به گزارش اصفهان زیبا؛ حاشیه، همیشه حاشیه است و با مشکلات اجتماعی و اقتصادی بسیاری همراه است؛ حاشیه‌هایی که معمولا جایی برای میزبانی مهاجران داخلی و خارجی و همچنین طبقات پایین جامعه هستند.
حاشیه‌نشینی در سال‌های اخیر با رشد همراه بوده و روزبه‌روز بر تعداد ساکنان این مناطق افزوده شده است. با افزایش جمعیت در این نقاط، اما خیریهها و سازمان‌های مردم‌نهاد بسیاری به‌منظور حمایت و تسهیل زندگی در این مناطق شکل گرفته‌اند؛ درحالی‌که با مرور بر عملکرد آن‌ها می‌توان گفت، آن‌طور که بایدوشاید آن‌ها نتوانسته‌اند اقدامات مؤثر و کارآمد در این بافت‌ها انجام دهند. امیرحسین خیری، فعال و تسهیلگر اجتماعی در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» به چرایی این مسئله و همچنین مشکلات حاشیه‌ها و حاشیه‌نشین‌ها پرداخته است. او با اشاره به اینکه حاشیه‌نشین‌ها همواره احساس طردشدگی از جامعه می‌کنند، می‌گوید: از سوی دیگر به نظر می‌رسد، جامعه هم توجهی به حاشیه‌نشین‌ها ندارد و آن‌ها را کنار گذاشته است.
رشد نامتوازن شهری و افزایش حاشیه‌نشینی
خیری با اشاره به رشد نامتوازن شهری، آن را یکی از بروز مشکلات مختلف در حاشیه‌ها می‌داند و می‌گوید: حاشیه‌ها معمولا به دلیل ناهمگون بودن جمعیت انواع آسیب‌ها و جرائم مثل اعتیاد و سرقت و… را در خود جای داده‌اند. بدمسکنی و فقر و ترک تحصیل و بیکاری و فقر فرهنگی و… ازجمله مشکلاتی است که در این بافت‌های شهری به‌وضوح مشاهده می‌شود و هرکدام از این‌ها مانند دانه‌های زنجیری هستند که به یکدیگر متصل شده‌اند. متأسفانه اقدامات یا طرح‌هایی هم که در این مناطق صورت می‌گیرد، متناسب با نیازهای مردمی که در آنجا هستند نیست و برخی‌هایشان هم بدون اصول و کارشناسی نشده است؛ مثلا فرهنگسرا ایجاد می‌شود؛ اما افراد توانمندی در آن حضور ندارند که بتوانند به ساکنان این بافت‌ها آموزش‌های لازم را بدهند.
این فعال اجتماعی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به جزیره‌ای و سلیقه‌ای عمل کردن سمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌گوید: بیشتر خیریهها و سمن‌ها تمرکز خود را بر حمایت‌های مالی گذاشته‌اند و از حمایت‌های فرهنگی و اجتماعی غافل شده‌اند. هرچند برخی از خیریهها کارهایی انجام داده‌اند؛ اما به دلیل مهیا نبودن زیرساخت‌های لازم آن‌ها هم نتوانسته‌اند آن‌طور که بایدوشاید در این زمینه موفق عمل کنند. این درحالی است که تا توسعه اجتماعی رخ ندهد، توسعه فیزیکی نیز محقق نخواهد شد.
دفاتر تسهیلگری را بستند!
این تسهیلگر در ادامه با اشاره به تعطیلی دفاتر تسهیلگری در مناطق حاشیه‌ای می‌گوید: این دفاتر درحالی تعطیل شدند که تنها چند سال از راه‌اندازی آن‌ها می‌گذشت. حالا و در شرایطی که تنها سه سال از فعالیت این دفاتر که قرار بود به‌عنوان پل ارتباطی بین مردم حاشیه‌نشین و دستگاه‌های مختلف فعالیت کنند، می‌گذشت این دفاتر یکی‌یکی تعطیل شدند و مردم حاشیه‌نشینی را که کم‌کم با آن‌ها خو گرفته بودند و در جاده پرپیچ‌وخم مطالبه‌گری گام برداشته بودند، سرگردان و مأیوس کردند.
به گفته او، از وزیر کشور خواسته بودند کاری انجام دهند تا به این افراد رسیدگی و مشکلات آن برطرف شود. نتیجه هم آن شد که محلات کم‌برخوردار شناسایی شدند؛ مثلا در حاشیه شهر اصفهان 100 محله شناسایی شد و پس‌ازآن این محلات رتبه‌بندی و دفاتر در آن‌ها تأسیس شدند و شرکتی هم به‌طور واحد در تهران فعالیت این دفاتر را تحت نظارت خود قرار داد و دستورالعمل‌های واحد را برای فعالیت این دفاتر تدوین کرد. هزینه این دفاتر نیز از طریق بودجه عمومی کشور تأمین می‌شد که سازمان امور اجتماعی وزارت کشور آن را به استانداری‌های سراسر کشور اختصاص می‌داد. تأسیس این دفاتر از سال 1397 آغاز شد و در اصفهان نیز سال 1398 بود که این دفاتر در چهار محله حصه و ارزنان و امیرعرب و همچنین خمینی‌شهر راه‌اندازی شدند.
به گفته خیری، هدف از راه‌اندازی این دفاتر این بود که تسهیلگرانی که در آنجا مشغول به فعالیت بودند ظرف مدت سه تا پنج سال به توانمندسازی آن محله‌ها بپردازند و پس‌ازآن به سراغ محله دیگر بروند؛ اما به خاطر مشکلاتی که پیش راه این دفاتر بود این اتفاق به‌طور کامل رخ نداد؛ ضمن اینکه در این بازه زمانی، دو سال نیز این دفاتر درگیر کرونا بودند و امکان ارتباط چهره به چهره با حاشیه‌نشینان را هم با سختی داشتند. او می‌گوید اما این‌ها به این معنا نیست که دفاتر تسهیلگری نتوانسته باشند گام‌های مثبتی در راستای اهداف خود برداشته باشند: «شاید مهم‌ترین اقدامی که این دفاتر انجام دادند، اشتغال‌زایی پایدار بود. برگزاری دوره‌های فنی و حرفه‌ای و برنامه‌های فرهنگی، ارائه آموزش و مشاوره در زمینه‌های مختلف و… ازجمله اقداماتی است که این دفاتر در طول عمر کوتاه خود انجام دادند. به‌هرحال این دفاتر تنها سه سال فعالیت کردند و امکانات محدودی داشتند؛ اما در همین مدت کم هم توانستند مردم را با بسیاری از حقوق شهروندی خود که تا پیش‌ازاین با آن بیگانه بودند آشنا کنند.»
دستگاه‌های مربوطه به میدان نمی‌آیند
خیری در ادامه با اشاره به سلیقه‌ای و جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌های مختلف در رفع مشکلات حاشیه‌نشینی می‌گوید: خیلی از دستگاه‌ها وظایف خود را انجام نمی‌دهند یا اینکه به‌صورت موازی با سایر دستگاه‌ها فعالیت می‌کنند. برخی کمبود بودجه را بهانه می‌کنند و بعضی دیگر هم حاشیه‌نشینی را در اولویت خود قرار نمی‌دهند. البته کار در مناطق حاشیه‌ای بسیار سخت است؛ برای مثال، زمانی که «تی سی»ها در این بافت‌ها مشغول به کار شدند، خیلی از اهالی بومی با فعالیت آن‌ها مخالفت کردند؛ چراکه معتقد بودند این مسئله باعث رفت‌وآمد بسیار معتادان و تبدیل‌شدن آنجا به پاتوق می‌شود. یا اصلا افرادی در این بافت‌ها زندگی می‌کنند که فاقد هرگونه مدارک هویتی هستند؛ اگرچه برخی از سمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد سعی به گرفتن مدارکی برای آن‌ها شدند؛ اما موفق نشدند. مسلما هویت نداشتن این افراد باعث می‌شود که آن‌ها از حضور در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی منع شوند و برای دیگران نیز مشکلاتی به وجود آورند.
