به گزارش اصفهان زیبا؛ هر جامعه‌ای برای رسیدن به پیشرفت و تعالی، نیازمند برنامه‌ریزی است و این امر برعهده مسئولان و مدیران ارشد آن جامعه است. مسجد به‌عنوان نهادی کوچک و مردمی از این قاعده مستثنا نیست و امام‌جماعت به‌عنوان مقام ارشد این نهاد، باید مجهز به اطلاعات و دانش کافی درزمینه مدیریت این نهاد و پایگاه باشد. اگر مساجد با برنامه‌ریزی صحیح و مدیریت قوی به انجام وظایف خود بپردازند، می‌توانند با ارتقای سطح آگاهی مردم در مسائل روز اجتماعی و سیاسی و فرهنگی به تقویت بنیه دینی و اعتقادی آحاد مردم بپردازند وبه اهداف متعالی اسلام جامه عمل بپوشانند. امام‌جماعت مسجد حضرت موسیبنجعفر(ع) یکی از کسانی است که با انجام وظایف خود و برنامه‌هایی که برای مسجد و محله داشته موفق به جذب اهالی محله برای شرکت در برنامه‌های مسجد شده است.
توجه به حضور بانوان در مسجد
برای پیگیری فعالیت‌های مسجد حضرت موسیبنجعفر(ع) که در محله شمس‌آباد اصفهان واقع است، با امام‌جماعت مسجد ساعت هفت شب قرار مصاحبه گذاشتم. ساعت شش و پانزده دقیقه بود که به مسجد رسیدم. صدای زیارت عاشورا از داخل کوچه شنیده می‌شد. زمانی که دستگیره در فلزی ورودی خواهران را گرفتم، یک برگه سفیدرنگ روی در نصب شده بود و به هر فردی که قصد واردشدن به مسجد داشت، دستور داده بود قبل از واردشدن، آن را بخواند.
متن برگه این بود: «اللَّهُمَّ افْتَحْ لِيْ أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ» و زیر آن درج شده بود: «خدایا! درهای رحمت خود را بر من باز کن.» در کنار من خانمی بود که مثل یک عادت همیشگی هم‌زمان با درآوردن کفش‌هایش آیه را خواند و وارد مسجد شد. پس از او من هم وارد شدم. وسعت مسجد کم بود و مجبور به دیدن نقاط مختلف و تصمیم‌گیری برای اینکه کجا بنشینی، نبودی. در بیشتر مساجد پرده‌هایی را می‌بینیم که پارچه‌ای پشت‌ورو دارند و پشت پارچه که دوخت‌های آن مشخص است و چهره‌ای نه‌چندان جالب دارد، به سمت قسمت خواهران است. درعوض آقایان در آن سمت مسجد شاهد پارچه‌ای زیبا هستند که دوخت‌های نامرتبش مشخص نیست. اینجا ماجرا فرق می‌کند. پرده مخمل رنگ آبی که دو رو است، بانظم مشخصی دوخته‌شده و عدالت زیباسازی فضای داخل مسجد میان خواهران و برادران رعایت شده است؛ البته سقفی که به احترام بانوان به رنگ صورتی کم‌رنگ، رنگ‌شده، وسایل اضافه‌ای که برخلاف همیشه این بار در قسمت آقایان قرار گرفته است، همچنین مبل‌هایی که در انتهای قسمت خواهران قرار گرفته و آقایان از آن بی‌بهره هستند تا حدودی عدالت زیباسازی فضای مسجد را برهم زده است. علاوه بر زیباسازی فضای داخلی مسجد برای بانوان می‌توان به تولد حضرت معصومه(س) و روز دختر هم اشاره کرد که دختران نوجوان و جوان مسجد به‌اندازه‌ای از آن لذت برده‌اند که برایم تعریف می‌کنند: «امام‌جماعت مسجد همه دخترانی را که در مسجد فعال بودیم، دور هم جمع کرد و از ما پرسید: دوست دارید در روز دختر چه فعالیتی از طرف مسجد حضرت موسیبنجعفر(ع) برای شما انجام دهیم؟ پیشنهاد ما این بود که ما را به اردو ببرند. آن اردو برایمان بسیار لذت‌بخش بود؛ چرا که از لحاظ تفریح، محتوا و حتی غذایی که تهیه کرده بودند، متناسب با علایق ما بود.»
صحبت دختران که به پایان رسید، از جایی که نشسته بودم، بلند شدم و در کنار چند بانویی که حاج‌خانم سمت راستم آن‌ها را به‌عنوان قدیمی‌های محله معرفی کرد، نشستم. پس از سلام و احوال‌پرسی و صحبت درباره موضوع‌های مختلف از آن‌ها درباره مسجد و فعالیت‌هایی که در آن انجام می‌شود، سؤال کردم. یکی از خانم‌ها دستش را از زیر چادر گل‌گلی‌اش بیرون آورد و گفت: «این خانم را که شال سبزرنگ سرش کرده است، می‌بینی؟ یکی از اهالی محله است که بالاخره بعد از چند سال اکنون به دلیل فعالیت‌های مسجد و فضای متفاوتی که ایجادشده، پایش به مسجد باز شده است.»
از بقیه خانم‌ها هم درخواست کردم نظرهای خود را بیان کنند. یکی دیگر از بانوان از ارتباط خوب امام‌جماعت با نوجوانان می‌گوید و آن را یکی از مهم‌ترین دلایل حضور پسر نوجوانش در مسجد بیان می‌کند. تعدادی از بانوان هم از گذشته مسجد و امام‌جماعت و مشکلات قبل صحبت می‌کنند و می‌گویند: «خداراشکر اکنون وضعیت خوب است و ما مشکلات گذشته را نداریم.» زمانی که از آن‌ها می‌خواهم مشکلات را بیان کنند، موافقت نمی‌کنند و می‌گویند: «اینجا مسجد است و درست نیست درباره اشتباه‌ها و مشکلاتی که در گذشته برخی از افراد رقم زدند، صحبت کنیم.»
ورود به تبلیغات به توصیه آیت الله حاج شيخ محمدناصری‌دولت‌آبادی
بالاخره زیارت عاشورا تمام می‌شود. همه بانوان از مسجد خارج می‌شوند و امیر چراغی، امام‌جماعت مسجد حضرت موسیبنجعفر(ع) از پشت پرده می‌گوید: «خانم خبرنگار، در خدمت شما هستم.» به آن‌طرف مسجد می‌روم. دو صندلی نماز را روبه‌روی هم می‌گذاریم و گفت‌وگوی خود را آغاز می‌کنیم. در ابتدا، امام‌جماعت مسجد حضرت موسیبنجعفر(ع) شروع به توضیح‌دادن مسیر امام‌جماعت شدن مسجد می‌کند: «از 1397 به‌عنوان امام‌جماعت وارد مسجد شدم. از دوران دبیرستان کار فرهنگی را از مسجد امام‌حسین(ع) در خیابان باهنر شروع کردم. پس از اخذ دیپلم به این نتیجه رسیدم که برای انجام فعالیت‌های فرهنگی باید سواد این کار را داشته باشم. بهترین سوادی که برای انجام کار فرهنگی می‌توانستم کسب کنم، در حوزه بود؛ به همین دلیل وارد حوزه شدم و فعالیت‌های فرهنگی را هم ادامه دادم. زمانی که به پایه چهار حوزه رسیدم، نزد آیت‌الله حاج شيخ محمدناصری دولت‌آبادی رفتم. برنامه‌ها و تفکرهایی را که در حوزه تبلیغات در مساجد، مدارس و… داشتم،با ایشان در میان گذاشتم. آیت‌الله ناصری توصیه کرد وارد فضای تبلیغ شوم. از آن زمانی که به من توصیه کردند، به‌عنوان مسئول کانون، مسئول پایگاه و… در مناطق محروم، مساجد و… به تبلیغات پرداختم؛ تا اینکه به‌عنوان امام‌جماعت دائم وارد مسجد حضرت موسیبنجعفر(ع) شدم.»
وحدت بین مجموعه‌های مساجد ضروری است
صحبتش که تمام می‌شود، مشکلاتی را که مسجد در گذشته داشته و مردم مطرح کرده بودند، بیان می‌کنم و از او داستان چگونگی حل این مسائل را جویا می‌شوم. حجت‌الاسلام چراغی بیان می‌کند: «مشکلاتی بین امام‌جماعت و مجموعه‌هایی که در مسجد فعالیت می‌کردند و حتی مجموعه‌ها با یکدیگر وجود داشت. در ابتدای ورود شروع به ارتباط گرفتن با مردم کردم. ازآنجایی‌که مبلغ تخصصی کودک و نوجوان هستم، بیشتر با کودکان و نوجوانان ارتباط گرفتم. ارتباط‌گرفتن با کودکان و نوجوانان و فعالیت در جهت رشد و توانمندسازی آن‌ها سبب می‌شود خانواده‌ها به دلیل اینکه آینده فرزندشان برای آن‌ها بااهمیت است و او را در محیطی خوب و در تعامل با افراد درست می‌بینند، خودشان هم با مسجد ارتباط بهتری برقرار کنند.
پس از مردم با هیئت‌امنای مسجد ارتباط گرفتم و با آن‌ها نیز فعالیت‌های جدیدی را شروع کردم. یک سال طول کشید تا وارد فضای هیئت شوم. پس از ورود به هیئت و گفت‌وگو با اعضای آن، ابتدا به حل مشکلاتی که در هیئت وجود داشت، پرداختیم و اکنون سخنران هیئت هم هستم. پایگاه بسیج و هیئت با هم مشکل داشتند. به‌عنوان امام‌جماعت مسجد نکته‌ای که در اولین‌جلسه با حضور هیئت‌امنای مسجد، اعضای کانون، اعضای بسیج و اعضای هیئت بیان کردم، این بود که مسجد حضرت موسیبنجعفر(ع) باید به یک مجموعه تبدیل شود. در این مجموعه هر شخص یک وظیفه مشخص دارد که باید آن را انجام دهد. خداراشکر این اتفاق رخ داد؛به‌عنوان‌مثال، اکنون برگزاری مراسم اسلامی برعهده هیئت است؛ اما کانون و پایگاه هم باید به هیئت کمک کنند. برگزاری مراسم ملی با کانون و پایگاه بسیج است و بچه‌های هیئت نیز باید به آن‌ها کمک کنند. با این رویکرد فضای مسجد یک‌دست شده است و در همه مراسم مسجد همه اعضا در فضای مسجد و فعالیت‌ها حضور دارند. اگر در مسجد وحدت ایجاد شود، همه مجموعه‌ها آگاه می‌شوند که برای رسیدن به مسجد طراز انقلاب اسلامی کار می‌کنند.»
مسجد باید به مرم خدمات بدهد یا مردم به مسجد کمک کنند؟
این فعال فرهنگی سپس به اتفاق‌هایی که سبب تمایل حضور اهالی محله در برنامه‌های مسجد شده است، اشاره می‌کند: «در بیشتر مساجد همه مناسبت‌ها و برنامه‌های مرسوم در مسجد برگزار می‌شود و افرادی که به مسجد رفت‌وآمد می‌کنند، در آن شرکت می‌کنند؛ اما افرادی که در برنامه‌های مسجد شرکت نمی‌کنند و در فضای مسجد حضور ندارند، نمی‌توانند از این برنامه‌ها استفاده کنند. یکی از سیاست‌هایی که برای حل این مشکل برنامه‌ریزی کردیم، خدمات‌دادن مسجد به محله بود. با این کار مردم به مسجد کمک نمی‌کردند و مسجد به مردم کمک می‌کرد. با این رویکرد خود مردم به میدان می‌آمدند و به مسجد کمک می‌کردند.
برای تحقق این کار، فعالیت‌های مختلفی انجام دادیم؛ به‌عنوان‌مثال، 40 خانواده اطراف مسجد را که از نظر مالی ضعیف هستند، شناسایی کردیم و به آن‌ها کمک می‌کنیم. باوجوداینکه مسجد در منطقه محروم است و مردم توانایی مالی مناسبی ندارند، در سال گذشته به کمک مردم یک جهیزیه کامل را برای یک عروس تهیه کردیم. یکی دیگر از خدماتی که مسجد به اهالی محله ارائه داد، برگزاری مراسم در زمین خالی کنار مسجد بود. برنامه‌هایی که در مسجد با جمعیت 70 نفر برگزار می‌شد، زمانی که خارج از مسجد اجرا می‌شد 800هزار نفر در آن شرکت می‌کردند. این برنامه‌ها با ایجاد غرفه‌های درمان، مشاوره، کارشناس مذهبی و… برگزار می‌شد و کسانی که هیچ‌وقت در برنامه‌های مسجد شرکت نمی‌کردند، در برنامه حضور داشتند و از خدمات موجود بهره می‌بردند. حدود سه سال است که در روز عید غدیر اطعام را در سطح محله داریم؛ همچنین برای اهالی محله فرصت‌سازی کردیم؛ به‌عنوان‌مثال، به‌جای دعوت از گروه سرود برای برنامه‌هایی که برگزار می‌کنیم، گروه سرود منادیان ظهور را که متشکل از نوجوانان محله است، تشکیل دادیم. وجود خدماتی که مسجد به مردم ارائه می‌کند، سبب شده است دید مردم محله به مسجد عوض شود و ما نیاز به تبلیغات نداشته باشیم. همه مردم آگاه هستند که هر سال برنامه‌های مسجد کجا و به چه صورت برگزار می‌شود. برای اینکه به تبلیغ نیاز نداشته باشیم، حدود سه سال طول کشید. در این سه سال با اهالی مسجد و محله در حوزه‌های مختلف ارتباط گرفتم؛ چرا که یک امام‌جماعت برای انجام فعالیت‌ها نیازمند نیروست.»
حضور کودکان و نوجوانان در مسجد نیازمند مهیاکردن فضایی متناسب با آن‌هاست
از حجت‌الاسلام چراغی سؤال می‌کنم: «اکنون چه برنامه‌هایی را برگزار می‌کنید؟» او پاسخ می‌دهد: «در همه مناسبت‌های ملی و مذهبی در مسجد برنامه برگزار می‌کنیم. در حوزه آموزشی جلسه‌های قرآن، احکام، کلاس‌های تابستانه، کلاس‌ها و مسابقات ورزشی و اردوهای داخل استانی را برگزار می‌کنیم.»
این فعال فرهنگی درباره برنامه‌ریزی برای آینده مسجد حضرت موسیبنجعفر(ع) می‌گوید: «تلاش می‌کنیم فضای مسجد به سمت تشکیلاتی‌شدن برود. در طبقه بالای مسجد یک‌خانه بازی مرتبط با مسجد احداث می‌کنیم. این خانه بازی طبق طراحی که انجام دادیم، قرار است شامل بازی‌های جنبشی، کامپیوتری و… باشد تا در راستای تشکیلاتی‌شدن، کودکان و نوجوانان با این فضا ارتباط بگیرند؛ چرا که بهترین راه جذب نوجوانان و کودکان تفریح است. هرچه این تفریح به ما نزدیک‌تر باشد، نظارت و فضای تربیتی ما برای کودکان و نوجوانان بهتر خواهد شد؛ همچنین پیگیر تأسیس خیریه و قرض‌الحسنه برای مسجد هستیم.»
