او از مجلس به گفته خودش جوان و انقلابی گفت که هرچند در برخی برخوردها و اظهارنظرها ممکن است هیجان‌زده شوند؛ اما معتقد است نیروی جوانی می‌تواند عامل بالندگی مجلس و پیگیری مطالبات مردم شود. بانکی‌پورفرد با اینکه از منتقدان جدی دولت حسن روحانی است؛ اما استیضاح و برکناری رئیس‌جمهور را چاره کار مشکلات کشور نمی‌داند. او معتقد است مشکلات اقتصادی که گریبان مردم را گرفته در 40سال اخیر بی‌سابقه است و برای گذر از این راه پرپیچ‌وخم باید میان تمام ارکان نظام تعامل وجود داشته باشد. وقتی از او درباره فساد در دستگاه‌های مختلف کشور پرسیدیم، او سرسختانه از عملکرد قوه قضائیه به ریاست ابراهیم رئیسی دفاع کرد. او پیش از اینکه در 50سالگی بر کرسی نمایندگی مردم اصفهان در یازدهمین دوره مجلس تکیه بزند به‌عنوان یک چهره فرهنگی شناخته می‌شد که بیشتر مقالات و تألیفاتش در زمینه مسئله ازدواج، خانواده و البته فلسفه بوده است. مشروح گفت‌وگو با امیرحسین بانکی‌پورفرد را در «اصفهان‌زیبا» می‌خوانید.
مجلس یازدهم قبل و بعد از انتخابات با حواشی بسیاری مواجه بوده است. ارزیابی شما از عملکرد چند ماه گذشته مجلس چیست؟
من حاشیه‌ای در انتخابات مجلس ندیدم و بعد از شکل‌گیری مجلس یازدهم نیز هنوز به حاشیه نرسیدیم. در شرایطی که سرمایه اعتماد اجتماعی مردم نسبت به مدیران و مسئولان بسیار پایین آمده است، ما با دو رویکرد در مردم روبه‌رو هستیم. یک رویکرد در بخش زیادی از مردم بی‌اعتمادی و ناامیدی از تغییر وضع موجود است. یک‌طرف دیگر مردمی هستند که تمام نقطه امید و انتظارشان را به مجلس گره زده‌اند؛ زیرا از دولتمردان ناراضی هستند. تنها روزنه امید مردم مجلس است. در این حالت با شرایطی مواجهیم که دیگر فرقی ندارد با چه اتفاقی روبه‌رو می‌شویم. مردم همه‌چیز را از مجلس انتظار دارند؛ از استخدام، کنکور، کرونا و… . مردم از همه‌جا ناامید شده‌اند و فکر می‌کنند یک نماینده مجلس توان حل همه مسائل کشور را دارد. پس ما متن پررنگی داریم و جایی برای حواشی باقی نمانده است. نماینده‌های فعلی بسیار پرکار، پرهیجان و جوان هستند. جوان بودن مجلس صرف‌نظر از اینکه این جوانان ممکن است هیجان‌زده عمل کنند، باعث بالندگی خواهد شد. باید به شما بگویم که اگر رهبر معظم انقلاب در شروع به کار مجلس به نمایندگان توصیه تعامل با دولت نکرده بودند، این مجلس جوان، دولت را کله‌پا کرده بود. البته از عملکرد دولت و رئیس‌جمهور راضی نیستیم؛ اما معتقدم که استیضاح رئیس‌جمهور دردی را دوا نخواهد کرد. غیر از تفکر سیاسی نمایندگان که اکثریت آنان انقلابی هستند، خود جوان بودن هم جنبه انقلابی‌گری را افزایش داده است.
شما از پرکاری مجلس صحبت کردید و اینکه نمایندگان خواهان تحول جدی در کشور هستند. بعد از گذشت چندین ماه از شروع به کار مجلس یازدهم چه تحول و تغییری را می‌توان در جامعه احساس کرد؟
اینکه بعد از گذشت تنها چند ماه از شروع به کار مجلس انتظار تغییر و تحول جدی داشته باشیم، درست نیست. علت آن‌هم کاملا روشن است. ما با سه مسئله جدی مواجه هستیم. یکی بحران اقتصادی است که در 40سال اخیر بی‌سابقه است. دوم مسئله پایین بودن سرمایه اجتماعی است که به دلیل همین کاهش سرمایه اجتماعی نمی‌توان از دولت بیش از این انتظار داشت. مثل این است که از یک ژیان انتظار داشته باشیم مثل مرسدس بنز حرکت کند. ما با دولتی فرسوده باید مدارا کنیم، البته هستند در دولت مدیرانی که باانگیزه هستند و من صرف‌نظر از نگاه‌های جناحی، فکری و گذشته غلط برخی افراد، نگاه بدبینانه‌ای به کل بدنه دولت ندارم. خط قرمز ما در برخورد با مدیران، فساد است. از شما روزنامه‌نگاران هم می‌خواهیم که در مقوله فسادیابی به ما کمک کنند، اگر جایی فسادی دیدید با سند و مدرک به ما نشان دهید تا وارد عمل شویم. مبنای ما پشتیبانی از مدیران دولتی است و سوم مسئله کروناست که به‌شدت به کشور لطمه وارد کرده است.
مسئله فساد را مطرح کردید. در ماه‌های گذشته دادگاه‌های مهمی در زمینه فساد اقتصادی برخی مسئولان رده‌بالا برگزار شد و حتی افراد نام‌آشنایی در جایگاه‌های مختلف سیاسی و حتی مذهبی نامشان به میان آمد؛ ولی سرانجام برخورد با این مفسدان و اجرای عدالت هنوز برای مردم روشن نشده است. آیا اموال به بیت‌المال بازگشته است؟ آیا مجازاتی که برای این افراد سرشناس درنظر گرفته شده، افکار عمومی را راضی کرده است؟
من توصیه می‌کنم که به وقایع نگاه منصفانه داشته باشید. هر انسان منصفی که به عملکرد قوه قضائیه فعلی نگاه کند برخورد با فساد را نسبت به همه دوره‌های گذشته قوی‌تر می‌بیند. می‌شود تحلیل‌محتوا کرد و پرونده‌های بررسی شده را در سال‌های مختلف مورد ارزیابی قرار داد. فساد مسئله امروز و دیروز نیست و در 20سال گذشته در دولت‌های مختلف به اوج رسید. برخورد با فساد باید مستند باشد. به دلیل حرف‌وحدیث‌های فضای مجازی و حرف کوچه و بازار نمی‌توان یقه افراد را گرفت. در انتخابات مجلس هم ما شاهد بودیم که افرادی می‌خواستند مدرک علمی من را زیر سؤال ببرند که برای ما بسیار مضحک بود. بعد از مدتی دیدم که این نکته برای من خنده‌دار است؛ اما این حرف بی‌اعتبار به دلیل تکرار در فضای مجازی و سکوت من داشت به باور عمومی تبدیل می‌شد. رسانه به دلیل قدرتی که دارد می‌تواند کذب‌ترین مسئله را جوری عنوان کند که شما به‌عنوان قطعی‌ترین باور تلقی کنید و برعکس آن‌هم صادق است. یک قضیه صحیح را اصلا باور نکنید. قوه قضائیه نمی‌تواند بر اساس هر حرفی افراد را متهم کند. دقت کنید که با فساد باید مبارزه کرد، باید افشاگری کرد؛ اما مستند. ما حق نداریم چیزی را که اثبات نشده مطرح کنیم.
اخیرا صحبت‌های رئیس مجلس در خصوص نظارت و سفرهایی که محمدباقر قالیباف برای سرکشی به وضعیت مردم انجام داد حجمی از انتقادها را در پی داشته است. شما نیز به‌عنوان نماینده مجلس اعتقاد به این رویکرد دارید؟ منتقدان آقای قالیباف عنوان می‌کنند که کار مجلس قانون‌گذاری است و اجرای قانون با دولت است.
در آسیب‌شناسی دوره‌های گذشته مجلس، به‌خصوص دوره دهم، زمان زیادی صرف قانون‌گذاری شد و جالب‌تر اینکه 15 تا 20 درصد از این اقدامات به نتیجه نرسید. طرح یا لوایح پیشنهادی به مجلس مراحل بسیاری را برای تبدیل شدن به قانون طی می‌کند. اگر آن‌ها به صحن نرسند یا در صحن رأی لازم را برای تصویب به دست نیاورند، برای بررسی بیشتر به شورای نگهبان ارسال می‌شوند. از طرفی اگر تا قبل از رسیدن هر طرح و لایحه‌ای به صحن، دوره مجلس تمام شود، تمام تلاش‌ها بی‌نتیجه خواهد ماند. همان‌طور که در بسیاری از مواقع همچون مجلس دهم این اتفاق افتاد. درواقع با اتمام هر دوره از مجلس و مشخص نشدن تکلیف بسیاری از طرح‌ها و لوایح پیشنهادی، 80درصد از زمانی که نمایندگان صرف آن‌ها کرده‌اند به باد می‌رود.
رویکردهای آسیب‌شناسی در مجلس یازدهم چگونه اجرا می‌شوند؟
باید در مجلس جدید از صفر شروع کنیم؛ چراکه بسیاری از طرح‌ها و لوایح در مجالس قبلی دفن شده‌اند و نمی‌توان آن‌ها را در این دوره پیگیری کرد. یکی از آسیب‌شناسی‌های مجلس یازدهم در خصوص تلنباری از طرح‌ها و لوایح بود که بر آن‌ها افزوده نشود. چراکه کمیسیون‌ها توان و زمان رسیدگی به آن‌ها را ندارند. برای مثال قانون جمعیت خانواده یکی از همان موضوع‌هایی است که با گذشت هشت سال طی دو دوره از مجلس باز هم تکلیف مشخصی ندارد. دومین آسیب‌شناسی مجلس در خصوص تورم قانون است که در ایران بسیار زیاد است. بر طبق بررسی‌ها مشخص شده که ایران از نظر ازدیاد قانون از بسیاری از کشورها جلو زده است. از سویی همین تعداد کم قوانین که در مجلس دهم به اجرا در آمده باز هم از بسیاری از کشورهای دنیا بیشتر است. همان‌طور که اشاره کردم قانون‌گذاری در مجلس بسیار وقت‌گیر است. زمانی که قانون از مجلس خارج می‌شود زمان نظارت بر اجرای آن فرامی‌رسد. برخی از قوانین همچون تسهیل ازدواج جوانان 13سال پیش تصویب شده؛ اما به دلیل عدم نظارت صحیح و پس از گذشت چهار دولت هنوز به اجرا در نیامده است. این نشان می‌دهد که نقش نظارتی مجلس ضعیف است و از آن به بعد با تورم قوانین و ازدیاد آن بدون نظارت بر آن‌ها مواجه هستیم. لذا یکی از سیاست‌های مجلس یازدهم این است که عمده وقت خود را صرف نظارت کند. نگاه اولیه ما نظارتی است نه قانون‌گذاری؛ اینکه قانون‌هایی که از مجلس خارج شده است به‌صورت صحیح اجرا می‌شود یا نه و از طرفی مدیریت در سازمان‌ها و نهادهای مربوط قوانین را با همان ریل‌گذاری که مجلس تعیین کرده است اجرا می‌کنند یا نه؟
پس این نگاه تنها مختص آقای قالیباف به‌عنوان رئیس این دوره از مجلس نبوده است و بیشتر نمایندگان نیز همین تفکر را دارند. درست است؟
بله. نگاه رئیس مجلس در خصوص موضوع نظارت تنها حرف او نبوده، بلکه محمدباقر قالیباف از سوی شماری از نمایندگان این موضوع را عنوان کرده است. این خواست مجلس جدید است که باید بعد نظارتی بیشتر از قانون‌گذاری موردتوجه قرار گیرد. در حال حاضر بسیاری از بخش‌های کشور ما با خلع قانون مواجه هستند و در بعضی از بخش‌ها نیاز به حذف برخی از قوانین وجود دارد. اگر بخواهیم دراین‌باره سهم‌بندی کنیم، باید 70درصد از زمان مجلس را صرف نظارت و 30درصد باقی‌مانده را برای قانون‌گذاری بگذاریم. در مجالس گذشته این موضوع برعکس بود؛ 80درصد زمان صرف قانون‌گذاری و 20درصد آن صرف نظارت بر اجرای قوانین می‌شد.
شما برای حل مشکلات کشور اعتقاد به تحول دارید تا تغییر؛ اینکه تنها راه نجات را در نوآوری و تحول‌گرایی می‌بینید. پس با توجه به این رویکرد آیا موضوع استیضاح را نیز نوعی تحول در راستای برون‌رفت کشور از مشکلات می‌دانید؟
نتیجه‌ای که شما از این رویکرد گرفته‌اید دقیقا برعکس چیزی است که مدنظر بنده بوده است. نظر من این است که مشکلات با تغییر حل نمی‌شود و نیاز به تحول دارد. نتیجه شما از این حرف، تنها استیضاح دولت است؟ بنده اتفاقا این موضع را رد می‌کنم؛ با تغییر نمایندگان، وزیران یا رئیس‌جمهور مشکلات حل نخواهند شد. منظور از تغییر این است که افراد را باید جابه‌جا کرد. تحول یعنی اینکه فکرها و ساختارها را متحول کنیم. مسیر را متحول کنیم. البته قبول دارم که فردی را که راه و مسیر را اشتباه می‌رود، نمی‌توان متحول کرد، بلکه باید او را عوض کرد. اما صرفا با جابه‌جایی افراد نیز مشکلات حل نخواهد شد.
پس با اعمال این نظریه تحول می‌توان یک مجلس انقلابی هم ایجاد کرد؟
با معنای تحول دلتان خوش نباشد که با آمدن نمایندگان جدید می‌توان یک مجلس انقلابی به راه انداخت. اگر ما نتوانیم مسیر مجلس را عوض کنیم و آن خط مشی‌های اشتباهی را که سیاست‌مداران و مدیران پیاده می‌کنند، از میان برداریم و به همان روال گذشته رفتار کنیم، با تغییر نمایندگان نیز مشکلات کشور و مجلس حل نخواهد شد. اما اگر یاد بگیریم متحول شویم و سبک و سیاق نمایندگی را متناسب با شرایط امروز جامعه جلو ببریم، مشکلات به مرور از میان برداشته می‌شوند. در حال حاضر مجلس نیز با همین مشکل روبه‌رو است. مجلس باید بتواند خود را از درون متحول کند و نگرانی بنده نیز بیشتر در رابطه با همین مسئله است. نمایندگان جدید شور و هیجان بسیاری دارند؛ اما اینکه آن‌ها بتوانند رویه‌های گذشته را متحول کنند، مهم است. پیش از صحبت‌های رئیس مجلس در خصوص نظارت، بسیاری از نمایندگان بر این موضوع تأکید داشتند که چرا نمایندگان باید تنها وظایف حوزه انتخابیه خود را انجام دهند. از آن‌طرف مردم منطقه و حوزه انتخابیه نیز از نمایندگان خود توقع دارند که بیشتر بر مشکلات آن‌ها و شهرشان تمرکز داشته باشند. در واقع تنها راه‌حل این است که نماینده مجلس برای کل کشور دل بسوزاند نه‌فقط برای منطقه خودش. ما نمایندگان اصفهان نیز اگر بخواهیم تنها مشکلات اصفهان را حل کنیم نتیجه آن می‌شود اصفهان ستیزی. با این شیوه حتی از سراسر استان اصفهان نیز به مخالفت با نمایندگان اصفهان بر خواهند خاست. مشکلات اصفهان نیز جزو مشکلات کشور به‌حساب می‌آید. این یکی از نکات تحول است که دل نماینده مجلس باید برای شمال، جنوب، شرق و غرب کشور بسوزد و دل‌واپس کل کشور باشد، نه فقط شهر خودش. بنده نباید خود را تنها نماینده شهر اصفهان بدانم؛ چراکه ما همه یک ملت هستیم.
شما به‌عنوان عضوی از کمیسیون فرهنگی مجلس در خصوص طرح فیلترینگ فضای مجازی چه نظری دارید؟ آیا مجلس یازدهم بحث فیلترینگ و ایجاد فضای مجازی را دنبال می‌کند؟ آیا رویکرد فیلترینگ و محدودیت را برای جامعه و شرایط فعلی کشور مفید ارزیابی می‌کنید؟
این موضوع که شما از آن صحبت می‌کنید از جمله مواردی است که اصلا از سوی مجلس مطرح نشده و در فضای مجازی بدون هیچ منبعی منتشر شده است. کمیسیون فرهنگی یک ماه است که تنها روی موضوع جمعیت خانواده فعالیت می‌کند و هیچ موضوع دیگری در دست اقدام نیست. اصلا چنین طرحی در کمیسیون فرهنگی مجلس مطرح نشده است. البته در پاسخ به این پرسش که آیا مجلس یازدهم درخصوص فضای مجازی حساس است؟ باید بگویم بله. ما به مدیریت فضای مجازی حساس هستیم؛ اما هنوز در خصوص این موضوع وارد بحث در کمیسیون فرهنگی نشده‌ایم. درعین‌حال فضای مجازی را نباید رها کرد و دولت نیز باید درباره آن پاسخ‌گو باشد. فضای مجازی در ایران به نوعی رها شده و این رهاشدگی باعث وارد شدن آسیب‌هایی جدی به جامعه می‌شود. آسیب‌هایی که جدا از آسیب‌های اخلاقی، آسیب‌های دیگری را در زمینه‌های مختلف در پی خواهد داشت. تا جایی‌که رهایی فضای مجازی ایران در برخی کشورهای اروپایی وجود ندارد؛ بنابراین، این فضا نیاز به رسیدگی و مدیریت دارد و ما نباید مردم را در این فضا بی‌پناه بگذاریم. موضوع کنترل فضای مجازی جزو داعیه‌های جدی مجلس یازدهم و کمیسیون فرهنگی است و ما در اصل قضیه رسیدگی به فضای مجازی کوتاه نخواهیم آمد. اما اینکه شیوه کار ما در این خصوص چیست، باید گفت ابتدا رئیس مجلس مواضع اصلی مجلس را دراین‌باره اعلام و نمایندگان نظرات خود را مطرح می‌کنند. پس‌ازآن این موضوع برای بررسی دقیق‌تر به کمیسیون فرهنگی ارسال می‌شود. در آن زمان ما به‌عنوان اعضای کمیسیون در این خصوص صحبت خواهیم کرد و نتیجه را اعلام می‌کنیم. در حال حاضر این موضوع وارد کمیسیون فرهنگی نشده است. در کمیسیون فرهنگی دو طرح در اولویت قرار دارد؛ موضوع خانواده و فضای مجازی که ابتدا طرح خانواده را به سرانجام خواهیم رساند و پس‌ازآن به موضوع فضای مجازی می‌پردازیم.
با توجه به اینکه شما در زمینه حقوق زنان و خانواده مطالعات و تألیفات متعددی دارید و اکنون در جایگاه قانون‌گذاری نشسته‌اید، لطفا نظر خود را درباره حضور زنان در عرصه سیاست به‌خصوص در جایگاه وزیر و رئیس‌جمهور بیان کنید. آیا قبول دارید که به زنان در عرصه سیاست بی‌مهری می‌شود؟
این گفته چندان با آمار واقعی حضور زنان در عرصه سیاست هم‌خوانی ندارد. باید در بیان این موضوع منصف بود. شواهد نشان می که 52درصد زنان پیش از انقلاب بی‌سواد بودند. بنده نیز بیش از 30سال است که در قالب کتاب، مقاله و سخنرانی از حقوق زنان دفاع می‌کنم و جزو مطالبه‌گران جدی حقوق زنان در کشور هستم. باید در صحبت از حقوق زنان و حضور زنان در عرصه سیاسی منصفانه سخن گفت؛ به این معنا که ما مطالبه‌گری بسیاری در خصوص حقوق زنان داریم و کوتاه هم نمی‌آییم؛ اما نمی‌توان گفت که آن‌ها در عرصه سیاست اجازه فعالیت ندارند. از سویی با توجه به میزان رشد زنان پس از انقلاب و ایجاد محیط‌هایی که امکان حضور زنان در عرصه‌های مختلف را فراهم کرده است، باید دراین‌باره صحبت کرد. از طرفی قوی‌ترین دلیل برای امکان، وقوع است؛ بنابراین نمی‌توان حضور زنان در جایگاه وزارت یا ریاست جمهوری را غیرممکن دانست؛ چراکه ما پیش‌تر در دولت آقای احمدی‌نژاد شاهد وزیر زن در کابینه بوده‌ایم. اما اینکه چرا پس‌ازآن دوره، این اتفاق خوب دیگر تکرار نشد دلایل خاص خود را دارد که خارج از فضای این مصاحبه است و بحث فراوان می‌طلبد.
