صورتش از سرمای شب و صبح زود، قرمز شده. دستان خیسش را به لباس نارنجیاش میکشد تا خشکشان کند. لبهای خشکش را تا آخرین حد از هم باز کرده و با لبخندی نارنجیتر از فرم کارش به من سلام میکند. انگار نه انگار که از ساعت دو شب تا همین الآن، تنها با یک جاروی دستهبلند، چندین محله را طی کرده، در سکوت قدم زده و تنها صدایی که شنیده صدای کشیده شدن پرههای جارو بر زمین یا بوقهای ممتد ماشینها بوده. قبل از اینکه چیزی بپرسد، برایش توضیح میدهم که امروز آمدهام تا از او و همکارانش در مورد زندگی شغلیشان بپرسم. پذیراست. میرویم سمت اتاقکی که با یک درِ چوبی سالنی کوچک جدا شده است.
شهرداریها بهعنوان تنها متولی تأمین نظافت شهر شناخته میشوند؛ اما این کار آنگونه که بسیاری از ما گمان میکنیم، کار سادهای نیست. کافی است تصور کنیم تأمین نظافت برای خانهای که در آن زندگی میکنیم چه میزان از وقت و انرژی و هزینه ما را مصرف میکند، تا آنوقت این جریان را در مقیاسی بسیار بزرگتر و در سطح کلانشهری همچون اصفهان بسنجیم و دریابیم که تأمین نظافت چنین شهری چقدر دشوار، زمانبر و هزینهبر است. حالا اگر در این میان موانعی هم از سوی شهروندان در کار باشد، دشواری این اقدامات صدچندان میشود! مثلا اینکه برخی شهروندان، زبالهها را «تفکیکنشده» به مأموران زحمتکش شهرداری تحویل دهند یا در اقدامی بسیار بدتر، زبالهها را خارج از نوبت و محدوده زمانی که شهرداری اعلام کرده است، در کوچه و خیابان قرار دهند! این مسئله، در حال حاضر در بسیاری از محلههای شهری به معضلی جدی تبدیلشده و هزینههای گزافی را بر دوش شهرداری انداخته است.
عادت غلطی که برخی از کشاورزان را به آتش زدن مزارع پس از برداشت محصول میکشاند، غیر از آنکه به زمینهای کشاورزی آسیب جدی میزند، سبب آلودگی و مشکلات تنفسی برای مردم منطقه، شهرها و روستاهای اطراف میشود. برخی از کشاورزان شهرستان مبارکه هرساله پس از پایان عملیات برداشت گندم، جو و برنج کاه و کلش باقیمانده در مزارع خود را برای سهولت کشت بعد، به آتش میکشند. سوزاندن آثار بهجامانده مزارع پس از برداشت محصول، سنتی نادرست است که هنوز در بین برخی کشاورزان مرسوم است. سوزاندن کاه و کلش مزارع باعث ازبینرفتن و نابودی بقایایگیاهی، موجودات مفید و ذرهبینی خاک میشود، ماده آلی میسوزد، خاک فقیر میگردد، ساختمان آن تخریب و بسیاری پیامدهای منفی و ناگوار دیگر در محیطزیست ایجاد میشود.
سه شب در هفته کیسه زبالهتان را که مملو از زبالههای مختلف است، گره میزنید و میگذارید جایی در نزدیکی خانهتان تا پاکبانان بیایند و آن را ببرند. همین! کل ماجرای جمعآوری زباله و تحویل آن به مأمورانی که مسئولیت این کار را بر عهده دارند برای من و شما و دیگر شهروندان شهر در همینجا تمام میشود. اما کدامیک از ما به درستی میدانیم آن کیسههای زباله که هرکدام به تنهایی منبعی از انواع آلودگیهای مختلف هستند بعد از اینکه از مقابل در خانهمان به ماشینهای حمل زباله منتقل شدند به کجا میروند و چه سرنوشتی پیدا میکنند و چه کسانی و چطور برای ساماندهی آنها زحمات فراوانی را متقبل میشوند؟ زحماتی که شاید بسیاری از ما حتی در قبال دریافت حقوق و مزایای چشمگیر (که در حال حاضر شامل حال کارکنان این بخش هم نمیشود!) حاضر به انجام آنها نباشیم…آنچه در این گزارش میخوانید مروری بر عملکرد متولی مدیریت پسماندهای شهری یعنی «سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان» است.
آمدن کرونا و گذشت چند ماه از همسفره شدنش با مردم جهان، باعث شده مسئولان و مدیران شهرها به مسائل و مباحث مختلفی توجه کنند. از جمله این مسائل، تولید انبوه زبالههای آلوده به این ویروس خطرناک در بیمارستانها و منازل شخصی افراد مبتلا به آن است؛ زبالههایی که هر کدام چند برابر یک فرد مبتلا به ویروس کرونا، قادر به انتقال این ویروس به جـمع زیادی از افراد سالم هستند. از ماسک سادهای که در اثر غفلت یک شهروند در گوشهای از خیابان افتاده تا زبالههایی که مستقیما از سوی بیمارستانهای پذیرای این بیماران به صورت روزانه تولید میشوند، همه باید با مدیریت صحیح و راهکارهای مناسب از سطح شهر جمعآوری شده و به طرز صحیحی نابود شوند؛ اما اینکه شهرداری اصفهان به عنوان متولی اصلی تأمین نظافت شهر از انواع آلودگیها چه تدبیری برای جمعآوری و دفن این زبالههای آلوده اندیشیده، پرسشی است که پاسخ آن را از رئیس اداره خدمات شهری شهرداری اصفهان خواستیم.