به گزارش اصفهان زیبا؛ از ۲۰ مردادماه ۱۳۱۳ تا امروز (۶مهر۱۴۰۲) ۸۹ سال از فعالیت خبرگزاری‌ها در کشور ما می‌گذرد. مولود جهان جدید ارتباطات در ایران، خبرگزاری «پارس» بود که چهارده سال پس از تأسیس نخستین خبرگزاری جهان در نیویورک فعالیت خود را آغاز کرد.
غرض، نه بیان تاریخچه، بلکه فقط شمردن سال‌هایی است که خبرگزاری‌ها در ایران فعالیت کرده‌اند.
با گذشت همه این سال‌ها و موقعیت‌هایی که رسانه‌ها در دوران گذار از اطلاع‌رسانی سنتی به مدرن پشت سر گذاشته‌اند، امروز تعداد خبرگزاری‌های رسمی در کشور بیشتر از انگشتان چند دست شده که از عُرف معمول کشورهای توسعه‌یافته بالاتر است و تعداد پایگاه‌های خبری هم که الا ماشاءالله و پرشمار…
در عصر پادشاهی شبکه‌های اجتماعی…
در اصفهان نیز به دلیل جایگاه و موقعیت ویژه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… خبرگزاری‌ها از سالیان پیش تاکنون فعال بوده‌اند و می‌توان گفت در همه آنها، جایگاه صفحه‌های اختصاصی اصفهان به علت بهره‌مندی از نیروهای رسانه‌ای بامهارت و پرتلاش، سرعت در اطلاع‌رسانی‌ها، جریان‌سازی‌های رسانه‌ای و نگارش مطالب پرمحتوا و اثرگذار مورد اقبال مخاطبان بوده است.
اما پرسش اصلی اینجاست: در عصر پادشاهی شبکه‌های اجتماعی، خبرگزاری‌ها در چه موقعیتی قرار دارند؟ صفحه‌های آنها تا چه میزان نیاز مخاطب را به دریافت اخبار و محتواهای خبری برآورده می‌کند؟
آیا در این مسابقه سرعت، پابه‌پای شهروند خبرنگاران موبایل‌به‌دست، دویده و جریان‌سازی می‌کنند یا عقب نشسته‌اند و منزوی و گوشه‌نشین شده‌اند؟ در کل، امروز حال‌وروز خبرگزاری‌ها در اصفهان چگونه است؟
آفت رسانه‌ها: اخبار پوششی، اخبار دریافتی، مشکلات مالی و تنگ‌نظری
مروری بر صفحه‌های اختصاصی استان اصفهان در خبرگزاری‌های مطرح کشوری، نکته‌های چشمگیری برای تحلیل و ارزیابی کیفیت عملکرد این رسانه‌های فعال بر بستر اینترنت، فراهم می‌کند. پیش از تشریح عملکرد رسانه‌ها به تفکیک، باید چند نکته را به‌صورت کلی عنوان کرد.
پدیده نشست خبری و خبرنگار پوششی، سال‌هاست در رسانه‌های اصفهان جای خود را پیداکرده و از اتفاق، هم خبرنگار راضی است و هم نهاد یا سازمان برگزارکننده رویداد یا نشست خبری.
دو علت عمده این است: خبرنگار ساده‌ترین راه را برای نگارش یک یا چند خبر طی می‌کند و نهاد یا سازمان موردنظر، به‌راحتی اخبار خود را در رسانه‌ها منتشرشده می‌بیند؛ آن‌هم با چشم‌بستن به روی چالش‌ها و اشکال‌هایی که در آن مجموعه وجود دارد و ممکن است پیگیری آن، گره‌ای از مشکلات شهر و کشور را باز کند.
آفت اصلی رسانه‌ها، سردبیران و مدیران مسئول محتاط و مسئولان و مدیران انتقادناپذیر هستند که متأسفانه در فضای رسانه‌ای اصفهان نیز تعدادشان کم نیست.
این احتیاط حلقه اولیه ایجاد رشته‌های به‌هم‌پیوسته ناکامی رسانه‌ها در جریان‌سازی و تأثیرگذاری است که سبب‌شده خبرنگاران توانمند انگیزه‌ای برای پیگیری سوژه‌های خاص نداشته باشند و مادامی‌که گزارش‌های مؤثر در رسانه‌ها منتشر نشود، خبرنگاران نوپا نیز با گزارش‌نویسی تحقیقی و تفسیری آشنا نخواهند شد و این چرخه ادامه دارد.
اتکا به اخبار دریافتی به علت زمان کوتاه وقت‌گذاری برای تهیه و نشر آن و کمیت بالای اخبار ورزشی به دلیل سهل‌الوصول‌بودن ازجمله نکته‌های قابل‌مشاهده در خبرگزاری‌هاست. این پدیده چند دلیل دارد:
نخست اینکه، رسانه‌ها به دلیل مشکلات مالی، از نیروی انسانی کافی برخوردار نیستند و بی‌توجهی به تضمین شغلی خبرنگار و درآمد بسیار پایین آن، خبرنگاران را پس از چند سال در این شغل به‌سمت حرفه‌های دیگر می‌کشاند.
اینجاست که رسانه می‌ماند و صفحه‌ای که باید روزانه از اخبار پر شود. پس، از راحت‌ترین راه برای پرکردن صفحه استفاده می‌کند: اخبار دریافتی و اخبار ورزشی.
حال به سراغ ذره‌بین آکادمی می‌رویم
خبرگزاری ایرنا؛ دولتی، ریشه‌دار، بی‌سروصدا
خبرگزاری ایرنا، خبرگزاری دولتی ایران است که با تغییر هر دولت و جریان سیاسی کشور، به‌اجبار با تغییر مدیریت و رویکرد مواجه می‌شود.
در ایرنا به‌عنوان قدیمی‌ترین خبرگزاری ایران، اخبار به معنای واقعی «اخبار» هستند؛ اطلاع‌رسانی صرف با رویکرد معرفی فعالیت دولت و دستگاه‌های اجرایی؛ بنابراین مخاطبان این خبرگزاری می‌توانند محدود به کسانی باشند که اخبار از مبدأ آنها در خبرگزاری جای گرفته است.
در صفحه استانی ایرنا، چند بخش مهم است: بخش برگزیده، چندرسانه‌ای و پرونده ویژه.
فعالیت مداوم این بخش‌ها و رونق همیشگی، می‌تواند به جذب مخاطب کمک کند؛ اما… اما تولیدات خبری در بخش پرونده‌های ویژه عموما قدیمی هستند؛ به‌عنوان‌مثال، پرونده مربوط به سفر رئیس‌جمهور به اصفهان سه ماه پیش به‌روزرسانی شده و پس‌ازآن دیگر خبری در این رابطه درج نشده است؛ درحالی‌که پیگیری مداوم مصوبات و روند پیشرفت طرح‌ها و تصمیم‌ها می‌تواند این پرونده را همچنان باز نگه دارد.
در میان گزارش‌های محدود خبرگزاری ایرنا، گزارش‌های جریان‌ساز که ناشی از پیگیری مشکلات شهر و استان باشد، دیده نمی‌شود. اغلب گزارش‌ها گردآوری و با هدف تولید محتوایی فقط با نام «گزارش» بوده است.
تیترهای خشک و کاملا خبری در این خبرگزاری همیشه جایگاه ویژه‌ای داشته است که می‌تواند نوعی بی‌توجهی به سلیقه مخاطب باشد و از این خبرگزاری به‌نوعی یک بولتن خبری بسازد.
مدیر خبرگزاری ایرنا دفتر اصفهان هم‌اکنون مسعود شعربافچی‌زاده است.
خبرگزاری ایمنا؛ تریبون جهانی شهر!
خبرگزاری ایمنا با شعار «تریبون جهانی شهر» نخستین خبرگزاری شهر و شهروندی ایران است که در جایی غیر از پایتخت کار خود را آغاز کرد و حالا قدمتی بیش از پانزده سال دارد.
ایمنا را رسانه‌ای متمول می‌دانند؛ چراکه به‌واسطه بهره‌مندی از بودجه شهرداری اصفهان، از امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ویژه‌تری نسبت به سایر خبرگزاری‌ها بهره‌مند است؛ اما برای یک خبرگزاری، مهم‌تر از امکانات، نیروی انسانی ماهر است.
ایمنا با گسترش فعالیت خود به سایر استان‌ها و البته نگاه ویژه به اخبار بین‌الملل و کشور، تا اندازه زیادی از رسالت اصلی خود که انعکاس اخبار حوزه شهری است، دور شده.
خبرگزاری شهر و شهروندی ایران اکنون از منوی کلان‌شهرها برخوردار است که اخبار این حوزه در آن جای می‌گیرد؛ اما آنچه در صفحه نخست خبرگزاری ایمنا به چشم می‌خورد، اخبار کشوری و بعضا بین‌المللی است که در سایر خبرگزاری‌های ملی، اختصاصی و سریع منتشر می‌شود.
ایمنا، به‌شدت نیازمند جداسازی اخبار و تفکیک حساب‌شده حوزه‌هاست؛ به‌عنوان‌مثال، در اخبار برگزیده دوم در صفحه نخست، اخبار تحولات فرانسه در کنار خبری از سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان جای می‌گیرد.
این نشان‌دهنده بلاتکلیفی خبرگزاری در انعکاس اخبار از سطح کلان بین‌الملل تا سطح شهری است. ایمنا مانند دیگر خبرگزاری‌های اصفهان این روزها بر اخبار دریافتی تکیه دارد و گزارش‌های چالشی در آن کمتر دیده می‌شود.
در میان مزیت‌های خبرگزاری ایمنا می‌توان به سرویس عکس آن اشاره کرد که از سال‌های گذشته تاکنون با کمک عکاسان توانمند اصفهانی، گالری در دسترسی از رویدادهای شهری را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.
در خبرگزاری ایمنا، ورزش از حوزه‌های پویاست؛ البته مصاحبه‌های تفصیلی در سرویس‌های مختلف نیز از نقاط‌قوت این خبرگزاری محسوب می‌شود.
درهرصورت، ایمنا به‌عنوان تنها خبرگزاری رسمی اصفهان، می‌تواند با نگاه ویژه به تولید محتوای مرتبط با اصفهان هم در رفع مشکلات شهری و رساندن مسائل و دغدغه‌های مردم به گوش مسئولان بکوشد و هم جایگاه اصفهان را در بعد بین‌المللی ارتقا ببخشد؛ چراکه گفتن از نام اصفهان از مسیری رسانه‌ای در دل این کلان‌شهر، با نگاه تخصصی به قابلیت‌های این شهر در حوزه‌های مختلف، از جنبه‌های گوناگون سبب تقویت جایگاه اصفهان در بعد ملی و بین‌المللی خواهد بود.
مدیر خبرگزاری ایمنا هم‌اکنون محسن آنالویی و سردبیر آن محمدحسین امینی هرندی است.
خبرگزاری فارس؛ خلوتِ پرهیاهو
صفحه استانی خبرگزاری فارس را می‌توان به‌خودی‌خود یک خبرگزاری مستقل دانست. منوهای دسته‌بندی‌شده و همه بخش‌هایی که یک خبرگزاری دارد، در صفحه استانی فارس دیده می‌شود؛ البته در صورتی این قالب‌بندی شکیل، موردتوجه مخاطب قرار می‌گیرد که باکس‌های آن هرروز با محتواهای متنوع پر شود.
بخش اخبار مهم در این قالب، جای زیادی را اشغال کرده است؛ درصورتی‌که مخاطب معمولا به‌سرعت به‌دنبال مرور اخبار و مطالعه خبر موردنیاز خود است.
این گستردگی و شلوغی کار مخاطب را سخت می‌کند؛ به همین علت راحت‌ترین راه برای خواننده، عبور از مرور اخبار در مرورگر و پیوستن به کانال‌های خبری این خبرگزاری است.
دسته‌بندی حوزه‌ها در خبرگزاری فارس از نکته‌های مهم است؛ این‌گونه است که مخاطب بر اساس سلیقه و نیاز خود برای دریافت اخبار وارد منوهای اختصاصی تعریف‌شده می‌شود.
اخبار مهم در این خبرگزاری مرتب باید به‌روز شود؛ چون در قالب‌بندی صفحه، بخش زیادی را اشغال می‌کند و به خاطر حجم و چارچوب گسترده‌اش، به‌سرعت در دید مخاطب جای می‌گیرد؛ بنابراین تکرار اخبار قدیمی جلوی چشم مخاطب این تصور را ایجاد می‌کند که این خبرگزاری میل یا توانایی ویژه‌ای برای تهیه اخبار متنوع در طول شبانه‌روز ندارد و همچون دیگر خبرگزاری‌ها به اخبار دریافتی دستگاه‌ها بسنده می‌کند.
تعدد مصاحبه‌های تولیدی در بخش ورزشی از نقاط قابل‌ذکر خبرگزاری فارس است؛ هرچند این تولید محتوا می‌تواند به سایر بخش‌ها نیز تسری پیدا کند تا فارس مانند گذشته، جایگاه خود را در میان رسانه‌های تأثیرگذار حفظ کند.
خبرگزاری فارس و تسنیم خبرگزاری‌های خصوصی تلقی می‌شوند؛ اما وابستگی به برخی نهادهای حاکمیتی دارند.
مدیر خبرگزاری فارس دفتر اصفهان هم‌اکنون محمدرضا شواخی‌زواره است.
خبرگزاری ایسنا؛ جذاب اما مبهم
اشکال خبرگزاری‌هایی که از باکس‌های متنوع خبری برای چینش صفحه استفاده می‌کنند، این است که مخاطب را در فضای شلوغ رها می‌کنند؛ اما خوراک خبری موردنظر برای او فراهم نمی‌کنند؛ خبرگزاری ایسنا نیز دچار همین ایراد است.
اخبار مهم در چند باکس جای گرفته‌اند؛ اما دسترسی سریع به فهرستی از جدیدترین اخبار محدود است. در این خبرگزاری دسته‌بندی سرویس‌ها از نکته‌های مطلوب به‌شمار می‌رود؛ اما اینجا نیز اشکال کار صرفا نمایش اخبار مهم است.
در خبرگزاری‌های استانی معمولا بسته به توانمندی خبرنگاران شهرستان‌ها، اخبار و اطلاعات از یک یا چند شهرستان پررنگ‌تر است؛ ایسنا نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ البته این اشکال به تربیت نیروهای خبرنگار توانمند در شهرستان‌ها و شاید مواردی مانند حق‌الزحمه‌ها و نگاه مدیران کشوری به اخبار شهرستان‌ها برمی‌گردد که شاید هنوز مدیران استانی راه چاره‌ای برای حل آن پیدا نکرده‌اند.
ایسنا از گذشته تا امروز به‌دنبال جذاب‌کردن تیترهاست؛ اما خبرنگاران باید بدانند که ایجاد ابهام با جذابیت متفاوت است. تیترهای سؤالی در این خبرگزاری زیاد به چشم می‌خورد.
در این خبرگزاری، گزارش‌نویسی در گذشته جایگاه ویژه‌ای داشت؛ به‌خصوص گزارش‌های چالشی و جریان‌ساز. اکنون نیز به‌نظر می‌رسد بار عمده تولید این‌گونه محتواها برعهده یک یا دو نفر از خبرنگاران است که البته باید تقویت شود.
در خبرگزاری ایسنا (خبرگزاری دانشجویان ایران) با توجه به اینکه وابسته به جهاد دانشگاهی است، اما حوزه دانش‌بنیان‌ها و معرفی دستاوردهای علمی و فناوری از جایگاه مطلوب موردانتظار برخوردار نیست.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی منطقه اصفهان محمدرضا رهبری است که با سردبیر ایسنای اصفهان بهنام افشاری همکاری می‌کند. جهاد دانشگاهی مدیریت خبرگزاری قرآنی ایکنا را نیز برعهده دارد و سردبیر دفتر اصفهان محبوبه فرهنگ است.
خبرگزاری تسنیم؛ خوش‌سابقه، اما در رکود
تأسیس و اوج فعالیت‌های خبرگزاری تسنیم در ایام انقلاب‌ها و خیزش‌های کشورهای عربی بود و در رقابت خبری، تسنیم به خبرهای درلحظه شناخته می‌شد؛ اما از آن دوران اوج، مدت‌ها گذشته است و حتی قالب صفحه خبرگزاری تسنیم سال‌هاست دست‌نخورده باقی مانده.
خبری از اخبار برگزیده به‌جز یک مورد در بالای صفحه نیست و دست دبیر برای انتخاب مهم‌ترین اخبار تقریبا خالی است؛ البته این نوع از قالب‌های ساده خبری، دسترسی راحت مخاطب به اخبار را فراهم می‌کند.
در این خبرگزاری هم، اخبار ورزشی حضوری پررنگ دارند. از باکس‌های خبری متنوع مانند پرونده یا بخشِ ویژه و جایگاهی برای گزارش‌های تاپ خبری نیست؛ هرچند اگر جای این نوع مطالب هم در خبرگزاری تسنیم باز می‌شد، محتوایی برای درج در این بخش‌ها وجود نداشت.
کمبود گزارش در خبرگزاری تسنیم به‌وضوح دیده می‌شود و می‌توان گفت این خبرگزاری در جریان‌سازی‌های رسانه‌ای، بررسی مشکلات و معضل‌های استانی و شهری و پیگیری مطالبه‌های مردمی حرفی برای گفتن ندارد.
آنچه در این خبرگزاری نسبت به دیگر خبرگزاری‌ها پررنگ‌تر دیده می‌شود، تعدد غلط‌های املایی و تایپی است. گرچه رسانه‌ها امروز در خصوص این امر بی‌توجه شده‌اند، وجود چند غلط در تیترهای پیاپی یک صفحه نشان‌دهنده بی‌دقتی مرسوم در این خبرگزاری است.
در خبرگزاری تسنیم، گزارش‌های خبری تصویری به‌تازگی جای خود را بیش از قبل بازکرده که چشمگیر است؛ البته در همین گزارش‌ها نیز نقش خبرنگار گاهی پررنگ‌تر از محتوا به نظر می‌آید.
راه دیده‌شدن بیشتر گزارش‌های خبری تصویری این خبرگزاری، فعالیت جدی‌تر در فضای مجازی است؛ چراکه اصولا مخاطب عام در عصر جولان شبکه‌های اجتماعی رغبتی به بازکردن صفحه یک خبرگزاری در مرورگر و گذر از چند مرحله برای دستیابی به اخبار و محتوا ندارد.
نمایندگی خبرگزاری تسنیم اصفهان برعهده سعید ساکت و سردبیر آن‌هم اکنون سهیلا نصیری است.
خبرگزاری مهر؛ سخت و نرم
در خبرگزاری مهر به نسبت سایر خبرگزاری‌ها، اخبار و تیترها قابلیت جذب تعداد بیشتری از مخاطبان عمومی را دارد. ترکیبی از اخبار کاربردی و گزارش‌های جریان‌ساز، این خبرگزاری را با جسارت بیشتری نشان می‌دهد.
در خبرگزاری مهر تیترها کاربردی‌تر هستند که می‌تواند ناشی از شناخت قابل‌قبول خبرنگاران و دبیران این خبرگزاری از نیازهای جامعه باشد.
تلفیق اخبار نرم و سخت در صفحه اصلی این خبرگزاری، آن را برای حضور طیف گسترده‌تری از مخاطب آماده می‌کند.
پنجره مهر، بخش ویژه این خبرگزاری است که به نشر ویدئوهای خبری اختصاص دارد. از نقاط ضعف خبرگزاری مهر، قالب ساده و قدیمی آن است؛ هرچند این ویژگی می‌تواند گاهی مثبت نیز باشد؛ برای گم‌نشدن مخاطب در میان اخبار این صفحه.
در این خبرگزاری گاهی تعداد اخبار شهرستان‌ها از اخبار اصفهان پیشی می‌گیرد. شاید این موضوع گاهی سبب دل‌زدگی مخاطب اصفهانی شود که به‌دنبال باخبرشدن از رویدادهای مهم کلان‌شهر اصفهان است.
خبرگزاری مهر وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است؛ اما گاه این انتقاد از جبهه فرهنگی انقلاب در اصفهان به گوش می‌رسد که مهر با سایر رسانه‌های انقلابی هماهنگ نیست و در رویدادهای مهم سیاسی، فرهنگی و در پرونده‌های ویژه خبری حضور ندارد.
هم‌اکنون مریم یاوری سرپرستی خبرگزاری مهر دفتر اصفهان را برعهده دارد.
در شماره‌های آینده به بررسی روزنامه‌ها، پایگاه‌های خبری و صفحه‌های فضای مجازی فعال در جغرافیای اصفهان خواهیم پرداخت.
نویسنده میهمان: مریم قمریان
تحلیل خوبی بود/ به نظر می رسد در این گزارش از کانال ها و شبکه های ارتباطی تعامل و موبایلی خبرگزاری ها غفلت شده است چرا که در قرن حاضر این رسانه ها در کنار سایت های اصلی کارکردهای مهمی دارند. در مجموع مطلب جامع بود