزار تومان نشود و قیمت خانه آنها بریزد، چند صد میلیون تومانی زیر قیمت، ملک خود را نقد کردهاند.» امروز هم در محلههای مختلف گاهی فروشندههایی رنج منفی سنگین میکشند.
محمدحسن علمداری، عضو هیئت عامل بانک مسکن، هفته قبل از 450 میلیون تومانیشدن وام ساخت مسکن در تهران و کلانشهرها خبر داد. شرط دریافت این وام 450 میلیون تومانی هم استفاده از فناوریهای نو اعلام شده است. اگر چه وام ساخت مسکن افزایش چشمگیری پیدا کرده است؛ ولی با 450 میلیون تومان امکان ساخت چند مترمربع ساختمان در اصفهان وجود دارد؟ احمد تولا، دبیر انجمن انبوهسازان اصفهان، چندی پیش به اصفهانزیبا گفت «هزینه ساخت هر مترمربع آپارتمان بسته به مواد مورد استفاده بین سه تا هفت میلیون تومان است؛ البته این عدد در صورت ساختوساز بهصورت عمده است.»