به گزارش اصفهان زیبا؛ اگر تا همین دیروز کارشناسان اصفهان را سرزمینی با نرخ فرونشست بالا میدانستند و اخطار میدادند که این کلانشهر در آیندهای نهچندان دور، خالی از سکنه میشود، حالا اما افزایش دما و گرمای شدید باعث شده تا کارشناسان هواشناسی نسبت به تخلیه اصفهان و غیرقابلسکونتشدن آن در سالهای آتی هشدار دهند.
این موضوعی است که احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی چندی پیش در گفتوگو با رسانهها آن را مطرح کرد؛ زمانی که از افزایش دو درجهای دما در کشور نسبت به 50 سال اخیر سخن گفت: «اگر سناریوی بدبینانه تغییراقلیم محقق شود و دما تا ۸ درجه افزایش یابد، بسیاری از شهرهای پرجمعیت حاشیه کویر مانند یزد، کرمان و اصفهان دیگر قابلسکونت نخواهند بود.
این مناطق هم جمعیت زیادی دارند و هم بارندگیشان بهطور طبیعی و اقلیمی، کمتر از میانگین کشوری است. برای مثال، میانگین بارش سالانه در یزد زیر ۱۰۰ میلیمتر است، درحالیکه میانگین بارش کشور ۲۳۵ میلیمتر و میانگین بارش استان گیلان نزدیک به یکهزار میلیمتر است. زمانی که دما افزایش پیدا کند، الگوی بارشها بههم میریزد و مسیر عبور سامانههای بارشی دچار اختلال میشود.»
اینگونه که او گفته است: «در این شرایط، آبی که در اختیار داریم، سریعتر تبخیر میشود و از بین میرود. از سوی دیگر، نیاز آبی نیز افزایش مییابد. در دماهای بالا، نیاز آبی گیاهان، جانوران و انسانها بهشدت افزایش پیدا میکند. در چنین شرایطی مصرف آب بالا میرود و اگر دما بیشاز این افزایش یابد، وضعیت بهشدت بحرانی و مخرب خواهد شد. در گذشته، انقلاب تابستانی ما در تیرماه رخ میداد و در این ماه وارد فصل تابستان میشدیم. دمایی که قبلاً در تابستان تجربه میکردیم، اکنون در خرداد دیده میشود؛ حتی این دما در مهرماه نیز ادامه پیدا میکند. بهدلیل گرمایش جهانی، عملاً تابستان طولانیتر شده است. بهجای اینکه سه ماه تابستان داشته باشیم، اکنون میبینیم که شرایط تابستانی تا چهار یا پنج ماه ادامه دارد و در مقابل، زمستان نیز کوتاهتر شده است.»
اصفهان آتشین!
افزایش دما و ثبت رکوردهای جدید در اصفهان در روزهای گذشته باعث شد تا اصفهانیها روزهای داغ و آتشینی را پشت سر بگذرانند؛ بهطوری که بر اساس گزارشهای هواشناسی، موج کمسابقه گرما در روزهای اخیر، بیشینه دما در بسیاری از شهرهای استان را به بالاتر از 45 درجه سانتیگراد رساند تا خبر از تابستانی گرم و بی سابقه دهد که البته به روال سالهای گذشته آمیخته به گرد و غبار است و آلودگی هوا در آن بیداد میکند.
از سوی دیگر، به گفته رئیس مرکز ملی اقلیم هواشناسی اگر دمای هوا سه درجه افزایش یابد، میزان تبخیر تا 20 درصد بیشتر میشود؛ درحالیکه منابع آب کشور ثابت یا درحال کاهش است. در چنین شرایطی مسلماً زاینده رودی که حدود 70 درصد از آن خالی است با شرایط بحرانیتر روبه رو خواهد شد و شرایط بسیار بدی را برای اصفهان رقم خواهد زد.
گرمایی که انکارنشدنی است!
افزایش دمای هوا در اصفهان و البته سایر شهرها موضوعی انکارنشدنی است؛ تغییری که حتی غرب این استان را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است.
نتایج پژوهشی تحت عنوان «واکاوی روند تغییرات دمایی شهر اصفهان و پیرامون آن» نوشته امیر گندمکار حاکی از این است که در سالهای اخیر، تقریباً به طور متوسط هر سال اندکی گرم و این مسئله باعث تشکیل و رشد جزیره حرارتی سالانه در اصفهان شده است. بر اساس نتایج این تحقیق، بیشترین میزان تغییرات دمایی در منطقه شهر اصفهان، غرب و شمال غرب و مناطق پیرامونی است. بهطوریکه این شهر در یکروند ۴۰ ساله، شاهد افزایش محسوس دماست.
در اولین نگاه آنچه که از آمارهای موجود میتوان به دست آورد، این است که افزایش دما از 06/0 در محدوده شرق آغاز شده است و تا 11/0 در محدوده غرب ادامه یافته؛ بدین معنا که در طی یک دوره چهلساله، متوسط درجهحرارت در شهر اصفهان به سمت غرب و شمال غرب تا 11/0 افزایش پیدا کرده است. اما شاید یکی از مهمترین عوامل افزایش دما در کلانشهر اصفهان را بتوان صنعت و توسعه آن دانست.
اصفهان، شهری صنعتی است که روزبهروز بر تعداد صنایع آن افزوده میشود. آنطور که گزارشها نشان میدهند، توسعه صنعتی و افزایش تولید محصولات مختلف باعث افزایش انتشار گازهای گلخانهای میشود؛ بنابراین صنایع مختلف، بهویژه صنایع سنگین، نقش مهمی در انتشار این گازها دارند.
همچنین، تولید سیمان و فولاد به طور مستقیم با انتشار دیاکسیدکربن مرتبط است. افزایش انتشار گازهای گلخانهای مانند دیاکسیدکربن، متان و نیتروز اکساید دمای هوا را افزایش میدهد. این گازها به طور عمده از طریق فعالیتهای انسانی مانند سوزاندن سوختهای فسیلی (نفت، گاز و زغالسنگ)، کشاورزی و جنگلزدایی تولید میشوند.
گازهای گلخانهای در جو زمین جمع شده و باعث به دام افتادن حرارت خورشید و افزایش دمای کره زمین میشوند. افزایش گازهای گلخانهای باعث شد تا در سال ۲۰۱۵، بیش از ۱۹۰ کشور در اجلاس آبوهوای سازمان ملل متحد در پاریس دور هم جمع شوند و توافقنامه پاریس یا توافقنامه آبوهوایی پاریس را تصویب کنند.
هدف از تصویب این توافقنامه این بود که گرمایش جهانی را به کمتر از ۲ درجه سانتیگراد (ترجیحاً به ۱.۵ درجه) محدود کنند. ایران، اما بهعنوان یکی از ده کشوری که انتشار گازهای گلخانهای در آن بالاست، به این توافقنامه نپیوست؛ هرچند شتاب تغییرات اقلیمی که یکی از عوامل مؤثر بر افزایش دماست، مانع تحقق این هدف شده است.
آنطور که رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی پیشازاین به «اصفهان زیبا» گفته بود: «مطابق گزارش سازمان هواشناسی جهانی، در سه دوره سیساله اخیر نیز افزایش دما وجود داشته، اما به این شدت نبوده است. مثلاً در دوره ۱۹۶۰-۱۹۹۰ قاره آسیا و اروپا حدود دو تا سه دهم درجه افزایش دما داشتند؛ ولی در دوره سیساله ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰ این افزایش دما به میزان پنجاهم درجه برای قاره آسیا و شش دهم درجه برای قاره اروپا بوده است.
در مقایسه با عصر پیشاصنعتی هم متاسفانه بهطورکلی ۲/۳ درجه افزایش دما رخ داده است! علاوه بر انتشار گازهای گلخانهای، تغییرات محلی نیز مؤثر بوده است؛ برای مثال شما جمعیت شهر اصفهان را مقایسه کنید با دهههای قبل. ازدیاد جمعیت به معنی افزایش مصرف انرژی و سوخت، افزایش نیاز به زیرساختهایی مثل آسفالت، افزایش تعداد ماشینها و… است.
همچنین عواملی همچون مصالح بهکاررفته در ساختمانها، افزایش مساحت شهری شهرها و آسفالتها، کاهش فضای سبز و باغها باعث افزایش دما میشود. غلظت گازهای گلخانهای روبهافزایش است؛ برای مثال گاز CO2 قبل از عصر صنعتی حدود 270 ppm بوده و در حال حاضر به ppm420 رسیده است. غلظت گازهای دیگر نیز به همین نسبت افزایشیافته است.» به گفته او، گرمایش جهانی، علاوه بر آسیبهای جسمی و روانی روی انسان باعث تغییرات اقلیمی نیز میشود.
افزایش دما، تغییر الگوهای بارندگی و افزایش فراوانی و شدت پدیدههای جوی مانند توفانها و سیلها ازجمله پیامدهای این پدیده است. این تغییرات میتوانند تاثیرات جدی بر کشاورزی، منابع آب و زندگی روزمره انسانها داشته باشند.
اصفهان در آستانه فرار بزرگ؟!
افزایش دما و گرمای شدید در اصفهان و همچنین ثبت رکوردهای دمایی عجیبوغریب، حالا به تهدیدی برای این کلانشهر تبدیل شده است؛ تهدیدی که زنگ هشدار را به صدا درآورده است و باعث شده تا کارشناسان بار دیگر از غیرقابلسکونتشدن آن در سالهای آتی سخن بگویند! فرونشست و بحران بیآبی و گردوغبار و حالا گرما دستبهدست هم دادهاند تا اصفهان را بیشازپیش در تنگنا قرار دهند.
