درد گردن
دردی که از ناحیه گردن احساس می‌شود اما به دست‌ها انتشار نمی‌یابد، درد ناحیه گردن (سرویکالژیا) نامیده می‌شود. کج‌گردنی (تورتیکولی) نیز وضعیتی دردناک است که ممکن است پس از حرکت‌های چرخشی در ناحیه گردن اتفاق افتد. برای مثال هنگام شیرجه داخل آب یا سرزدن یک فوتبالیست.
آسیب‌های شایع در ناحیه گردن
گرفتگی عضلات
کشیدگی عضلات
رگ‌به‌رگ شدن
پیچ‌خوردگی
فتق دیسک
خشکی مفصل
آرتروز
شکستگی‌ها
آسیب شبکه بازویی (براکیال)
در ضمن شایع‌ترین علل آسیب‌های ناحیه گردنی، خم کردن سر به عقب یا جلو (ضربات شلاقی)، چرخش با شتاب زیاد یا ضربه به سر است که طی آن به مهره‌های گردنی فشار وارد می‌شود.
مکانیزم آسیب‌های گردن
خم‌کردن سر به جلو: این وضعیت می‌تواند باعث شکستگی ناشی از فشار در قسمت جلوی مهره و آسیب‌های رباطی در قسمت عقب تنه مهره‌های گردنی شود.
خم‌کردن سر به عقب: آسیب‌های مشابه دیسک و رباط بخش قدامی مهره‌های گردنی را ایجاد کرده و فشار به آسیب ناحیه عقب مهره‌های گردنی را منجر می‌شود.نیروی ناگهانی خم‌کننده گردنی نیز می‌تـــواند باعــث شــکستگی تــراکمی گره‌ای شود و صدمات ناشی از فشردگی مــهره‌های گــردنی به طـــور عــمودی می‌تواند در اثر افتادن، شیرجه زدن درآب یا اصابت ورزشکار بافرق سر روی زمین به وجود آید.سرعت‌های بالا در موتورسواری و دوچرخه سواری و متعاقب آن تصادف هم می‌تواند باعث شکستگی از نوع جدا‌شونده شوند.
گرفتگی گردن
انقباض‌ها ی گردن، فشردگی ناخواسته عضلات گردن است که طی آن عضلات محکم، سفت و دردناک می‌شوند.
مکانیزم بروز: انقباض‌های گردن ممکن است در اثر یک آسیب‌دیدگی، استفاده بیش از حد، طرز قرار گرفتن نامناسب یا فشار ایجاد شود. به طور مثال فردی که مدت زیادی با کامپیوتر کار می‌کند، معمولا احساس می‌کند گردن او سفت شده است. انقباض‌ها حتی ممکن است در اثر خوابیدن نادرست پیش آید.
علائم: عضلات گردن احساس سختی، سفتی و درد می‌کند. وقتی عضلاتی که از شانه‌ها به سمت سر امتداد دارند دچار انقباض شود، انقباض‌ها حتی ممکن است ایجاد سر درد کند.
رگ‌به‌رگ شدن گردن: رگ به رگ شدن نوعی پارگی عضله یا تاندون است.
مکانیزم بروز: رگ‌به‌رگ شدن گردن در غالب مواقع که سرو گردن تحت یک فشار شدید حرکت داده شود، اتفاق می‌افتد.
علائم: انقباض عضلات گردن، احساس سفتی و سختی عضلات در گردن،
گردن به شدت نسبت به تماس حساس است.احساس درد به هنگام حرکت گردن به طرفین و بالا و پایین کردن
سردرد
علل گردن درد: گردن درد معمولا براثر چند عامل به‌وجود می‌آید و اکثرا هم نمی‌توان با اطمینان علت دقیق آن را مشخص کرد، زیرا معاینه پزشکی و حتی عکس برداری‌های با اشعه ایکس نیز نمی‌توانند به آسانی علت درد را از بین علل مختلف تشخیص دهند.
علل شایع گردن درد عبارت‌اند از:
کشیده شدن و تحت فشار قرار گرفتن عضلات گردن: وقتی به عضلات گردن آسیبی واردشود، اسپاسم (انقباض مداوم) عضلات گردن و پشت به‌وجود می‌آید.این عارضه می‌تواند به علت کارهای روزمره هم ایجاد شود مانند مواقعی که گردن در وضعیت نامناسب قرار می‌گیرد، استرس‌های عصبی، خوابیدن در وضعیت بد با بالش نامناسب و رانندگی به مدت طولانی.
علائم این نوع گردن‌درد عبارت‌اند از: درد، خشکی و سفت شدن عضلات پشت، گردن و شانه‌ها که ممکن است از چند روز تا حدود شش هفته هم ادامه داشته باشند. بعضی مواقع خواندن کتاب در تخت یا دندان‌قروچه‌کردن‌های طولانی هم می‌توانند گردن درد ایجاد کنند. اگر به این نوع عوامل توجه نشود، ممکن است به گردن‌دردهای مزمن منجر شوند.
آرتروز مهره‌های گردن
حرکات گردن و ساییدگی مفاصل آن در طول زندگی، به تدریج موجب دژنرسانس (استحاله) دیسکهای بین‌مهره‌ای می‌شود. در نتیجه ساختمان طبیعی مهره‌ها تغییر کرده و در لبه آن‌ها خارهای استخوانی پیدا می‌شوند. این خارها می‌توانند روی بافت‌های مجاور و از جمله اعصابی که از سوراخ‌های بین مهره ای عبور می‌کنند فشار وارد کنند.
ساییدگی مـهره‌هــا در هــر شخصی با بالارفــتن سن به‌وجود می‌آید؛ ولی دژنرسانس شدید، غیرطبیعی است.
علائم آرتروز گردن عبارت‌اند از: درد یا ضعف، بی‌حسی یا حس غیرطبیعی در شانه‌ها یا بازوها، سردرد و کم شدن حرکات گردن.
دردهای مربوط به دیسکهای بین مهره ای
دردهایی که منشأ آن‌ها دیسکهای بین‌مهره‌ای است، از علل شایع گردن‌درد هستند. این نوع دردها بر اثر تغییرات غیرطبیعی در ساختمان دیسکهای بین‌مهره‌ای ایجاد می‌شوند. نشانه‌های این نوع گردن‌درد عبارت است از: ایجاد درد براثر حرکات چرخشی یا خم کردن گردن. وقتی سر به مدت طولانی در یک وضعیت باقی بماند مثل رانندگی، خواندن یا کار با کامپیوتر، گردن‌درد شدیدتر می‌شود. اکثرا سفت‌شدن و اسپاسم عضلات گردن هم وجود دارد. درد ممکن است به شانه و بازوها هم انتشار پیدا کند یا در این نواحی حس غیرطبیعی وجود داشته باشد.
دردهای مربوط به مفاصل فاست
مفاصل فاست، در طرفین و پشت مهره‌ها واقع شده‌اند. این مفاصل ممکن است در جریان تصادفات با اتومبیل آسیب ببینند و گردن‌درد و سردرد ایجاد کنند. در شغل‌هایی که شخص مجبور است مرتب گردن خود را به عقب ببرد (مثل نقاشی‌کردن سقف) هم این مفاصل گرفتار می‌شوند. نشانه‌های گرفتاری این مفاصل عبارت است از: درد در وسط و طرفین گردن و انتشار آن به استخوان‌های کتف و قاعده جمجمه یا یک بازو.
آسیب‌های سندرمی گردن
براثر ضربات وارد به گردن از پشت ایجاد می‌شود. در نتیجه این ضربات، سندرم Whiplashهمانند حرکت شلاق، گردن به طور ناگهانی ابتدا به جلو و سپس به عقب خم می‌شود. شایع ترین علت این سندرم، تصادفات اتومبیل و ترمزهای ناگهانی است. نشانه‌های آن عبارت است از: درد شدید، اسپاسم و کاهش دامنه حرکات گردن.
دردهای عضلانی گردن: درد عضلات گردن براثر ضربه یا بیماری‌هایی که با استرس روانی، افسردگی و بی‌خوابی همراه هستند، ممکن است نقاط سفت و حساس به فشار پیدا شوند. این نقاط می‌توانند منشأ دردهایی در نواحی مختلف گردن شوند.
فـــشار روی عصــب‌ها: در ستون مهره‌های گردن، از دو طرف مهره‌ها، ریشه عصب‌ها از سوراخ‌هایی که بین دو مهره وجود دارند خارج شده و به طرف شانه و بازو می‌روند. عوارض مختلف ازجمله دژنرسانس دیسکهای بین‌مهره‌ای در افراد مسن یا در رفتگی دیــسک‌ها یا پـــیدا‌شـــدن خــارهــای استخوانی ممکن است این سوراخ‌ها را تنگ کرده و در نتیجه عصب‌هایی که از آن‌ها عبور می‌کنند تحت فشار قرار گیرند. نشانه وجود این فشارها روی عصب، احساس درد و گزگز در بازوهاست.تغییرات دژنراتیو ستون فقرات در مجرای نخاعی که طناب نخاعی از آن عبور می‌کند می‌تواند روی طناب نخاعی فشار وارد کند که علائم مهم عصبی مانند ضعف عضلات، اشکال در راه رفتن و تعادل، مشکلات کنترل ادرار و مدفوع و مشکلات جنسی در مردها ایجاد می‌کند.
نرمش‌های کششی
بعد از آسیب‌های وارده به گردن، دامنه حرکات گردن باید حفظ شوند. برای اینکه حرکات گردن به حالت طبیعی بازگردند، نرمش‌های کششی و تقویت‌کننده عضلات گردن باید انجام گیرند. نرمش، درد را کاهش داده و با تقویت عضلات گردن می‌تواند فشار وارده بر آن‌ها را کم کند.
نرمش‌ها را می‌توان یک بار در صبح برای از بین‌بردن خشکی و سفتی عضلات، و یک بار هم شب قبل از خواب انجام داد. در موقع انجام نرمش‌ها، درد ملایم در عضلات قابل انتظار است، ولی اگر درد ناگهانی مثل برق‌گرفتگی در شانه یا بازو احساس شود، باید این علامت را به پزشک گزارش داد.اگر فشار روی عصب‌ها وجود داشته باشد و به ویژه اگر درد و بی‌حسی در بازو و دست موجود باشد، از انجام نرمش‌های گردن خودداری کنید، مگر آنکه با دستور پزشک یا تحت نظر فیزیوتراپیست انجام گیرند. با آن که در این موارد نرمش‌ها می‌توانند علائم را بهتر کنند، ولی اگر نرمش‌ها به نحو غلط انجام شوند، ممکن است موجب تشدید عارضه و علائم شوند؛ اما مفیدترین نرمش‌های کششی گردن عبارت‌اند از:
خم‌کردن گردن به جلو: در حالت نشسته یا ایستاده سر را به طرف سینه ببرید. چند ثانیه گردن را در این حالت نگاه دارید. با هر نرمش، به آرامی‌نفس بکشید و به آهستگی نفس را خارج کنید. این کار به شل شدن عضلات کمک می‌کند. این حرکت را 15 تا 16 بار تکرار کنید. هربار که گردن را خم می‌کنید، سعی کنید عضلات گردن و پشت خود را شل کنید.
حرکات چرخشی شانه‌ها: در حالت نشسته یا ایستاده، بازوها را در طرفین بدن نگاه داشته و آرنج‌ها را خم کنید. سعی کنید استخوان‌های کتف خود را در پشت به یکدیگر نزدیک کنید. سپس شانه‌ها را 15 تا 16 بار با حرکات ریتمیک به طرف عقب بچرخانید. کمی‌استراحت کنید. سپس حرکات چرخشی شانه را به طرف جلو 15 تا 16 بار انجام دهید.
سایر نرمش‌های گردن
چرخاندن گردن: به آهستگی گردن را به طرف راست بچرخانید. چند ثانیه نگه دارید. سپس به جلو نگاه کنید. بین حرکات، چند ثانیه استراحت کنید. این حرکت را 15 تا 16 بار تکرار کنید. سپس این حرکات را در جهت مخالف(چپ) هم انجام دهید.
خم‌کردن گردن به طرفین: ابتدا مستقیم به جلو نگاه کنید، سپس بدون اینکه شانه را حرکت دهید، گوش راست خود را روی شانه راست بگذارید. گردن را چند ثانیه در این حالت نگه دارید. سپس سر را به حالت اولیه بازگردانید. این حرکت را 15 تا 16 بار تکرار کنید. این حرکات را در جهت مخالف(چپ) هم انجام دهید.
حرکات عمودی شانه‌ها: در حالت نشسته یا ایستاده، با دست راست، مچ دست چپ را بگیرید و بازو و شانه را به بالا و طرف راست سر بکشید. مدت پنج‌ثانیه در این حالت نگاه دارید. شانه چپ و عضلات پشت را در حالت شل نگاه‌دارید. بین حرکات کمی‌استراحت کرده و این حرکت را 15 تا 16 بار تکرار کنید. برای طرف مقابل، با دست چپ، مچ دست راست را گرفته و این حرکات را تکرار کنید.
حرکات کششی پشت: در حال ایستاده، هر دو دست را روی یک میز یا سکوی کوتاه قرار داده و از ناحیه کمر به جلو خم شوید. نفستان را بیرون دهید و گردن و شانه‌ها را شل نگاهداشته و در حالی که به پشت خود قوس می‌دهید، بگذارید سرتان به جلو بیفتد(شبیه حرکات گربه که پشت خود را قوس می‌دهد). بیرون دادن نفس به شل شدن عضلات کمک می‌کند. سپس به کمک دست‌ها به حالت ایستاده و اولیه برگردید. این حرکت را به آهستگی 16 بار تکرار کنید.
خم‌شدن به طرفین: بایستید یا مستقیم روی یک صندلی بنشینید. برای حمایت گردن دو دست را در پشت گردن به یکدیگر قفل کنید و تنه را به طرف راست خم کنید. پنج ثانیه در این حالت باقی بمانید و سپس به حالت اولیه برگردید. سپس این حرکت را به طرف چپ انجام دهید. هر حرکت را 16تا 15 بار تکرار کنید.
