به گزارش اصفهان زیبا؛ بزهکاری در میان جوانان و نوجوانان یکی از معضلات اجتماعی است که می‌تواند تبعات منفی فراوانی برای آینده فرد و جامعه به همراه داشته باشد. این پدیده به‌طورمعمول نتیجه ترکیبی از عواملی مانند فقر، نابرابری‌های اجتماعی و نبود امکانات آموزشی و تفریحی مناسب است. در بسیاری از موارد، نوجوانان به دلیل نبود نظارت مناسب خانوادگی و ضعف در فرایند تربیتی، بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. در شرایطی که والدین و مربیان نتوانند به‌درستی از فرزندان خود مراقبت کنند، این کودکان و نوجوانان ممکن است به راه‌های نادرست و بزهکارانه کشیده شوند.
علاوه بر مشکلات خانوادگی و اقتصادی، رسانه‌ها و بازی‌های رایانه‌ای نیز نقش بسیار مؤثری در گسترش رفتارهای ضداجتماعی دارند. در دنیای امروز، نوجوانان بیشتر زمان خود را صرف بازی‌های آنلاین و استفاده از رسانه‌های اجتماعی می‌کنند که به‌طور مستقیم بر افکار و رفتارهای آنان تأثیر می‌گذارد. بسیاری از این بازی‌ها و برنامه‌ها فاقد محتوای آموزشی و اخلاقی مناسب هستند و حتی برخی از آن‌ها به‌طور غیرمستقیم رفتارهای خشونت‌آمیز و غیرقانونی را ترویج می‌کنند.
عدم نظارت و کنترل بر محتواهای دیجیتال می‌تواند به بروز مشکلات جدی در رفتار اجتماعی جوانان و نوجوانان منجر شود.یکی از نشانه‌های واضح این بحران، کاهش سن مصرف مواد مخدر و دخانیات در میان جوانان است که به‌طور فزاینده‌ای در حال گسترش است. سن مصرف سیگار و مواد مخدر به ۱۴ سال رسیده است و این پدیده به‌وضوح از یک بحران بزرگ اجتماعی حکایت دارد. عوامل مختلفی مانند فقر اقتصادی، ناآگاهی والدین و نبود فرصت‌های مناسب تفریحی و آموزشی، باعث گرایش به مصرف مواد مخدر در میان نوجوانان می‌شود. در این شرایط، اگر نهادهای اجتماعی، آموزشی و فرهنگی نتوانند برنامه‌های مؤثر و جامع برای مقابله با این آسیب‌ها طراحی کنند، آینده این نسل در معرض خطر جدی قرار خواهد گرفت. در این خصوص به گفت‌وگویی با مجید ابهری، آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی می‌پردازیم.
به‌عنوان آسیب‌شناس اجتماعی، چه عواملی را اصلی‌ترین دلایل افزایش بزهکاری می‌دانید؟
یکی از مهم‌ترین عوامل در افزایش بزهکاری، سبک زندگی افراد است. سبک زندگی، به‌ویژه در روابط فردی و اجتماعی، تأثیر زیادی بر رفتارهای فرد دارد. در حقیقت، نحوه برخورد افراد با خود و دیگران، ازجمله انتخاب‌هایشان در زمینه‌های مختلف زندگی، می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به بروز رفتارهای منفی منجر شود.علاوه بر این، گرفتاری‌های مادی و اقتصادی باعث شده‌اند که بسیاری از افراد نتوانند به تربیت و مراقبت از فرزندان خود، که سرمایه‌های اصلی زندگی آن‌ها هستند، توجه کافی داشته باشند. درواقع، فشارهای اقتصادی و نیازهای مالی می‌تواند به‌طور مستقیم بر کیفیت زمان‌گذرانی والدین با فرزندانشان تأثیر بگذارد.
والدین در شرایط دشوار اقتصادی به‌طور طبیعی قادر به ارائه حمایت‌های روحی و تربیتی لازم به فرزندان خود نخواهند بود. این وضعیت، به‌ویژه در خانواده‌های کم‌درآمد، منجر به کمبود نظارت، پشتیبانی عاطفی و آموزشی می‌شود. نتیجه این کم‌توجهی، ایجاد شکاف‌های عاطفی و رفتاری در روابط خانوادگی است که درنهایت به بروز مشکلات اجتماعی ازجمله بزهکاری در نسل جوان منتهی می‌شود.در این شرایط، سبک زندگی به‌عنوان یک عامل کلیدی در شکل‌گیری شخصیت اجتماعی افراد و به‌ویژه نوجوانان و جوانان، می‌تواند سبب گرایش به رفتارهای انحرافی و بزهکارانه شود. بسیاری از نوجوانان و جوانان که با مشکلات خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، به دنبال یافتن هویت و پذیرش اجتماعی در گروه‌های مختلف می‌گردند. در چنین شرایطی، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان عامل دیگری، می‌توانند تأثیرات مخربی بر افکار و رفتارهای نسل جوان بگذارند. این امر نیازمند توجه و اقدامات مؤثر از سوی نهادهای مختلف اجتماعی، فرهنگی و آموزشی است تا با ارائه راهکارهایی عملی، از بروز آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود و محیطی مناسب برای رشد و پیشرفت اجتماعی نوجوانان و جوانان فراهم گردد.
در چه زمینه‌هایی کمبود نظارت بر تربیت فرزندان باعث مشکلات اجتماعی شده است؟
در حال حاضر نظارت بر اوقات فراغت و سرگرمی‌های غیردرسی و تحصیلی فرزندان به‌شدت کم شده است. به‌جای برنامه‌ریزی صحیح و مفید، بخش عمده‌ای از وقت فرزندان در اختیار بازی‌های رایانه‌ای و سرگرمی‌هایی است که عمدتا از خارج از کشور وارد شده‌اند و هیچ‌گونه توجهی به نیازهای فرهنگی و دینی ما ندارند. والدین نیز به دلیل مشغله‌های زندگی، نمی‌توانند نظارت کافی بر فعالیت‌های فرزندان خود داشته باشند.
تأثیر بازی‌های رایانه‌ای بر تربیت فرزندان چگونه است؟
بازی‌های رایانه‌ای به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای سرگرمی نوجوانان تبدیل شده است، به‌طوری‌که تا ۹۰ درصد از اوقات بیداری فرزندان در این حوزه سپری می‌شود. متأسفانه هیچ نظارت دقیقی بر محتوای این بازی‌ها وجود ندارد و بسیاری از این بازی‌ها بدون توجه به مبانی دینی و فرهنگی ما طراحی شده‌اند. تنها درصد کمی از این بازی‌ها توسط برنامه‌ریزان داخلی تولید می‌شود و بقیه آن‌ها وارداتی هستند، که اغلب ارزش‌ها و آموزه‌های فرهنگی کشور ما را نادیده می‌گیرند.
شما به بزهکاری نوجوانان و جوانان اشاره کردید، در این زمینه چه تغییراتی در رفتار آنان مشاهده می‌شود؟
متأسفانه، گرایش به بزهکاری در میان جوانان افزایش یافته است. به‌طور مثال، سن مصرف سیگار به ۱۴ سال و سن مصرف مواد مخدر به ۱۶ سال رسیده است. این امر ناشی از نبود ابزارهای مناسب برای پر کردن اوقات فراغت است. متأسفانه بازی‌های رایانه‌ای و شبکه‌های ماهواره‌ای به منابع اصلی تربیتی فرزندان تبدیل شده‌اند و این تأثیرات منفی را به دنبال دارد.
برای مقابله با این مشکلات چه نهادهایی باید وارد عمل شوند؟
تمامی نهادهای مسئول باید در این زمینه فعالیت کنند؛ مانند آموزش‌وپرورش، وزارت ورزش و جوانان، سازمان‌های فرهنگی و در نهایت خود خانواده‌ها باید برنامه‌های مناسبی برای تربیت و رشد فرزندان ارائه دهند. اگر این برنامه‌ها تنظیم نشوند و نظارت کافی وجود نداشته باشد، پیامدهای منفی زیادی در انتظار ما خواهد بود. بزهکاری‌های اخلاقی، فکری و رفتاری فرزندان می‌تواند آنان را از دست ما خارج کرده و به سمت نابودی و آسیب‌های اجتماعی سوق دهد.
