پسته که هرسال به میزان چند هزار تن صادر میشد، در سال جاری صادر نمیشود و مشکلات ارزی باعث شده بانک مرکزی کارتهای بازرگانی زیادی را تعلیق کند که نتیجه آن تور انداختن دلالان برای باغهای طلای سبز است.
پسته هست یا نیست؟!
پسته یکی از کالاهای صادراتی غیرنفتی محسوب میشود و هرسال شاهد ارزآوری بالای این محصول هستیم. باوجوداین، ضدونقیضهایی در خصوص میزان تولید پسته در سال جاری وجود دارد و برخی مسئولان بر کاهش تولید و عدهای دیگر برافزایش برداشت پسته تأکید میکنند. سیدمحمد ترابیموسوی، رئیس کمیسیون کشاورزی و اتاق بازرگانی استان کرمان، از کاهش تولید پسته در سال 99 خبر داد و گفت: «میزان تولید پسته امسال نسبت به سال گذشته 40درصد کمتر است و ما سال کمباری را سپری میکنیم.» درمقابل طبق گفته مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران، میزان تولید پسته در سال جاری 30درصد افزایش یافته است. بر اساس آمار و ارقام سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان نیز میزان تولید پسته بالا رفته است؛ ولی این افزایش به بلندمدت یعنی از سال 92 تاکنون ارتباط دارد؛ زیرا سطح زیرکشت پسته در سال۹۲، پنج هزار و ۸۵۳ هکتار بود و این رقم درحال حاضر به ۹ هزار و ۳۴۵ هکتار معادل ۵۹درصد رشد رسیده است. درکل شاهد افزایش و کاهش برداشت پسته در مناطق مختلف هستیم. از طرفی در بازار پسته کمبودی به چشم نمیخورد؛ زیرا قیمت هرکیلوگرم پسته بین 120 تا 200 هزار تومان متغیر است و این محصول گرانبها تقاضای پایینی دارد.
برداشت بیصرفه پسته!
میزان برداشت پسته در کشور هرسال به حدود 200 هزار تن میرسد و فقط 10هزار تن آن مصرف داخلی دارد. بنابراین بخش عظیمی از پسته کشور صادر میشود و بازار داخلی آن رونق چندان زیادی ندارد. اصلیترین هدف کاشت پسته، صادرات آن است و رشد نرخ ارز در سالهای گذشته موجب افزایش صادرات این محصول شد. اما ورق صادرات از سال گذشته به نفع باغداران برنگشت و حدود 80هزار تن از پسته صادراتی سال گذشته هنوز درانبارها باقی مانده و صادر نشدهاند. این محصولات درشرف آفت زدن و خرابی هستند و علاوه بر تحریمها و شیوع کرونا، کارتهای بازرگانی عامل راهی نشدن آنها به بازارهای جهانی محسوب میشود. بانک مرکزی چندی پیش طی صدور بخشنامهای، صادرکـنندگان را به پرداخت 80درصد ارز صادراتی خود به سامانه نیما ملزم کرد. ولی محمدعلی محمدمیرزاییان، یکی از صادرکنندگان پسته، برگرداندن ارز حاصل از صادرات را امکانپذیر ندانست و توضیح داد: «امکان برگرداندن ارز برای صادرکنندگان وجود ندارد و صادرکنندگان تمام ارز صادراتی خود را به صورت ریالی به کشور بازمیگردانند و تا زمانی که تعاملی بین بانک مرکزی و صادرکننده شکل نگیرد، امکان صادرات محصول و بازگشت درآمد آن به کشور وجود ندارد.» سیدمحمد ترابیموسوی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی نیز با تأکید برگفته صادرکنندگان پسته بیان کرد: «صادرکننده، ارز را در خارج از کشور به صراف میدهد و او نیز یک شمارهحساب در کشور ثالث باز میکند که ارز حاصل از صادرات به آن حساب رفته و مبلغ ریالیاش را در ایران تحویل صادرکننده میدهد، لذا دلاری دست بازرگان نبوده که به بانک مرکزی تحویل دهد.» ولی بانک مرکزی همچنان بر بخشنامه خود تأکید دارد و کارت بازرگانی صادرکنندگان زیادی را به خاطر بازنگرداندن ارز تعلیق کرده است.
دود اصلی به چشم کشاورز میرود!
نرخ بالای پسته، کاهش فروش آن در بازار داخلی را به دنبال دارد. حجم بالایی از پسته سال گذشته در انبارها دپو شده و درمعرض خرابی قرار دارند. صادرکنندگان به دلیل مشکلات ارزی با بانک مرکزی قادر به صادرات پسته به بازارهای جهانی مانند گذشته نیستند. مجموع این اتفاقات مشکلاتی برای بانک مرکزی و صادرکنندگان دارد؛ ولی دود اصلی آن به چشم کشاورزان میرود؛ چراکه کشت پسته صرفه اقتصادی ندارد. بررسیها نشان میدهد هزینه کاشت و برداشت پسته در سال جاری به دلیل گران شدن سم و کود و بالا رفتن دستمزد کارگران افزایش پیداکرده است. بنابراین کشاورزان برای جبران هزینههای خود ناچار به پیشفروش یا فروش پسته با نرخ پایینی به دلالان هستند که نتیجه آن قاچاق پسته خواهد بود. درنتیجه کاشت و عرضه طلای سبز سال آینده کاهش مییابد و نرخ آن افزایش چشمگیری خواهد یافت.
