به گزارش اصفهان زیبا؛ درحالی‌که در بسیاری از کشورهای اسلامی، سفرهای گردشگری در ماه مبارک رمضان کاهش می‌یابد و نوعی رکود در صنعت توریسم دیده می‌شود، این ماه اما برای شهرهایی با پیشینه فرهنگی و تاریخی غنی، نظیر اصفهان، شاید بتواند فرصتی برای معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و توسعه ارتباطات جهانی به شمار رود.
فرصتی در شکل‌دهی به روابط و تعاملات بین ملت‌ها، آن هم در جهانی که دیپلماسی‌های رسمی و سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی به‌شدت به ارتباطات انسانی و فرهنگی وابسته است و رمضان اما می‌تواند به‌عنوان کاتالیزور برای توسعه دیپلماسی شهری با این معنا که رویدادهای مذهبی نه‌تنها به‌عنوان فرصتی برای تأملات شخصی، بلکه بستری برای ایجاد ارتباطات جهانی هستند، نیز تعریف شود.
چگونه رمضان را به فرصتی برای معرفی جهانی اصفهان تبدیل کنیم؟
اما چگونه می‌توان از این دوره که معمولا با سکون همراه است، برای جذب گردشگران و تقویت تعاملات فرهنگی اصفهان در حوزه بین‌الملل استفاده کرد؟ شهری گره‌خورده با تاریخ و تمدن اسلامی که لازم است به‌منظور بهره‌برداری صحیح از ظرفیت‌های ماه مبارک رمضان، اقدامات نوین و خلاقانه‌ای صورت دهد و در دنیایی که به‌سرعت در حال تغییر است، به دنبال شناسایی فرصت‌های نوین به‌منظور پیوند با فرهنگ‌ها و افزایش همبستگی با ملت‌ها باشد.
مصطفی نباتی‌نژاد، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان معتقد است رمضان نباید به توقف برنامه‌های بین‌المللی منجر شود، بلکه برعکس، می‌تواند بستری برای معرفی سبک زندگی ایرانی‌اسلامی به جهان باشد. به گفته او، از مهم‌ترین ظرفیت‌های اصفهان در این ماه، رویدادهای مذهبی و فرهنگی مانند جمع‌خوانی‌های قرآنی در چهارباغ عباسی است که می‌توانند با تولید محتوای فاخر، از طریق رسانه‌ها و بسترهای دیجیتال، به مخاطبان بین‌المللی معرفی شوند. او به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «ما باید دیپلماسی رمضان را در قالب یک استراتژی مدرن برای معرفی چهره فرهنگی و تمدنی اصفهان به جهان به کار بگیریم.»
نباتی‌نژاد همچنین به ظرفیت‌های گردشگری خوراک در این ماه اشاره دارد و بر این باور است که سنت‌های غذایی رمضان، از جمله زولبیا و بامیه، می‌توانند عامل جذب گردشگران باشند. او توضیح می‌دهد که بسیاری از خوراکی‌های این ماه به بخشی از هویت فرهنگی شهرها تبدیل شده‌اند و معرفی آن‌ها به گردشگران خارجی، می‌تواند تجربه‌ای متفاوت از سبک زندگی رمضان در ایران ارائه دهد. رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان معتقد است این تعاملات نباید صرفا به گردشگری فیزیکی محدود شود. تجربه دوران کرونا نشان داد که تعاملات برخط می‌توانند حتی از ارتباطات حضوری مؤثرتر باشند.
به همین دلیل، او پیشنهاد می‌دهد که اصفهان با استفاده از رسانه‌های دیجیتال، ظرفیت‌های فرهنگی خود را در ماه رمضان برای جهانیان بازنمایی کند: «ما می‌توانیم این تجربه معنوی را از چهارباغ تا اقصا نقاط جهان اسلام ببریم و تصویری نوین از شهر اصفهان ارائه دهیم.» نباتی‌نژاد درنهایت بر این نکته تأکید دارد که توسعه دیپلماسی رمضان، تنها محدود به مسئولان و نهادهای دولتی نیست، بلکه شهروندان، جامعه مدنی و فعالان فرهنگی نیز می‌توانند در شکل‌دهی به این تصویر جهانی نقش داشته باشند: «رمضان، اگر به‌درستی مدیریت شود، نه‌تنها مانعی برای گردشگری نخواهد بود، بلکه می‌تواند نقطه عطفی در معرفی اصفهان به‌عنوان الگویی از یک شهر اسلامی مدرن باشد.» در ادامه این اظهارات رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان را به‌صورت جامع‌تر در خصوص اینکه چگونه رمضان را به فرصتی برای معرفی جهانی اصفهان تبدیل کنیم، می‌خوانید.
دیپلماسی رمضان؛ فرصتی برای توسعه گردشگری فرهنگی در اصفهان
ماه مبارک رمضان، در نگاه اول، زمانی برای سکون در گردشگری جهان اسلام به نظر می‌رسد. بسیاری از مسلمانان به دلیل احکام دینی و ضرورت امساک، ترجیح می‌دهند در شهر خود یا در مکانی که برای اقامت طولانی‌تر انتخاب کرده‌اند، مستقر باشند. اما این ماه، فراتر از یک دوره رکود گردشگری، می‌تواند بستری برای تعاملات فرهنگی و دیپلماتیک باشد. به‌ویژه برای شهرهایی همچون اصفهان که هرچند مقصد نخست زیارت نیستند، اما ظرفیت‌های غنی فرهنگی و گردشگری دارند. شهرهایی مانند اصفهان، با بهره‌گیری از فرصت‌های رمضان، می‌توانند جایگاه خود را در گردشگری فرهنگی بین‌المللی تقویت کنند.
چالش‌ها و فرصت‌های گردشگری در رمضان
رمضان به‌طور طبیعی جریان سفر را در جهان اسلام کند می‌کند؛ زیرا بسیاری از مسلمانان در این ماه ترجیح می‌دهند سفرهای غیرضروری را کاهش دهند؛ ماه رمضان به دلیل احکام شرعی و الزامات روزه‌داری، سفرهای گردشگری را محدود می‌کند. مسلمانان عمدتا به اماکن زیارتی نظیر مشهد، عتبات عالیات، مکه و مدینه سفر می‌کنند؛ زیرا در این مکان‌ها امکان قصد اقامت ده‌روزه و انجام عبادات به شکل مطلوب‌تر فراهم است.
اما برای شهرهایی مانند اصفهان که به‌عنوان مقصد نخست زیارت شناخته نمی‌شوند، این موضوع ممکن است چالش‌هایی ایجاد کند. بااین‌حال، این وضعیت به معنای توقف کامل جریان گردشگری نیست. به عبارتی رمضان صرفا ماهی برای کاهش سفرها نیست. این ماه می‌تواند بستری برای گردشگری فرهنگی باشد، به‌ویژه برای غیرمسلمانان یا مسافرانی که علاقه‌مند به تجربه فضای فرهنگی و معنوی رمضان در اصفهان هستند. نمایشگاه‌های قرآنی، برنامه‌های جمع‌خوانی قرآن در گذر چهارباغ و رویدادهای فرهنگی دیگر، می‌توانند به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری اصفهان در این ماه معرفی شوند. در برخی کشورهای اسلامی، رویدادهای رمضان به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌شوند که نه‌تنها جنبه عبادی، بلکه ابعاد فرهنگی و گردشگری آن‌ها نیز برجسته شود. مسابقات بین‌المللی قرآن، نشست‌های علمی و نمایشگاه‌های هنری، نمونه‌هایی از این رویکرد هستند که می‌توانند برای اصفهان نیز الگو باشند.
چهارباغ؛ قلب تپنده دیپلماسی فرهنگی رمضان در اصفهان
یکی از شاخص‌ترین ظرفیت‌های اصفهان در این ایام، برگزاری برنامه‌های مذهبی و فرهنگی در محور چهارباغ عباسی است. چهارباغ عباسی، به‌عنوان یک پیاده‌راه تاریخی و فرهنگی، در ایام رمضان می‌تواند نقشی کلیدی در جذب گردشگران داشته باشد. مراسم جزءخوانی در این مکان، هم از نظر معنوی و هم از نظر بصری، یک تجربه منحصربه‌فرد است که می‌توان آن را به گردشگران داخلی و خارجی معرفی کرد. این جمع‌خوانی‌ها، که طی سال‌های اخیر استمرار داشته‌اند، نه‌تنها در میان شهروندان اصفهانی محبوب‌اند، بلکه با تولید محتوای رسانه‌ای فاخر، می‌توان آن‌ها را به یک برند بین‌المللی در دیپلماسی فرهنگی رمضان تبدیل کرد.
در این خصوص از اهمیت رسانه‌ها نباید غافل شد؛ آن‌طور که در دوران کرونا، تعاملات بین‌المللی ما نه‌تنها کاهش نیافت، بلکه به‌واسطه ارتباطات برخط (آنلاین) تقویت هم شد. همین رویکرد را می‌توان در ماه رمضان نیز به کار گرفت. برنامه‌های فرهنگی رمضان در اصفهان، ازجمله جمع‌خوانی‌های قرآنی و نشست‌های علمی و هنری، می‌توانند با بهره‌گیری از رسانه‌های دیجیتال به‌صورت گسترده در جهان اسلام منتشر شوند و تصویر تازه‌ای از اصفهان را به‌عنوان یک شهر اسلامی مدرن ارائه دهند.
گردشگری خوراک؛ ظرفیتی کمتر دیده‌شده در رمضان
یکی دیگر از ظرفیت‌های مغفول‌مانده در دیپلماسی رمضان، گردشگری خوراک است. ماه رمضان سبک زندگی خاص خود را دارد و خوراک یکی از ارکان اصلی آن است. خوراکی‌هایی مانند زولبیا و بامیه، که در این ماه محبوبیت ویژه‌ای دارند، می‌توانند به‌عنوان بخشی از فرهنگ رمضان به گردشگران معرفی شوند. در بسیاری از کشورها، تجربه غذاهای ویژه مناسبت‌های مذهبی، بخشی از جاذبه گردشگری است. در اصفهان نیز می‌توان با تمرکز بر گردشگری خوراک، تجربه‌ای متفاوت برای مسافران داخلی و خارجی رقم زد.
اصفهان، الگویی برای دیپلماسی شهری در جهان اسلام
در کنار همه این ظرفیت‌ها، یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها این است که چگونه اصفهان می‌تواند در سطح جهانی، به‌عنوان یک شهر اسلامی مدرن معرفی شود. در پاسخ به این پرسش باید گفت که شهروندان اصفهانی می‌توانند نقش کلیدی در این زمینه ایفا کنند. تعاملات اجتماعی، معرفی جلوه‌های فرهنگی شهر در فضای دیجیتال و مشارکت در رویدادهای بین‌المللی رمضان، همگی می‌توانند به ارتقای تصویر جهانی اصفهان کمک کنند. به‌عنوان‌مثال، محتوای دیجیتالی که از رویدادهایی نظیر جمع‌خوانی‌های قرآنی در چهارباغ منتشر می‌شود، می‌تواند به‌طور گسترده در میان مسلمانان سراسر جهان دیده شود و انگیزه‌ای برای سفر به اصفهان ایجاد کند.
رمضان فرصتی برای تجدیدقوای فرهنگی و دیپلماتیک اصفهان
درنهایت نباید رمضان را به‌عنوان یک دوره رکود در تعاملات بین‌المللی در نظر گرفت و نباید به‌عنوان یک مقطع زمانی منفعل دیده شود. بلکه این ماه می‌تواند فرصتی برای تجدیدقوای فرهنگی و دیپلماتیک و فرصتی برای بازتعریف ارتباطات بین‌المللی، تقویت تعاملات فرهنگی و ایجاد زمینه‌ای برای دیپلماسی شهری باشد. اگر اصفهان بتواند از ظرفیت‌های موجود، به‌ویژه در حوزه گردشگری فرهنگی، خوراک و رسانه بهره‌برداری کند، می‌تواند خود را به‌عنوان یک مقصد جذاب در رمضان تثبیت کند.
