به گزارش اصفهان زیبا؛ دی ماه به نیمه خود نزدیک می‌شود؛ اما هنوز خبری از کاهش دما یا بارش باران و برف نیست؛ اتفاقی که در آذرماه نیز رخ داد و علی‌رغم پیش‌بینی‌ها مبنی بر بارش‌های بالاتر از نرمال، رخ نداد تا اصفهان بیش‌ازپیش با کمبود منابع آبی روبه‌رو شود.
حالا هم اما داده‌های هواشناسی حاکی از این است که زمستان امسال با زمستان سال‌های گذشته متفاوت است و شهروندان قرار است روزهای گرم و خشک و بدون بارشی را پشت سر بگذرانند؛ این موضوعی است که نوید حاجی‌بابایی، معاون پیش‌بینی و تحقیقات اداره‌کل هواشناسی استان اصفهان در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» در میان می‌گذارد و می‌گوید که تا اواسط بهمن‌ماه، خبری از بارش‌ها و کاهش دما نخواهد بود؛ ضمن اینکه اگر سرما یا بارشی هم رخ دهد، کوتاه‌مدت و موقت خواهد بود: «روند افزایش بیش‌ازحد نرمال ادامه خواهد داشت و حتی اگر دوره‌های سرما هم داشته باشیم به‌صورت موقت و کوتاه خواهد بود. اگر روند ماهانه را بررسی کنید، خواهید دید که تمام کشور افزایش دما را داشته‌اند.
اصفهان نیز از این قاعده مستثنی نبوده است؛ به‌طوری‌که دمای این استان نیز در روزهای اخیر دو سه درجه بالاتر از نرمال بوده است.»
اولین ماه از زمستان به نیمه رسیده است؛ اما هوا همچنان گرم است و خبری از کاهش دما نیست. چه اتفاقی رخ داده که اکنون شاهد زمستان گرم و بی‌سابقه در اصفهان هستیم؟
افزایش دمای هوای بالاتر از نرمال در کل خاورمیانه اتفاق افتاده است و اتفاقی نیست که تنها مربوط به استان اصفهان باشد. امسال ایران و خاورمیانه و آسیا شرایط دمای حدی (یعنی افزایش بیش‌ازحد) را متحمل شده‌اند؛ به‌طوری‌که بخش‌هایی از کشور به‌ویژه در آذرماه شاهد افزایش دما بوده‌اند. سال 2023، گرم‌ترین سال جهان بود و مقایسه آن با سال‌های دیگر نشان می‌دهد که این سال افزایش دمای زیادی را تجربه کرده است.
یعنی چنین زمستان گرمی مسبوق به سابقه نبوده است؟
منظورم خود سال 2023 است که گرم‌ترین سال به شمار می‌آید. افزایش دما همان‌طور که اشاره کردم، در همه جای دنیا دیده می‌شود. ایران نیز جزو کشورهایی است که بیشترین افزایش دما را در دو سه ماه اخیر تجربه کرده است.
چرا؟
عوامل مختلفی در این موضوع دخیل هستند؛ ولی مهم‌ترین عاملی که دانشمندان آن را در این گرما دخیل می‌دانند، تغییرات اقلیمی است که الگوهای جوی و نظم و روال آن را بر هم زده است؛ بنابراین این افزایش دما را می‌توان به همه ایران تعمیم داد. اصفهان نیز یکی از استان‌هایی است که افزایش دما را متحمل شده است؛ به‌ویژه در مناطق غربی که این افزایش بیشتر مشاهده می‌شود.
زمستان امسال نسبت به سال گذشته چند درجه افزایش دما داشته است؟
روند افزایش بیش‌ازحد نرمال ادامه خواهد داشت و حتی اگر دوره‌های سرما هم داشته باشیم به‌صورت موقت و کوتاه خواهد بود. اگر روند ماهانه را بررسی کنید، خواهید دید که تمام کشور افزایش دما را داشته‌اند. اصفهان نیز این قاعده مستثنی نبوده است؛ به‌طوری‌که دمای این استان نیز در روزهای اخیر دو سه درجه بالاتر از نرمال بوده است.
در یک هفته اخیر نیز دمای هوا با سه درجه افزایش روبه‌رو بوده است. به‌طورکلی این افزایش دما از ماه آذر شروع شده و پیش‌بینی می‌شود کم‌وبیش ادامه داشته باشد. دما را باید با بلندمدت سنجید؛ چراکه مقایسه آن با کوتاه‌مدت به نتیجه خاصی نمی‌رسد و اعتباری هم ندارد. می‌توان گفت دمای هوا نسبت به بلندمدت یک تا دو درجه سانتی گراد افزایش یافته است.
بلندمدت چند سال است؟
20 سال اخیر. پس در مقایسه با 20 سال اخیر فعلا در دو سه ماه اخیر دو تا سه درجه سانتی‌گراد در بیشتر شهرستان‌های استان افزایش پیدا کرده است.
می‌توان گفت در کدام یک از شهرستان‌ها این اتفاق محسوس‌تر بوده است؟
در تمامی نقاط اصفهان افزایش دما رخ داده است؛ اما بیشتر در غرب مشاهده می‌شود؛ برای مثال در شهرستان‌هایی مثل چادگان و خوانسار و فریدون‌شهر و… .
به خاطر سردسیر بودن آن است؟
بله، دقیقا همین‌طور است. در کشور هم استان‌هایی مثل آذربایجان غربی و شرقی بیشترین افزایش دما را داشته‌اند. پیش‌بینی می‌شود تا پایان زمستان نیز دما با افزایش دو تا سه‌درجه‌ای همراه باشد.
وضعیت بارش‌ها در چنین زمستان گرمی در اصفهان چطور خواهد بود؛ ضمن اینکه در پاییز نیز علی‌رغم پیش‌بینی بارش‌های بالاتر از نرمال این امر تحقق نیافت!
بارش‌ها هم در خاورمیانه و جنوب غرب آسیا کمتر از نرمال بوده‌اند و کاهش نزولات آسمانی فقط مختص به اصفهان نیست. با افزایش دما منطقی است که بارشی هم رخ ندهد. هوا آن‌قدر گرم است که اجازه نفوذ توده سرد زمستانی را نمی‌دهد.
مقایسه میزان بارش‌های امسال با بارش‌های بلندمدت چه داده‌هایی را نشان می‌دهد؟
مقایسه میزان بارشی که ایستگاه‌های هواشناسی امسال نشان می‌دهند با سال گذشته حاکی از این است بارش‌ها 49 درصد کمتر از نرمال بوده‌اند. مقایسه بارش‌ها با بلندمدت نیز حاکی از این است که بارش‌ها 50درصد کمتر از نرمال بوده‌اند.
بیشترین کاهش نیز در مناطق غربی بوده است.
بی‌بارشی به‌ویژه در آذرماه در استان رخ داد. میانگین بارش زراعی هم از ابتدای سال آبی (مهرماه) یک میلیمتر بوده است و پیش‌بینی می‌شود، بی‌بارشی‌ها ادامه‌دار باشند؛ البته همه این پیش‌بینی‌ها بر اساس مدل‌های هواشناسی است و 60 تا 75 درصد بیشتر صحت ندارد و با این دانش جلو می‌رویم که کم‌بارشی همچنان و تا اواسط بهمن ادامه خواهد داشت.
اما از اواسط بهمن انتظار می‌رود، بارش‌های نرمالی را در پیش داشته باشیم و روند آن بهبود پیدا کند؛ البته این بهبودی به‌گونه‌ای نیست که کمبودها را جبران کند.
اخیرا بحث تحت عنوان «ابردزدی» در شبکه‌های مجازی داغ شده است و عده‌ای دلیل نباریدن نزولات آسمانی را این موضوع می‌دانند. نظر شما در این باره چیست؟
این موضوع به‌هیچ‌عنوان پایه و اساس علمی ندارد و بیشتر گمانه زنی است. درواقع سیستم‌های جوی انرژی بسیار بالایی دارند و امکان جابه‌جایی یا تغییر وجود ندارد و هیچ مستند علمی هم دراین‌باره وجود ندارد.
عکس‌هایی در فضای مجازی منتشر شده است که نشان می‌دهد، در برخی از مرزها مثلا مرز ایران و ترکیه شاهد بارش هستیم. از نظر علمی چه اتفاقی می‌افتد که در یک طرف مرز با بارش مواجه هستیم و در جهت دیگر بارشی مشاهده نمی‌شود؟
الگوهای جوی متفاوت هستند. در این مسئله عوامل «دورپیوند» دخیل است؛ عواملی که در مقیاس‌های بزرگ و در نیمکره شمالی رخ می‌دهد و باعث می‌شود که جریانات به سمت شمال سوق پیدا کنند؛ یعنی اینکه اگر روی مدیترانه سیستمی قرار بگیرد، عوامل دورپیوندی این جریانات را به سمت شمال سوق می دهدو اجازه نفوذ به کشور ما را نمی‌دهند.
جریانات دورپیوندی در سیستم‌های جوی نقش دارند و تعیین می‌کنند که این سیستم‌ها به کدام سمت بچرخند. پیش‌بینی می‌شود این عامل تا یک ماه دیگر نیز اجازه ورود جریانات را به کشور ما ندهد. از سوی دیگر توپوگرافی منطقه نیز بسیار مهم است؛ برای مثال کشور ترکیه که به آن اشاره کردید، دارای مناطق کوهستانی است و این مسئله اصلا قابل‌مقایسه با ایران نیست.
گاهی اوقات یکی از عامل‌های بارندگی صعود هواست؛ هر جا کوهستان باشد، هوا صعود می‌کند.
