به گزارش اصفهان زیبا؛ سرمایهگذاری در استارتاپهای اصفهان در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. بازیگران جدید وارد اکوسیستم استارتاپی اصفهان شدهاند و سرمایههای جدیدی به نوپاها تزریق شده است. درعینحال، سرمایهگذاریها در زمینههای نوآورانهای مانند هوش مصنوعی، فینتک و امنیت سایبری رو به افزایش است؛ بااینحال همچنان نیاز به تقویت حکمرانی نوآوری و مدیریت دانش و همکاریهای عمیقتر میان بازیگران این حوزه احساس میشود.
رشد سرمایهگذاری خطرپذیر در اصفهان
برخی از سرمایهگذاریها در اکوسیستم استارتاپهای اصفهان از طریق صندوقهای خطرپذیر شرکتی رونق گرفته است. مرتضی یراقیفرد، فعال استارتاپی و مدیر سرمایهگذاری هاب اصفهان، در گفتوگو با «اصفهانزیبا» اظهار کرد: «بخش عمدهای از این سرمایهگذاریها توسط فولاد مبارکه اصفهان و از طریق مدل صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر شرکتی آن صورت گرفته است.» او همچنین افزود: «علاوه بر این موارد، برخی از شتابدهندهها و صندوقهای خطرپذیر دیگری نیز در این حوزه فعال بودهاند و در سالهای اخیر سرمایهگذاریهای مؤثری داشتهاند.»
یراقیفرد تصریح کرد: «هاب اصفهان در اکوسیستم استارتاپی بهعنوان یکی از پیشروها در حوزه سرمایهگذاری و شتابدهی شناخته میشود. صندوقها و سرمایهگذاران جدیدی مانند MSTID (صندوق سرمایهگذاری خطرپذیر شرکتی فولاد مبارکه) و اسنواونچرز (صندوق سرمایهگذاری خطرپذیر شرکتی گروه انتخاب) در اکوسیستم استارتاپی اصفهان نیز فعال هستند.»
مدیر هاب اصفهان ادامه داد: «طی یکی دو سال اخیر با حضور این بازیگران جدید و فعال شدن هلدینگهای فناور صنعتی رشد قابلتوجهی در روند سرمایهگذاری در اصفهان مشاهده شده است که نشاندهنده تقویت نقش این شهر در توسعه استارتاپها نسبت به دیگر نقاط کشور است. یراقیفرد درباره چالشهای سرمایهگذاری در استارتاپها گفت: «به دلیل ماهیت استارتاپها که با ریسک بالاتر و عدم قطعیتهای بیشتری همراه هستند، بسیاری از این کسبوکارها هنوز بهطور کامل شکل نگرفتهاند و شاهد ایجاد تغییرات چشمگیری در صنعت و بازار نبودهایم. این امر موجب میشود که سرمایهگذاری در استارتاپها نسبت به شرکتهای دانشبنیان فناور کمتر باشد؛چراکه ریسک بیشتری به همراه دارد. این نکته باید در تصمیمگیریها مدنظر قرار گیرد.»
او افزود: «به همین دلیل، بسیاری از سرمایهگذاران تمایلی به ورود در مراحل اولیه رشد استارتاپها ندارند و معمولا تمایل به سرمایهگذاری زمانی افزایش مییابد که استارتاپها وارد بازار شوند و مسیر رشد خود را پیدا کنند.» یراقیفرد افزود: «تأمین مالی استارتاپها تنها به اکوسیستم اصفهان محدود نمیشود و برخی از سرمایهگذاریها از سوی سرمایهگذاران خارج از این اکوسیستم صورت گرفته است. همچنین هاب اصفهان روی استارتاپهایی که در دیگر شهرها مانند مشهد، تهران، شیراز و شهرکرد مستقر هستند؛ سرمایهگذاری کرده است.»
او دلیل این رویکرد را شناسایی تیمهای مستعد از طریق جشنوارهها و اکوسیستمهای مختلف دانست و تأکید کرد: «برای تأمین مالی این تیمها، مرزهای جغرافیایی مدنظر قرار نگرفته و سرمایهگذاریها بدون محدودیت جغرافیایی صورت گرفته است.»
تنوع حوزهها و رشد چشمگیر سرمایهگذاری در استارتاپ های اصفهانی
او درباره تنوع فعالیت استارتاپهای موفق در این شهر اظهار داشت: «استارتاپهایی که در اصفهان موفق به جذب سرمایه شدهاند، در حوزههای مختلفی فعال هستند و نمیتوان آنها را به یک حوزه خاص محدود کرد. بااینحال، به نظر میرسد که در ماههای اخیر سرمایهگذاریها در زمینههایی نظیر هوش مصنوعی، تحول دیجیتال و امنیت، رشد بیشتری نسبت به سایر حوزهها داشته است.»
او افزود: «علاوه بر این، استارتاپهای موفقی در حوزههای خاص و نوظهوری مانند پراپتک (PropTech) که با صنعت ساختمان و ملک مرتبط هستند، نیز در اصفهان وجود دارند. بهعنوانمثال، یکی از استارتاپهای فعال در این حوزه، الوملک است که توانسته از کیسون (یکی از بزرگترین هلدینگهای ساختمانی) و شناسا (صندوق سرمایهگذاری وابسته به بانک پاسارگاد) تأمین مالی قابلتوجهی در این مرحله داشته باشد.»
یراقیفرد ادامه داد:« “حرکت اول” نیز با حضور در هاب اصفهان، توانسته سرمایهگذاریهایی را در اکوسیستم استارتاپی این شهر انجام دهد و تأثیرگذار باشد. اکوسیستم استارتاپی اصفهان بسیار پویاست و حوزههای مختلف بر اساس ظرفیتها و توانمندیهای تیمها شکل میگیرند. بهویژه با توجه به صنعتی بودن این زیستبوم و وجود مراکز نوآوری، پارکهای علم و فناوری و دانشگاههای پیشرو، این منطقه در برخی حوزهها رشد چشمگیری داشته است.»
مدیر سرمایهگذاری هاب اصفهان گفت: «برخی از استارتاپهای موفق اصفهان در حوزههایی مانند گردشگری، فینتک، نرمافزارهای زیرساختی و حتی امنیت سایبری فعالیت میکنند. همچنین، شرکتهایی درزمینه تحول دیجیتال توانستهاند به موفقیتهای بزرگی دست یابند و به شرکتهای پیشرو تبدیل شوند. اصفهان با ورود استارتاپهای مؤثر و رو به رشد به اکوسیستم خود، توانسته نقش مهمی در توسعه زیستبوم استارتاپی کشور ایفا کند.»
نقش کمرنگ نهادهای دولتی در اکوسیستم استارتاپی اصفهان
او با اشاره به نقش نهادهای دولتی در اکوسیستم استارتاپی، اظهار داشت: «در نقشه حکمرانی دولت در این اکوسیستم، بهجز معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری، بنیاد ملی نخبگان و وزارت علوم که حضورشان بیشتر در شهرکهای علمی و پارکهای فناوری ملموس است، متأسفانه سایر نهادهای دولتی نقش پررنگی ایفا نمیکنند.»
او ادامه داد: «در اصفهان، نهادهای دولتی بهطورکلی با این حوزه بیگانه هستند و فاقد ادبیات و تخصص لازم در زمینه فناوری و نوآوریاند. حتی در لایههای حکمرانی، همچنان از روشهای سنتی و قدیمی استفاده میشود، شرکتهای فناور خصوصی هنگام مواجهه با بدنه حاکمیتی این تعلل و عقبماندگی در نگرشهای متناسب را مشاهده نمیکنند.»
یراقیفرد در خصوص سرمایهگذاریهای انجامشده در این حوزه گفت: «برخی از نهادهای خصوصی وارد این عرصه شده و سرمایهگذاریهایی انجام دادهاند، اما این سرمایهگذاریها عمدتا بر اساس ظرفیتهای موجود در اکوسیستم، دانشگاهها و مراکز علمی صورت گرفته است و همچنان جای کار زیادی دارد. بیشتر این فعالیتها بهصورت شبکهای و غیرشفاف انجام میشود و جایی برای رصد و ثبت آنها وجود ندارد.»
او با اشاره به یکی از مشکلات اصلی اکوسیستم استارتاپی اصفهان تصریح کرد: «یکی از مشکلات اصلی این است که هیچ نهاد متولی مشخصی برای رصد دادهها، مانیتورینگ وضعیت رشد اکوسیستم، یا ارائه گزارشهای تخصصی وجود ندارد. در حالی که در تهران و برخی کلانشهرها، به دلیل وجود نقشآفرینان و بازیگران کلیدی، چنین مواردی تا حدی ساماندهی شده است، اصفهان هنوز در این زمینه فاصله زیادی دارد و این ضعف مانعی برای پیشرفت بهتر اکوسیستم استارتاپی شهر به شمار میرود»
مدیر سرمایهگذاری هاب اصفهان، با اشاره به نیاز به بهبود حکمرانی در اکوسیستم استارتاپی، پیشنهاد کرد: «در حوزه حکمرانی و مدیریت نوآوری، باید ظرفیتهای تیمهای دانشبنیان، هستههای فناور و مدلهای نوآورانه در نهادهای حاکمیتی و شرکتهای خصوصی پیشرو بیشتر مورد توجه قرار گیرد. این امر میتواند از طریق ترویج و آموزش، برگزاری رویدادها، پنلهای تخصصی و نشستهای علمی و رونمایی از دستاوردها محقق شود»
او افزود: «در اصفهان، به جز برخی فعالیتهای پراکنده از سوی نهادهایی مانند صندوق سرمایهگذاری فولاد، اتاق بازرگانی، شهرک علمیتحقیقاتی شیخ بهایی و شهرداری، اقدام منسجم و پیوستهای در این زمینه دیده نمیشود. این رویدادها اغلب بهصورت مقطعی و در بازههای زمانی مشخص مانند نمایشگاهها یا بسته به ضرورتها در کوتاهمدت برنامهریزی و برگزار میشوند و معمولا پیگیری و تداوم مؤثری برای توسعه و شتابدهی ارتباطات و پروژههای همکاری وجود ندارد.»
یراقیفرد در ادامه گفت: «علاوه بر این، زیرساختهای مشخص و هدایتگری منسجم برای شبکهسازی و همافزایی میان بازیگران این زیستبوم بهاندازه کافی وجود ندارد. فعالیتها اغلب بهصورت جزیرهای و بر اساس نیازهای مقطعی انجام میشود، اما تلاش برای اشتراکگذاری توانمندیها و ایجاد زنجیره ارزش میان این عناصر مشاهده نمیشود.»
مدیر سرمایهگذاری هاب اصفهان همچنین تأکید کرد: «برای رفع این خلأ، نیاز به بازوهای اجرایی و هماهنگکنندهای است که بتوانند تمامی عناصر اکوسیستم را در کنار یکدیگر قرار دهند و نقش یک تسهیلگر مؤثر را برای توسعه همکاریها ایفا کنند. نبود این هماهنگی و انسجام، یکی از اصلیترین چالشهای موجود در این حوزه است و برای پیشرفت بیشتر، باید این نقص برطرف شود.»
ضرورت تقویت حکمرانی نوآوری
این فعال استارتاپی به معیارهای یک سرمایهگذاری خوب اشاره کرد و گفت: «معیارهای یک سرمایهگذاری موفق کاملا مشخص است. از جمله این معیارها میتوان بهاندازه بازار، قابلیت تکرارپذیری و توسعه، تناسب دانش فنی تیم با نیازهای بازار و بلوغ محصول اشاره کرد. همچنین بررسی اینکه سازمان چقدر قابل رشد است و جایگاه آن در زنجیره ارزش کجاست نیز ازجمله ملاکهای اصلی برای هر سرمایهگذاری است.»
او افزود: «در اصفهان، جنبههای اقتصادی معمولا در تصمیمگیریها از ابعاد استراتژیک و جایگاهسازی در اکوسیستم یا صنعت پررنگتر است. بااینحال، تصمیمگیری برای سرمایهگذاری نیازمند برآورد رشد بالقوه و محاسبه نسبت بازدهی به ریسک است. عواملی مانند توان اجرایی تیم، وضعیت رقبا، کلانروندها و نیازهای واقعی و آیندهنگری نسبت به آینده صنعت نیز تأثیرگذار هستند.»
یراقیفرد همچنین با اشاره به ریسکهای موجود در سرمایهگذاری در اصفهان گفت: «ریسک سرمایهگذاری در اصفهان مانند هر جای دیگری وجود دارد؛ بهویژه با توجه به چالشهایی مانند اقتصاد تورمی، مهاجرت نیروی متخصص و عدم وجود قوانین حمایتی کافی در حوزههای دانشبنیان و استارتاپی.»
این فعال استارتاپی درخصوص روشهای کاهش ریسک اظهار کرد: «یکی از راههای کاهش ریسک، اتصال به شرکتها و کمپانیهای بزرگتر است. این شرکتها به دلیل شناخت بیشتر از اکوسیستم و داشتن ارتباطات قوی با شبکه بازار، میتوانند به کاهش عدم قطعیتها کمک کنند و محیط امنتری برای سرمایهگذاری فراهم سازند.»
او تأکید کرد: «بااینحال، باید توجه داشت که حوزههای دانشبنیان و استارتاپی ذاتا پرریسک هستند و ذهنیت سرمایهگذار باید به سمت سرمایهگذاری خطرپذیر و بلندمدت معطوف شود. بازگشت سرمایه کوتاهمدت در این حوزهها معمولا غیرممکن است، بنابراین سرمایهگذاری باید با دیدگاهی استراتژیک و صبورانه انجام شود.»
لزوم تمرکز استارتاپ ها بر جذب سرمایه مناسب
این فعال حوزه استارتاپی اظهار کرد: «اکوسیستم استارتاپی اصفهان بهطور قابلتوجهی شکل گرفته است و استارتاپها اکنون تا حد زیادی مسیر و فرایند رشد خود را میشناسند. در این مرحله، تمرکز اصلی استارتاپها باید بر جذب سرمایه از شرکتها و سرمایهگذاران مناسب باشد. هرگونه تأمین مالی یا جذب سرمایه نباید بدون بررسی دقیق پذیرفته شود؛ چراکه ممکن است مسیر رشد استارتاپ را منحرف کند؛ بنابراین داشتن یک نگاه آگاهانه و استراتژیک به این موضوع ضروری است.»
او افزود: «استارتاپها باید به شاخصهای کلیدی عملکرد (KPIs) خود و آن دسته از شاخصهایی که برای سرمایهگذاران اهمیت دارد، توجه ویژهای داشته باشند. تمرکز بر رشد پایدار کسبوکار میتواند به آنها در فرایند تأمین مالی و جذب سرمایه کمک قابلتوجهی کند.»
یراقیفرد ادامه داد: «متأسفانه برخی از استارتاپها هنوز نگاه و رویکرد درستی نسبت به مفاهیم سرمایهگذاری و رشد پایدار ندارند که این موضوع معمولا به دلیل کمبود آگاهی و تجربه آنهاست. بااینحال، استارتاپهایی که حداقل چند سال تجربه فعالیت در شبکههای مرتبط با رویدادها و اکوسیستم کسبوکارهای نوآورانه دارند، معمولا موفقتر عمل میکنند.»
او گفت: «استارتاپها میتوانند با تقویت مهارتهایی نظیر تهیه فایلهای مالی شفاف و دقیق، برنامهریزی استراتژیک برای مسیر رشد و تدوین برنامه بازاریابی مؤثر، اعتمادبهنفس بیشتری در ارائه ایدههای خود داشته باشند و شانس موفقیت در جذب سرمایه را افزایش دهند. همچنین آشنایی با روشهای مختلف تأمین مالی، مانند انجمنهای سرمایهگذاری خطرپذیر، میتواند برای استارتاپهایی که در مراحل اولیه قرار دارند، مفید باشد.»
این فعال حوزه استارتاپی تأکید کرد: «استارتاپهایی که بتوانند یک سرمایه اولیه مناسب را از طریق اطرافیان و دوستان جذب کنند، مسیر رشد خود را شفافتر کرده و شناخت بهتری نسبت به بازار و توانمندیهای خود بهدست خواهند آورد. این شناخت نهتنها در جذب سرمایه بیشتر به آنها کمک میکند، بلکه در تصمیمگیری درباره نحوه هزینهکرد منابع مالی نیز اثرگذار است.»
یراقیفرد در پایان گفت: «در نهایت، استارتاپها با تقویت مهارتها و آگاهی خود میتوانند با اطمینان بیشتری با سرمایهگذاران تعامل کنند و در مسیر رشد و موفقیت پایدار گام بردارند.»
