روز یکشنبه (20 نوامبر) وزارت دفاع سوریه به دستور رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور، حمله‌های تازه‌ای را در شمال عراق و سوریه علیه ۸۹ هدف در مناطق تحت‌کنترل نیروهای کرد تجزیه‌طلب سوریه و حزب کارگر کردستان (پ ک ک) که اخیرا از سوی آنکارا به‌عنوان عامل بمب‌گذاری روز 13 نوامبر در استانبول متهم شده‌اند، انجام داد و اعلام کرد زمان تسویه‌حساب فرارسیده است.
هم‌زمان با این اقدام نظامی ترکیه، سپاه پاسداران کشورمان به‌دنبال تحرکات گروهک‌های تروریستی تجزیه‌طلب ضدایرانی در شمال غرب کشور، با آغاز دور جدید حمله‌های موشکی و پهپادی علیه تجزیه‌طلبان در اقلیم شمال عراق، مقر و مراکز باقی‌مانده آن‌ها را در کردستان عراق هدف قرار داد.
ترکیه این عملیات‌های نظامی را مطابق با حق دفاع از خود دانسته است و بر ادامه عملیات ارتش این کشور تا نابودی کامل افرادی که «تروریست‌ها» عنوان کرده، تأکید دارد و سپاه پاسداران ایران نیز خلع‌سلاح و برچیدن بساط تروریست‌ها از تعطیلی مقرها تا اقدام اطمینان‌بخش مقامات اقلیم نسبت به دور‌سازی تروریست‌های مزدور و جنایتکار از منطقه را خواسته مشروع، قانونی و قطعی خود عنوان کرده است و به گفته فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، چنانچه عراق احزاب کرد مسلح مستقر در کردستان عراق را خلع‌سلاح نکند، عملیات زمینی را در خاک عراق انجام خواهد داد.
این در حالی است که وزارت خارجه عراق نیز طی بیانیه‌ای به حمله‌های موشکی و پهپادی ترکیه و ایران علیه مواضع تروریست‌ها در اقلیم کردستان عراق واکنش نشان داد و مخالفت قاطع خود را با این اقدامات اعلام و آن را محکوم کرد و از سوی دیگر، حکومت منطقه کردستان عراق در واکنش به عملیات ضدتروریستی سپاه در این منطقه علیه شبه‌نظامیان تجزیه‌طلب گفت: «ما از دوستان و شریکان خود در بغداد و سازمان ملل متحد می‌خواهیم موضعی در برابر حمله‌های ایران اتخاذ کند.» اربیل همچنین از تهران خواست که این حمله‌ها را متوقف کند.
حال پرسش این است که برای پایان‌دادن به این فضای نظامی در مرزهای مشترک ایران و ترکیه با سوریه و عراق که تحت فعالیت‌های گروهک‌های تجزیه‌طلب ناامن شده است، چه باید کرد؟ از طرفی چرا دولت‌های مرکزی عراق و سوریه دست به اقدامات امنیتی در مرزهای خود نمی‌زنند؟ این‌هاموضوع‌هایی است که «اصفهان‌زیبا» در بررسی آن‌ها با رضا عابدی گناباد، کارشناس حوزه اوراسیا، گفت‌وگو کرد که در ادامه می‌خوانید.
ارزیابی شما از سیاست ترکیه در اعمال حمله‌های نظامی علیه کردهای تجزیه‌طلب سوریه و شمال عراق چیست؟
موضوع دخالت‌ها و حمله‌های ترکیه به شمال عراق بحثی نیست که مربوط به الان باشد. ترکیه از دهه 1990 به بهانه‌های مختلف با گروه‌های تجزیه‌طلب و قوم‌گرا به‌شدت جدی برخورد می‌کند؛ موضوعی که این کشور به دلیل حضور اکثریت کردها در این کشور در مقایسه با دیگر کشورهای خاورمیانه همچون ایران، عراق و سوریه بیشتر با آن درگیر است.
از طرفی، بیشترین ظلم و ستم به کردها توسط ترکیه و از زمان امپراتوری عثمانی صورت گرفته است. حمله‌های اخیر ترکیه به شمال عراق و سوریه هم به بهانه انفجار اخیر تروریستی در استانبول و دست‌داشتن گروه‌های قوم‌گرا و «پ ک ک» و «ی پ گ»سوریه انجام شد؛ حمله‌هایی که البته تعدادی از غیر نظامیان ازجمله زنان و کودکان را هم قربانی کرد.
آیا تنهاهدف رجب طیب اردوغان مبارزه با تجزیه‌طلبان کرد در سوریه و عراق و بحث امنیت مرزهایش است؟
نه کاملا؛ ترکیه علاوه بر بهانه برخورد با گروه‌های تجزیه‌طلب کرد و بحث‌های تروریستی به دنبال آسیب‌زدن به ارتش سوریه و امتیازگرفتن از دولت سوریه و متحدانش نیز است.
چه امتیازی؟
ترکیه هم‌اکنون سلسله منافعی را در سوریه دنبال می‌کند. بعد از آغاز بحران در ترکیه، این کشور به دنبال براندازی حکومت بشار اسد بود که صحبت معروف رجب طیب اردوغان در خصوص خواندن نماز در مسجد اموی در سوریه که بارها به آن اشاره داشت، نشان می‌داد این هدف را در سر دارد؛ البته این نگاه ترکیه با تغییر فضای میدانی در سوریه در سال 2018 به بعد تغییر پیدا کرد.
اردوغان در حال حاضر به این نتیجه رسیده است که برای ماندن در قدرت باید با حکومت سوریه کنار بیاید. در محافل داخلی ترکیه هم صحبت از این است که دولت ترکیه به دنبال کاهش تنش با حکومت بشار اسد است.
هم‌اکنون نیز منافع ترکیه در شمال سوریه به خطر افتاده که برای مقابله با آن دست به اقدامات نظامی علیه کردهای تجزیه‌طلب زده است تا با تحت فشار قرار دادن دولت سوریه اجازه مسلح‌شدن را از کردها بگیرد و از طرفی، منافع اقتصادی خود را در کشور سوریه به‌دست آورد.
هم‌زمان با حمله‌های ترکیه و عراق، سپاه پاسداران کشورمان حمله‌هایی را به اقلیم شمال عراق با هدف مبارزه با گروهک‌های تروریستی در این منطقه داشت. چه مقایسه‌ای میان سیاست ایران و ترکیه در مبارزه علیه کردهای تجزیه‌طلب و تروریست‌های اقلیم کردستان عراق و سوریه وجود دارد؟
درحالی‌که هم ایران و هم ترکیه به دنبال ایجاد امنیت در مرزهای خود به مقابله با این قشر از کردها پرداخته‌اند، داستان حمله‌های ایران به مقر تروریست‌های کردستان عراق با حمله‌های ترکیه به سوریه و شمال عراق متفاوت است.
ایران در این حمله‌ها با درنظرگرفتن ملاحظه‌های انسانی و دینی، مناطق مسکونی را موردهدف قرار نمی‌دهد و مقرهای شناخته‌شده تروریست‌ها و نیروهای تجزیه‌طلب کرد را مدنظر دارد.
اما ترکیه این‌گونه ملاحظه‌ها را ندارد و تفاوتی میان تروریست‌ها و تجزیه‌طلبان با غیرنظامیان در این مناطق قائل نیست و بعضا با حمله‌های کور پیش می‌رود و بسیاری از افراد بی‌گناه را قربانی این سیاست خود که تنها بحث امنیتی نیست، می‌کند.
چرا هیچ برخورد جدی در راستای تأمین امنیت مرزها از سوی دولت‌های مرکزی عراق و سوریه صورت نمی‌گیرد؟
متأسفانه تا کنون اقدام جدی در این خصوص از سوی دولت‌های مرکزی صورت نگرفته است. درنهایت باید تکلیف گروه‌های تجزیه‌طلب در جدال مرزها مشخص شود. تجزیه‌طلبان هم برای ترکیه و هم برای ایران و البته برای دولت مرکزی عراق و سوریه نیز یک تهدید به حساب می‌آیند.
برای حل این مشکل نیز علاوه بر اقدامات نظامی و امنیتی، باید از راهکارهای دیپلماتیک میان دولت‌های مرکزی با این گروهک‌ها و همچنین با ایران و ترکیه در راستای توافق برای اتمام فعالیت‌های تروریستی و خلع‌سلاح و اخراج تجزیه‌طلبان از این مناطق استفاده کرد؛ چراکه تداوم این وضعیت به مصلحت خود مناطق کردنشین در اقلیم شمال عراق و سوریه نخواهد بود.
حکومت اقلیم کردستان عراق اما به حمله‌های سپاه ایران علیه مقر تروریست‌ها در این منطقه واکنش نشان داده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد هم حکومت کردستان عراق و هم دولت مرکزی آن به دنبال کاهش تنش‌ها در مناطق مرزی با ایران و مقابله با این گروهک‌ها نیستند. نظر شما چیست؟
متأسفانه در داخل حکومت اقلیم کردستان دو گرایش تندرو و میانه‌رو وجود دارد. جریان تندرو اهداف تجزیه‌طلبی و رفراندوم را دنبال می‌کند که البته به نتایج دلخواه نرسیده است؛ اما بعضا در معادلات رسانه‌ای دست بالا را دارد.
مگر با استناد به موازین بین‌المللی به‌خصوص زمانی که امنیت مرزهای کشورهای هم‌جوار به خطر افتاده باشد، این‌گونه حمله‌های نظامی از سوی دولت‌های دیگر همچون ایران توجیه پذیر نیست؟
در حقوق بین‌الملل آمده است؛ زمانی‌که کشوری نمی‌تواند امنیت مرزهای خود را تأمین کند و اقلیم آن سرزمین نیز محلی برای اقدامات تروریستی علیه مرزهای کشورهای هم‌جوار شده باشد، دولت‌ها اجازه دخالت در این موضوع را دارند.
اگر شرایطی که برای کشورهایی همچون ایران و ترکیه اتفاق افتاده برای سوریه و عراق اتفاق می‌افتاد، مطمئنا آن‌ها نیز دست به حمله‌های نظامی علیه تروریست‌های مرزی خود می‌زدند.
هم‌اکنون اقلیم کردستان عراق محل تجزیه‌طلبی و فعالیت دستگاه‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی و فعالیت‌های ضدامنیت علیه ایران شده است. حکومت اقلیم کردستان هم اگر خواهان پایان این حمله‌ها از سوی ایران است، باید رویکرد خلع‌سلاح این گروهک‌ها را در پیش گیرد؛ در غیر این صورت کشورمان اعلام کرده است، عملیات‌های زمینی را به حمله‌های هوایی علیه تروریست‌های اقلیم شمال عراق اضافه خواهد کرد.
