اصلاح‌طلبان بلدیه در خرداد 1314

 این تفکر توسعه‌طلبانه به طراحی و احداث خیابان‌های مهمی همچون حافظ، چهارباغ خواجو و چهارباغ پایین (که البته اسامی امروز این خیابان‌هاست) می‌انجامد که بنا بر آنچه نویسنده اخگر گزارش می‌دهد، علاوه بر تسهیل عبورومرور برای شهروندان، سبب ارتباط ساکنین مناطق شمالی و شرقی اصفهان به تفرجگاه‌ها و مراکز متمدن شهری اصفهان در آن سال‌ها، شده است. در واقع مسیر اصلاح‌طلبانه‌ای که در بلدیه آغاز شده، به دنبال پیوند شهروندان با شهر و مهم‌تر از آن، ایجاد تعامل میان شهروندان مناطق محروم با مناطق برخوردار از طریق احداث محور خیابان و راهنمایی آنان به سمت توسعه و تمدن بوده است. اکنون ادامه مقاله اخگر را بخوانیم و سپس به نکات آن می‌پردازیم.
«احداث دو خیابان شمالی و جنوبی در شهر زیبای اصفهان منتهای لزوم را داشت چراکه قسمت شمالی شهر برخلاف (قسمت) جنوبی آن دارای هیچگونه خیابانی که بتواند گردشگاه ساکنین این قسمت قرار گرفته و عبورومرور آن‌ها و مخصوصا وسایط نقلیه را در آنجا تسهیل نماید وجود نداشت. در عین حالی‌که قسمت شمال شهر پرجمعیت‌ترین نواحی شهر اصفهان را تشکیل می‌دهد و حقا باید وسایل تفریح و حفظ الصحه و آسایش یک چنین توده زیادی فراهم باشد. مردم بیچاره این قسمت که شامل اکثریت ساکنین نواحی دو و سه اصفهان می‌باشند نه‌تنها از داشتن کوچه‌های نظیف و وسایل صحی بی‌بهره بودند، بلکه از داشتن کوچک‌ترین گردشگاهی نیز بی‌نصیب و تازه برای تفرج در قسمت جنوبی شهر هم مجبور به عبور از آن معابر کثیف و متعفن بوده و بر اثر دوری راه غالبا مجبور به انصراف خیال از گردش و تفرج در خیابان‌های مصفای چهارباغ و کنار رودخانه می‌گردیدند. ولی حالا که بلدیه تصمیم به امتداد خیابان چهارباغ تا آخرین حد شمالی شهر با همان عرض چهل و پنج متری گرفته، طبعا معلوم است نه‌تنها معبر قسمت زیادی از ساکنین شمالی وسیع و سهل و آسان و نظیف می‌شود؛ بلکه طولی نمی‌کشد که بهترین و نزدیک‌ترین گردشگاه‌ها برای آن‌ها به وجود آمده و اگر هم بر اثر ضیق وقت نخواهند به جنوب شهر برای تفریح و تفرج بیایند در همان خیابان جدید و وسیع خود می‌توانند تفرج و از هوای آزاد آن استنشاق نمایند» (همان).
در این بخش از گزارش، به نیاز ضروری احداث خیابان در راستای تسهیل عبور و مرور و اتصال بخش شمالی شهر به امکانات موجود در بخش جنوبی، اشاره شده است. در ادامه مطلب، نویسنده به اهداف بلندمدتی که با ایجاد دسترسی به مناطق محروم محقق خواهد شد، می‌پردازد:
«احداث خیابان شمالی، تنها در زیبایی شهر اصفهان و موجبات تسهیل عبور و مرور ساکنین شمالی شهر مؤثر نیست، بلکه در پیشرفت تمدن و در اصلاح روحیات آن‌ها نیز تأثیرات زیادی دارد. آن‌ها را از این خمودگی روحی و دوری از محیط افکار تازه، خارج می‌سازد. مدارس آن‌ها را زیادتر، اطبای آن‌ها را بیشتر و بر خلاف امروز که یک باب مریض‌خانه آبرومند در آن نواحی دیده نمی‌شود، برای آن‌ها ایجاد مریض‌خانه می‌سازد و خلاصه اینکه احداث خیابان‌های شمالی و جنوبی (در آینده) از عوامل اصلی ترقیات فکری و روحی مردم شمالی و همچنین ساکنین ناحیه چهار شهر که در طرفین قسمت جنوبی خیابان هاتف مقر دارند، به شمار خواهد رفت.
 هنوز فراموش نکرده‌ایم که برای رفتن به مسجد جامع و دروازه طوقچی که امروز بر اثر وجود قسمت شمالی خیابان هاتف در نهایت سهولت و به فاصله کمی این راه را طی می‌کنیم، تا دو سه سال قبل چقدر وقت ما به باطل صرف و حوصله ما تنگ می‌شد. مخصوصا چقدر جای خجلت و شرمساری بود، وقتی که خارجیان به زیارت و تماشای مسجد جامع، این اثر مهم و عتیق اصفهان می‌رفتند و در بین راه درشکه یا اتومبیل آن‌ها با یک بار بنشن یا کاه تصادف (می‌کرد) و مدت یک ساعت معطل می‌ماندند تا راه عبوری به‌دست‌آورده خود را به مقصد رسانند. بر خلاف امروز که در این ناحیه، خیابان طولانی و وسیعی ایجاد گردیده و موجبات سهولت کامل عابرین قسمت شمالی شهر فراهم آمده است و فردا که نیمه دیگر این خیابان ایجاد و دروازه طوقچی را در یک معبر وسیع و خط مستقیم به محاذات پل‌های بی‌نظیر خواجو قرار داد، آن‌وقت کاملا به اهمیت احداث این خیابان مهم پی خواهیم برد» (همان).
از خرداد 1314 تا امروز که در خرداد 1400 هستیم، چه بسیار محورهای ارتباطی، خیابان‌های جدید و میدان‌های تازه که در طرح توسعه شهر اصفهان احداث شده و به بهره‌برداری رسیده است. آنچه که در این گزارش روزنامه اخگر مربوط به هشتاد و چهار سال قبل، بسیار بارز است و رخ می‌نماید، تفکر توسعه جو و اصلاح‌طلبانه است که همواره در مسیر رشد و برخورداری شهروندان از رفاه و آسایش بیشتر بوده است و همچنان نیز ادامه دارد.