آیت‌الله طیب؛ نوری در حافظه اصفهان

به گزارش اصفهان زیبا؛ خیابان آیت‌الله طیب، در دل محله‌ای قدیمی به نام «درب کوشک» قرار گرفته است؛ محله‌ای که زمانی یکی از دروازه‌های بزرگ اصفهان بود.
در همین خیابان، مردی زیست که نامش بعدها نه تنها بر این معبر، که در حافظه دینی و فرهنگی اصفهان ماندگار شد و او کسی نبود جز آیت‌الله سیدعبدالحسین طیب اصفهانی.

طیب؛ روایتِ پیوند علم و ایمان

در سال ۱۲۷۲ شمسی، در محله‌ای به نام «نو» در میان سادات میرمحمدصادقی، کودکی چشم به جهان گشود که بعدها یکی از برجسته‌ترین مفسران و علمای معاصر اصفهان شد. نسبش، چنان‌که مورخان نوشته‌اند، با چهل واسطه به امام علی(ع) می‌رسید. عبدالحسین، فرزند سیدمحمدتقی، از همان نوجوانی میل به دانستن داشت.

می‌گویند ساعت‌ها در حجره‌ کوچک مدرسه چهارباغ می‌نشست و کتاب می‌خواند تا شمع به آخر برسد. او بعدها رهسپار قم و سپس نجف شد؛ شهری که در آن از محضر استادان بزرگی همچون آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری بهره برد.

در نجف بود که جوانی نحیف از اصفهان، در حلقه درس فقیهان نامدار، چنان درخشید که لقب «علامه طیب» بر او نهادند. اما آیت‌الله سیدعبدالحسین طیب اصفهانی پس از سال‌ها تحصیل و تدریس، دوباره به زادگاهش بازگشت؛ به اصفهان؛ به همان محله‌هایی که بوی نان سنگک و صدای وضوی صبحگاهی هنوز همانند گذشته است. کتاب عظیم او، «اطیب‌البیان»، حاصل سال‌ها تفسیر و تأمل در همین مسجد بود؛ تفسیری به زبان فارسی، روان و روشن، بی‌آن‌که به پیچیدگی‌های فلسفی متداول در آن روزگار فروغلتد. خودش در مقدمه نوشته بود که این اثر را «به امر حضرت ولی‌عصر(عج)» نگاشته است.

امروز، بسیاری از طلاب و پژوهشگران علوم قرآنی هنوز به همان صفحات زرد و دست‌نویس «اطیب‌البیان» رجوع می‌کنند تا نثر ساده و دقت علمی را در کنار هم ببینند.

اما آثار این عالم گرانقدر فقط در تفسیر خلاصه نمی‌شود. «کلم‌الطیب» در اصول عقاید، «العمل‌الصالح» در ایمان و تقوا و اثر ارزشمند عربی او، «سبیل‌النجاة فی اصول‌الدین»، نشان می‌دهد که ذهنش فراتر از منبر و محراب بود. اندیشمندی که از دل سنت برخاست؛ اما نگاهش به آینده بود. این اثر، در دوران اقامتش در نجف نوشته شد؛ کتابی که اصول دین، ولایت، غیبت و رجعت را با استدلال‌های روشن و محققانه بررسی کرده است.

آیت‌الله سیدعبدالحسین طیب اصفهانی، در طول یک قرن زندگی، از روزگار قاجار تا انقلاب اسلامی را تجربه کرد و همواره در همان مسیر علم و خدمت ماند. نه به قدرت نزدیک شد، نه از مردم دور. در سکوت خیابان آیت‌الله طیب، گویی تاریخ هنوز تکرار می‌شود. نه در هیاهوی خاطره؛ بلکه در تداوم آرامِ
ایمان و اندیشه.