ادعاهایی که هر از گاهی در خصوص ونزوئلایی‌شدن اقتصاد ایران یا کره‌شمالی شدن اقتصاد ایران مطرح می‌شود به نوعی هشدار و زنگ خطر به حساب می‌آید و البته در زمان نزدیک انتخابات نیز بیشتر این ادعاها جنبه تبلیغاتی دارد.
نگاهی به وضعیت اقتصاد کره‌شمالی
اقتصاد کره‌شمالی یکی از بسته‌تـریـن اقـتـصـــادهــــای جــــهــــان اســــــــت. تحریم‌های طولانی علیه این کشور به دلیل اقدامات مخالف حقوق بشر و آزمایش‌های مکرر هسته‌ای‌اش اعمال شده است. این تحریم‌ها دسترسی کره‌شمالی را به بازارهای مالی و سرمایه‌ای دنیا بسیار محدود کرده است. این کشور جای مناسبی برای فـعـالــیـــت و ســـرمــایــه‌گـــذاری کشورهای خارجی نیست؛ چــراکـــه همواره ریسک و نااطمینانی بالایی درباره اقدامات رهبر این کشور و عکس‌العمل کشورهای دیگر نسبت به آن وجود دارد. نظام اداری و بوروکراسی این کشور، شوروی سابق را یادآور می‌شود که همین موضوع باعث شده وضعیت مناسبی در این زمینه نـداشــتــه بـاشــــد. کـره‌شمالی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در سال2014 به معرفی مناطق آزاد تجاری و صنعتی اقدام کرد تا از این طریق بتواند شرکت‌های سرمایه‌گذاری خارجی را به کشورش بکشاند و با سرریز سرمایه، اقتصادش را جان تازه دهد؛ اما این کار موفقیت‌آمیز نبود و کره ابدا نتیجه‌ای را که چین از مناطق آزادش به دست آورد، کسب نکرد. علت اصلی این شکست، تعاملات این کشور با آمریکا و جامعه جهانی است که شرایط را برای این کشور پیچیده کرده است. این کشور سیاست‌های درهای بسته را در دستور کار خود قرار داده است، به همین دلیل در زمینه گردشگری، آمار و ارقامی وجود ندارد؛ اما وضعیت این صنعت بسیار خراب ارزیابی شده است.
نگاهی به وضعیت اقتصاد ونزوئلا
ونزوئلا کشوری در آمریکای جنوبی است که سال‌هاست با فروپاشی اقتصادی و بحران سیاسی روبه‌روست. بعد از سال‌ها مشکلات اقتصادی، ابر تورم در این کشور به مرحله‌ای ویرانگر و تکان‌دهنده رسیده است. وخامت اوضاع زندگی در کشوری که روزگاری کشوری ثروتمند و غنی از منابع نفتی بود، با کاهش شدید قیمت نفت در سال۲۰۱۴ آغاز شده و سقوط ارزش پول ملی نیز این وضعیت را بدتر کرد. ونزوئلا بیشترین ذخایر نفتی کشف‌شده جهان را دارد؛ اما بولیوار این کشور تقریبا به یک تکه کاغذ بی‌ارزش تبدیل شده است.
تورم در سال ۲۰۱۷ به ۲۶۱۶درصد و در ژوئن ۲۰۱۶ به بیش از ۴۶ هزار درصد رسید. هم‌زمان، بولیوار، پول ونزوئلا چنان بی‌ارزش شد که خریداران به جای شمردن اسکناس‌ها، آن را وزن می‌کنند. اقتصادآنلاین در گزارشی دلایل اصلی رکود سنگین ونزوئلا را هزینه پوپولیسم، بداقبالی نفتی و مدیریت نامدیران دانست.
ایران تورم چندرقمی ندارد
از نگاه کارشناسان اقتصادی، اما این دو کشور از جنبه‌های مختلفی چون شرایط ژئوپلیتیک، برخورداری از منابع طبیعی، میزان اثرگذاری، قدرت منطقه‌ای و همچنین ساختار اقتصادی نامشابه‌اند و همسنجی آن‌ها با یکدیگر علمی و منطقی نیست. عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان به اصفهان‌زیبا می‌گوید: منظور از ونزوئلایی‌شدن اقتصاد، پیداکردن شرایطی در سطح ابرتورم است؛ درواقع شرایط ونزوئلایی به نرخ‌های تورمی سالیانه 20درصد، 30درصد، 50درصد یا حتی 100درصد اطلاق نمی‌شود، بلکه اقتصاد ونزوئلایی به نرخ‌های تورمی سالیانه اعداد چهاررقمی و پنج رقمی اطلاق می‌شود.
محمدواعظ برازانی تصریح می‌کند: اگر درخصوص تنظیم حجم پول و پرهیز از پولی‌کردن کسری بودجه چاره مؤثری اندیشیده نشود، در آینده ممکن است اقتصاد ایران به این وضعیت دچار شود و این احتمال معقولی است؛ اما اینکه اکنون اقتصادایران به وضعیت اقتصاد ونزوئلایی دچار شده، براساس تعریف ذکرشده و تحلیل‌های ناشی از کارکرهای موجود اقتصاد ایران این‌طور نیست.
واعظ برازانی ادامه می‌دهد: اگرچه رابطه بین موجودی حجم پول و موجودی کالا در اقتصاد ایران بیش از نیم‌قرن است که به هم خورده و طی سال‌های اخیر این عدم تناسب تشدید شده؛ اما اقتصاد ایران طی یک سال اخیر از رشد اقتصادی مثبت برخوردار بوده است.
او می‌افزاید: از سوی دیگر، تأمین مالی کسری بودجه دولت به نوعی از طریق مهار و انتقال حجم پول معطوف به بازارکالاها و خدمات صورت می‌گرفته است؛ بنابراین در کوتاه‌مدت شرایط اقتصاد ونزوئلایی قابل‌تصور نیست؛ اما اگر درباره تورم در اقتصاد ایران چاره‌اندیشی‌های مناسبی نشود یا پولی‌کردن کسری بودجه براساس شیوه‌هایی که به سرعت و به شدت به افزایش حجم پول منجر می‌شود مورداستفاده قرار گیرد، این امکان وجود دارد که به عنوان مثال پنج سال آینده اقـتـصــاد ایـــران به شـــرایــط ونزوئلایی‌شدن وارد شود؛ اما اکنون یا در آینده قابل تصور، امکان ونزوئلایی‌شدن اقتصاد ایران واقعی به نظر نمی‌رسد.
اقتصاد ایران بسته نیست
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان بیان می‌کند: مشخصه اصلی اقتصاد کره‌شمالی بسته‌بودن آن است؛ یعنی نسبت تجارت خارجی به تولید ناخالص داخلی در کره‌شمالی پایین و عددی درحدود 2درصد است، در اقتصاد ایران این عدد اگرچه درمقایسه‌های بین‌المللی پـایـیـن است؛ اما این پایین قرار گرفتن به طور عمده به واسطه تحمیل شرایط تحریمی و سپس آثار ناشی از همه‌گیری بیماری کرونا بوده است. او عنوان می‌کند: آخرین داده‌ها نشان‌دهنده گسترش تجارت خارجی ایران با کشورهای عضو آسیاست و بسته‌بودن اقتصاد مشخصه اقتصادی اقتصاد ایران نیست، اقتصاد ایران نه به لحاظ اهداف ایدئولوژیک و نه به لحاظ شرایط منطقه‌ای بــسـتـــه نـیـسـت و بسته بودن برای اقتصادایران متصور نمی‌شود. واعظ برازانی می‌گوید: اقتصاد ایران بیشتر از حیث شاخص‌های مالی و نه شاخص‌های تجاری بسته است که این بسته بودن ناشی از تحمیل آثار تحریم است.
ادعاهایی که فقط شعارهای تبلیغاتی هستند
از سوی دیگر، محمدرضا شهنام‌پور، کارشناس اقتصادی، درباره شباهت اقتصاد ایران به اقتصاد ونزوئلا و کره‌شمالی به اصفهان‌زیبا می‌گوید: اقتصاد ایران نه به اقتصاد ونزوئلا نزدیک شده است، نه شباهتی به اقتصاد کره‌شمالی دارد، بلکه مباحثی که در این خصوص مطرح شده و می‌شود بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد.
شهنام‌پور بیان می‌کند: ایران از درآمد نفت برخوردار است و اینکه اقتصاد ایران به چه سمتی حرکت کند بستگی به سیاست‌هایی دارد که مسئولان در آینده در پیش می‌گیرند.
او خاطرنــشــان می‌کند: کره‌شمالی ارتباطــاتــــش با دنــیــا قطع شده و دیدگاهشان این است که فقط به آنچه در کشور خودشان تولید می‌کنند اکتفا کنند؛ ولی ایران چنین شرایطی را ندارد، از سوی دیگر، ونزوئلا نیز درگیر ابرتورم است و ارزش پول این کشور به شدت افت پیدا کرده؛ ولی اقتصاد ایران هنوز به این شرایط نرسیده و ادعاهایی که مطرح می‌شود شعارهای تبلیغاتی است.
