خرما معمولا به عنوان میوه معجزه‌آسا معرفی می‌شود و کمتر به ظرایف مصرف آن و ضررهایی که ممکن است در پی داشته باشد، توجه می‌شود. در این مقاله سعی داریم با استفاده از کتب طب سنتی علاوه بر ذکر فواید خرما، مضرات استفاده از آن و روش کاهش آن‌ها را ذکر کنیم. خرما به عربی تمر، به یونانی فرافومین، به رومی فسنین و فسافنین و به هندی چهورا و کهارک نامیده شده است. این مهم نشان‌دهنده رواج میل‌کردن خرما در اقوام و تمدن‌های مختلف است.خرما از ابتدای پیدایش تا انتها و کمال رسیدگی، هفت مرحله طی می‌کند که در هر یک از مراحل ویژگی‌های مخصوص به خود را نشان می‌دهد. طلع(لیغ)، بلح، راغوره، نارس، خرما زرد و خشک، خرماتر و مرطوب و تمر نام این هفت مرحله است.
ویژگی‌های مفید خرما
خرما تقویت‌کننده بدن است و به دلیل خاصیت غذایی و تناسب آن با بدن، چاق‌کننده است. همچنین به دلیل خاصیت گرم‌کننده بودنش برای بیماری‌های سرد و رطوبتی مانند سستی عضلات و درد مفاصل ناشی از رطوبات مفید است.
سردی کبد را برطرف می‌کند. برای دردهای سینه و ریه و برطرف‌کننده سردی آن‌ها و پاک‌کننده آن‌ها از رطوبت و عفونت نیز مفید است. برای روده‌ها و خارج‌کردن رطوبات غلیظ از آن‌ها سودمند است. همچنین می‌تواند برای کسانی که کمر‌درد دارند و کمر‌دردشان با سردی هوا افزایش می‌یابد، مفید باشد. خرما مقوی کلیه بوده و تقویت‌کننده‌ای برای سردمزاجان است. خیس خورده آن نیز می‌تواند باعث لینت مزاج شود به‌خصوص در کودکان. جهت دفع سنگ و درمان زخم‌ها اثرات قابل توجهی دارد.
مضرات خرما
هضم معمول خرماها سخت بوده و خون تولیدی آن غلیظ است. به همین دلیل مصرف بی‌رویه خرما می‌تواند تولید گرفتگی در کبد، قلب، روده‌ها و طحال کند.
مصرف خرما برای گرم مزاجان مضر است. همچنین برای کسانی که تب، سردردهای ضربانی و همراه با فشار و درد چشم دارند، خوردن خرما تحریک‌کننده بوده و درد و تب را تشدید می‌کند.
ضمنا برای لثه و دندان ضرر قابل توجهی دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود بعد از خوردن خرما با آب شیرین نیم‌گرم دهان شست‌و‌شو شود. همچنین ماساژ لثه‌ها با سماق، جوییدن طرخون یا استفاده از دهان‌شوی سرکه، سرکه و نمک، گلاب و دمنوش سماق می‌تواند از مضرات خرما برای دندان و لثه کم کند. زیاده‌روی در خوردن خرما نیز باعث ایجاد خارش پوست، چشم و گوش می‌شود.
ترکیبات مفید
میل کردن خرما با پنیر تازه، رنگ رخسار را زیبا می‌کند و بدن را چاق می‌کند.اگر خرما در شیر تازه مدتی خیس خورد و به خوبی با یکدیگر مخلوط شوند، ترکیب مفیدی برای تغذیه بدن ایجاد می‌شود. ترکیب خرما با بادام پوست کنده و خشخاش نیز مفید و مقوی است.مصرف به اندازه و همراه با ترکیبات مفید خرما به خصوص در فصل سرما توسط افرادی که مزاج سرد دارند، می‌تواند به رفع بسیاری از اختلالات بدن کمک کند. در عوض مصرف بی‌رویه آن به‌خصوص در فصول گرم و توسط کسانی که از گرمی مزاج، بیماری‌های سر و غلظت خون رنج می‌برند، می‌تواند باعث صدماتی به بدن شود.
منابع تحقیق:
قانون فی‌الطب، ابوعلی سینا
مفرح‌‌القلوب، اکبرشاه ارزانی
حفظ‌الصحه ناصری، محمد کاظم گیلانی
اطعمة‌المرضی، محمدکاظم بن محمد روشن ضمیر
