به گزارش اصفهان زیبا؛ از سال‌های گذشته، بحث رفع نیاز‌های جامعه، بسیار پررنگ شده است و ازطرفی، اقشار گوناگون جامعه باتوجه‌به اینکه دانشگاه را متولی اصلی رفع نیاز‌های جامعه می‌دانند، همواره در این مورد نگاهی ویژه به دانشگاه و دانشگاهیان داشته و دارند؛ اما باید در نظر داشته باشیم که هرگز آموزش به‌تنهایی نمی‌تواند پاسخ‌گوی مسائل و نیاز‌های موجود در جامعه باشد؛ حتی مصطلح است که می‌گویند تئوری کاربرد ندارد؛ درنتیجه در سال‌های گذشته، دانشگاهیان و مسئولان به این نتیجه دست یافتند که باید اصلاحات یا تغییراتی در فرایند آموزش و دانشگاه اتفاق بیفتد تا بتوانیم در راستای رفع نیاز‌های جامعه، قدمی مؤثر برداریم که یکی از دستاورد‌های مهم برای بهبود وضعیت عملکردی دانشجویان در راستای رفع نیاز‌های جامعه، طرح پویش است، طرحی که دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان دید مثبت و منفی به آن دارند.
برخی دانشجویان این طرح را مفید و ارزشمند می‌دادند و شرکت در آن را یک فرصت بیان می‌کنند. عده‌ای از دانشجویان هم شرکت در این طرح را بی‌فایده و هدردادن وقت بیان می‌کنند. برای بررسی دقیق مزایا و معایب طرح پویش اشتغال هم‌زمان با تحصیل در گفت‌وگو با اکبر پیرستانی، معاون فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، به بررسی این طرح پرداختیم.
طرح پویش دانشگاه‌های آزاد کشور چیست؟
معاون فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان سخن خود را با معرفی طرح پویش آغاز می‌کند: «هدف از برگزاری طرح پویش دانشگاه‌های آزاد، آشنایی دانشجویان با محیط کار و صنعت است؛ به‌طوری‌که دانشجو صرفا در محیط دانشگاه نباشد و به‌صورت تجربی نیز در محیط کار اداری و صنعتی حضور داشته باشد. این طرح به‌منظور توأم‌کردن آموزش و مهارت و افزایش سطح کارآمدی دانشجویان و به‌عنوان الگویی کاربردی از ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه طراحی شده است.
بر اساس این طرح، دانشجویان می‌توانند هم‌زمان با تحصیل در دانشگاه در نهادها و صنایع مختلف به کار مشغول شوند. در طرح پویش دانشگاه آزاد، دانشکده مهارت و کارآفرینی یک قرارداد تفاهم‌نامه مشترک را با مراکز صنعتی، اداری و تولیدی امضا خواهد کرد؛ سپس دانشجویان متقاضی شرکت در دوره پس از کسب حداقل مهارت‌ها و توانایی لازم برای کارآموزی به نهاد یا ارگان موردنظر برای گزینش و ثبت‌نام کار دانشجویی آزاد معرفی می‌شوند. بعد از مصاحبه شرکت متقاضی با دانشجویان، متقاضیان می‌توانند تا هشت واحد درسی، هر واحد حداقل 120 ساعت تحت عنوان کارآموزی پویشی در واحد صنعتی یا مراکز تولیدی موردنظر طی کنند. بسته به نوع قرارداد تفاهم‌نامه دانشگاه با واحد صنعتی یا اداری ممکن است مبلغی به‌عنوان کمک‌هزینه تحصیلی از طرف ارگان مربوط برای دانشجو در نظر گرفته شود که این مبلغ از شهریه دانشجو کسر می‌شود.»
او سپس به چگونگی شرکت دانشجویان در این طرح و مزایایی که برای آن‌ها به‌همراه دارد، می‌پردازد: «پس از ثبت‌نام دانشجویان در طرح پویش دانشگاه آزاد کمیته‌ای با حضور نمایندگان دانشگاه و حامی موردنظر برگزارشده که در آن دانشجوی واجد شرایط ازنظر سطح مهارت و توانایی‌های لازم موردبررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد؛ سپس شرکت حامی به‌منظور استفاده از نیروی دانشجویی، قرارداد تفاهم‌نامه را با دانشگاه برقرار می‌کند. بر اساس این قرارداد، مدت‌زمان کارآموزی، وظایف دانشگاه، وظایف شرکت حامی و وظایف دانشجو تعیین می‌شود.
دانشجوی متقاضی پس از اخذ معرفی و پذیرش‌نامه از واحد دانشگاهی و امضای قرارداد با حامی، بایستی واحدهای کارآموزی طرح پویش دانشگاه آزاد موردنظر را انتخاب کند. هر واحد به میزان حداقل 120 ساعت در نظر گرفته شده است که برای داوطلبان مقطع کارشناسی هشت واحد، کاردانی و کارشناسی ناپیوسته شش واحد و کارشناسی‌ارشد و دکتری چهار واحد تحصیلی است. شایان ذکر است تعداد واحدهای انتخابی کارآموزی خارج از سقف انتخاب واحد دانشگاه است که دانشجو موظف به اخذ آن در طول دوره تحصیلی است و جایگزین هیچ واحد الزامی یا اختیاری مربوط به برنامه درسی رشته تحصیلی دانشجو نخواهد بود.
دانشجو موظف است تمامی قوانین و مقررات و بخش‌نامه‌های دانشگاه و شرکت حامی موردنظر را رعایت کند. بر اساس قرارداد امضاشده مابین دانشگاه و مراکز صنعتی موردنظر، حامیان بایستی مبلغ را به‌عنوان کمک‌هزینه تحصیلی دانشجو به حساب شهریه او در دانشگاه واریز کنند. پس از اتمام دوره کارآموزی، گواهینامه طرح پویش دانشگاه آزاد برای دانشجویان صادر می‌شود. این گواهی به‌منزله سابقه کار دانشجو در واحد صنعتی است که دانشجویان می‌توانند پس از طی مراحل فارغ‌التحصیلی دانشگاه آزاد، در صورت نیاز با واحد صنعتی به‌طور مستقیم قرارداد کار تنظیم کنند. مزایای طرح پویش برای دانشجویان شامل آشنایی با محیط کار هم‌زمان با تحصیل، اشتغال هم‌زمان با تحصیل دانشجو در یک بنگاه در راستای رشته تخصصی، کمک‌هزینه تحصیلی دانشجو، مواجهه با مسائل واقعی جامعه و صنعت و… است. از مزایای طرح پویش برای بنگاه‌های اقتصادی و اجتماعی هم می‌توان به حل مسائل صنعت از طریق هدفمندکردن پژوهش‌های دانشگاهی، استفاده از نیروهای جوان با آموزش‌های به‌روز و… اشاره کرد.»
لطف مبدأ طرح پویش برای درآمدزایی دانشجویان
قبل از گفت‌وگو با پیرستانی، با دانشجویان رشته‌های مختلفی که در طرح پویش شرکت کرده بودند، گفت‌وگو کردم. بیشتر آن‌ها از این مسئله که درآمد حاصل از کارآموزی از شهریه دانشگاهشان کسر می‌شود، گله‌مند بودند و می‌گفتند: «دوست داریم این مبلغ به خودمان داده شود.» این موضوع را با معاون فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در میان می‌گذارم.
او در پاسخ می‌گوید: «فلسفه طرح پویش مهارت‌آموزی است. از همان روز اول که دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان مبدأ این طرح بود، هیچ تصمیمی مبنی بر اینکه به دانشجو پول پرداخت شود، وجود نداشت. هدف ما تنها آماده‌سازی دانشجو برای ورود به بازار کار و مهارت‌آموزی بود؛ تا اینکه دانشجویان بیان کردند: “زمانی که در مکان‌های دیگری کار کنیم، امرارمعاش داریم؛ اما با شرکت در طرح پویش، درآمدی کسب نمی‌کنیم.” در راستای کسب درآمد دانشجویان در طرح پویش دانشگاه آزاد اسلامی با صنایع گفت‌وگو کردیم و آن‌ها با این اتفاق موافقت کردند.
علت اصلی این کار مشکل ما با اداره کار و تأمین اجتماعی است. ازآنجایی‌که هرگونه مراوده مالی بین دانشجو و کارفرما شامل قوانین اداره کار و روابط کار می‌شود، از همان روز اول که اداره کار به ما مجوز داد، قرار بر این شد که پول در قالب کمک‌های خیریه به‌حساب دانشگاه واریز شود و دانشگاه این پول را از شهریه دانشجو کسر کند تا دانشجو دغدغه شهریه نداشته باشد. خیلی از دانشجویان دانشگاه هستند که شهریه مازاد دارند و پس از فارغ‌التحصیلی دانشگاه این پول را به آن‌ها می‌دهد. به دلیل قوانین اداره کار هیچ ارتباط مالی بین صنعت و دانشجو وجود ندارد؛ البته باید به این مسئله توجه کنیم که کسر شهریه یک لطف در حق دانشجویان است؛ چراکه کسی در قبال کارآموزی هزینه دریافت نمی‌کند. باید به این نکته هم اشاره کنم که برخی از دانشجویان در قالب طرح پویش در ارگان‌ها، سازمان‌ها و… بورسیه می‌شوند و آن بورسیه نیز در قالب کمک‌های خیریه به‌حساب دانشگاه واریز شده و به‌عنوان شهریه دانشجو حساب می‌شود.»
طرحی که سبب 20درصد اشتغال شد
پیرستانی به موفقیت طرح پویش در اشتغال دانشجویان اشاره می‌کند: «رسالت پویش کاریابی نیست؛ بلکه مهارت‌آموزی دانشجویان در رشته تخصصی خودشان است؛ باوجوداین، باتوجه‌به اینکه خیلی از دانشجویان فعالیت خوبی دارند و صنعت، سازمان و… به توانایی آن‌ها نیاز دارد، دانشجویان را استخدام می‌کنند. اکنون 10هزار دانشجو در سطح استان اصفهان داریم که پویشی هستند. از این تعداد 10درصد بورسیه شغلی شده و 10درصد هم استخدام شدند. اینکه نامه زده شود و دانشجو استخدام نشود، وابسته به سخت‌گیری سازمان، ارگان و… مربوط است. بخش خصوصی جذب خیلی بهتری دارد، چراکه نیازمند نیروی متخصص است. طرح پویش را در همه رشته‌ها داریم. زمانی نگران بودیم که دانشجویان گروه علوم انسانی فرصت کمتری در طرح پویش دارند؛ اما با رایزنی‌هایی که با آموزش‌وپرورش، هلال‌احمر، نیروی انتظامی و… داشتیم، دانشجویان این گروه نیز به مهارت‌آموزی مشغول شدند.»
نظام‌وظیفه؛ نقطه‌ضعف طرح پویش
او در انتهای گفت‌وگو به زمان مناسب شرکت دانشجویان در طرح پویش و درخواستی که برای موفقیت بهتر طرح پویش دارند، می‌پردازد: «از ترم سه دانشجویان را برای طرح پویش می‌فرستیم و تصمیم ما بر این است که دانشجوی صفرکیلومتری در این طرح شرکت نکند. دانشجویانی که در ترم سه و چهار طرح را بردارند، با محیط کاری آشنا می‌شوند و مهارت می‌آموزند و دانشجویانی که‌ترم پنج به بعد طرح را بردارند، شروع به فعالیت و کار تخصصی می‌کنند. هر دانشجویی که در قالب طرح پویش وارد یک بنگاه اقتصادی یا یک بنگاه اجتماعی شود، یک راهنما و حامی دارد تا در ابتدا دانشجو را با محیط کار آشنا کند و پس‌ازاینکه دانشجو مهارت لازم را آموخت، به او مسئولیت‌های تخصصی و رشته خودش را بدهد. در استان اصفهان همه دستگاه‌های اجرایی با ما همکاری می‌کنند. درخواست می‌کنیم نظام‌وظیفه هم با ما همکاری کند. دانشجویانی که مشکل سربازی دارند اگر بتوانند وارد صنعت شوند، می‌توانند اتفاق‌های خوبی را رقم بزنند. این تنها نقطه‌ضعف طرح است و امیدواریم حل شود.»
