
مسجد جامع خوانسار در سده ۱۲ ساخته شده و در خوانسار، ورودی شهر، قبرستان کهنه قرار دارد.این اثر در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۱۲۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.مسجد جامع خوانسار یکی از قدیمیترین مساجد تاریخی ایران بهشمار میرود. تاریخ بنای این مسجد براساس سنگنوشتهای که بر سر در آن نصب شده، سال ۱۱۰۱ ه.ق را نشان میدهد. متأسفانه هماکنون این بنای تاریخی بهدلیل افزایش نم و رطوبت در معرض تخریب قرار گرفته است.

قدیمی ترین مدرسه علمیه در شهر خوانسار «مریم بیگم» نام دارد. مدرسه مریم بیگم رضوی حدود 1500 متر وسعت دارد و در سال 1106 هجری قمری به دست مریم بیگم، دختر شاه سلیمان صفوی بنا شده است. این مدرسه علمیه دو بار مرمت و بازسازی شده؛ یک بار در سال 1306 توسط میرزا محمدتقی خوانساری و یک بار دیگر در سال 1354 توسط آیتالله سید حسین علوی موسوی. مدرسه مریم بیگم در جنوب شرقی شهر و در کنار رودخانه خوانسار قرار دارد. پس از اینکه این مدرسه را آیتالله علوی موسوی مرمت و تعمیر کرد، به مدرسه علوی مشهور شد.

گلستان کوه نام کوه یا رشته کوهی در جنوب شهر خوانسار است که بلندترین قله آن حدود 3600 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. در اردیبهشتماه هر سال، دامنههای شمالی و جنوبی این کوه، سرتاسر پوشیده از گل های لاله های واژگون می شود. دشت لاله واژگون در دامنه شمالی این کوه به نام دشت لاله واژگون گلستانکوه معروف شده و دشت لاله واژگون در دامنه جنوبی این کوه دشت لاله واژگون دره بید نامیده میشود. دسترسی به دشت لاله واژگون گلستان کوه ساده است؛ چون در قاصله حدود هفت کیلومتری جنوب خوانسار و در جاده خوانسار به دامنه و اصفهان قرار دارد.

کوچهباغهای خوانسار از جذابیتها و دیدنیهای خوانسار به شمار میروند. خوانسار بهعنوان نمونهای کامل از باغشهر ایرانی است. این شهر پر از کوچهباغهایی است که میتوان در آنها قدم زد. کوچهباغهای رویایی خوانسار که با دیوارهای خشتی و درختان سربهفلک کشیده که ارتفاع آنها چندین برابر دیوارها مزین شدهاند، در این شهر باصفا و دیدنی جا خوش کردهاند. محلههایی مانند «صفائیه»، «چشمه آخوند»، «محله دوراه»، «محله بالا»، «مالگاه»، «پایتخت» از جمله این کوچهباغها با دیوارهای کاهگلی هستند.

قودجان، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان خوانسار در استان اصفهان است. آیین تعزیهخوانی از اواسط دوره صفویه و بیش از چهارصد سال است که در این روستا اجرا میشود. این آیین در فهرست آثار ملی ناملموس میراث فرهنگی ایران با شماره ۶۰۱ به ثبت رسیدهاست. از بناهای تاریخی قودجان میتوان چهاربرجی چندین، برج کبوتر قجری، عصارخانه، قناتهای منحصر به فرد، خانه حشمتیها و عمارت مهدی قلی قاجار را نام برد.

خانه تاریخی حبیبی در شهر خوانسار یکی از جاذبههای دیدنی این شهر است. ساخت این خانه مربوط به اواخر دوره قاجاریه است. تاریخ ساخت آن 1328 هجری قمری بوده و حاج حبیب الله، تاجر خوانساری آن را ساخته است. این خانه زیبا و قدیمی وقف حسینیه و امور مذهبی شده بوده است. این بنای بزرگ در دوطبقه ساخته شده و نمای دیوارها از آجر و کاشی و سقف آن از چوب است. از دیگر نکات جالب توجه این بنا، نقش برجسته دو شیر در بالای یک سهدری در طبقه دوم قسمتی از این عمارت است که داخل کوچه قرار دارد.

خانه تاریخی ابهریها در خوانسار، مربوط به دوره قاجار است. این خانه زیبا با داشتن قدمتی بیش از ۲۲۰ سال، یکی از قدیمیترین جاذبههای دیدنی خوانسار محسوب میشود. خانه ابهری را «حاج سید محمد باقر ابهری» ساخته است. در نقاشی یکی از اتاقها در جبهه شمالی، قطعه شعری نوشته شده که تاریخ احداث بنا را ۱۲۷۸ هجری قمری نشان میدهد.

برجهای کبوتر در خوانسار از بناهای قدیمی است که کارکرد ویژه آن تهیه کود، به خصوص برای مزارع تنباکو بوده است که از صدها سال پیش در خوانسار ساخته میشد. چهاربرجی از برجهای کبوتر در روستای قودجان قرار دارد و با قدمت چندصدساله از بناهای جالب با معماری زیبا و منحصر به فرد است. تاریخچه کبوترخانهها و اینکه در چه زمانی یا کجا با هدف بهرهبرداری از مدفوع پرندهها به خصوص کبوترها به عنوان کود ساخته شدند بهطور دقیق مشخص نیست؛ اما شواهد این سازهها در ایران به ۱۲۰۰ سال پیش میرسد.

کوچهباغها یکی از جاذبههای دیدنی خوانسار هستند. در کوچهباغها، اول درختان سبز و بعد خانههای کاهگلی و دیوارهای خشتی کوتاهقد را میبینید که پشت درختان قایم شدهاند. کوچهباغهای خوانسار در محلههایی به نامهای صفائیه، چشمه آخوند، دوراه، بالا، مالگاه و پایتخت قرار گرفتهاند و محله پایتخت از زیبایی ویژهای برخوردار است.

خوانسار شهری نیمهکوهستانی است و آب و هوایی مطبوع دارد. این شهر چشمههای پرآبی دارد که از دامنه کوه سیل از ارتفاعات مجاور خوانسار میجوشد. فضای طبیعی اطراف این چشمهها به صورت پارک مصفا و زیبایی درآمده که البته در ایام تعطیل بسیار شلوغ میشود. در پارک سرچشمه خوانسار بنای بقعه قدیمی به نام شیخ اباعدنان یا باباپیر با قدمت 700 سال قرار دارد که از زیر آن چشمه ای می جوشد.

آرامگاه باباپیر یا شیخ اباعدنان در پارک سرچشمه خوانسار قرار دارد و از یادگارهای روزگار صفوی است. در این بقعه که از جاذبههای خوانسار به شمار می رود، علاوه بر «شیخ عدنان»، شش تن از مشایخ و عارفان دیگر نیز به خاک سپرده شدهاند.

امامزاده سید محمود(ع) خوانسار به عنوان مدفن یکی از نوادگان امام علی النقی (ع)، در تاریخ مذهبی منطقه خوانسار دارای جایگاه ویژهای است. بنا بر اسناد و روایتهای محلی، این امامزاده در دوره صفویه بنا شده است. این بنا دارای گنبدی ۱۲ ضلعی و مخروطی شکل است که به نمای بیرونی آن جلوه خاصی بخشیده است.