به گزارش اصفهان زیبا؛ آبان سال گذشته بود که علی‌رغم مخالفت‌ها و انتقادات شدید به طرح انتقال آب بن-بروجن، این طرح با حضور رئیس‌جمهور به بهره‌برداری رسید و افتتاح شد؛ طرحی که براساس آن مقرر شده است سالانه بیش از 40 میلیون مترمکعب آب از حوضه آبریز زاینده‌رود با طی مسافتی به طول 128 کیلومتر به حوضه آبریز کارون انتقال داده شود.
این طرح اولین بار در سفر رئیس دولت نهم به چهارمحال و بختیاری در جلسه هیئت دولت به‌عنوان یک پروژه ملی تصویب و در دولت دهم رسما کار لوله‌گذاری آن آغاز شد. دولت یازدهم نیز برای دومین بار در هیئت دولت همان مصوبه دولت نهم را تصویب کرد و معاون رئیس‌جمهور وقت فاز دوم اجرای این پروژه را به‌صورت ویدئوکنفرانس کلنگ‌زنی کرد.
اجرای این طرح، اما به دلیل مخالفت‌های بسیار و پیگیری نمایندگان وقت اصفهان بارها به تعویق افتاد و اصفهانی‌ها هر بار به روش‌های مختلف اعتراض خود به اجرای این طرح را آشکار کردند. اما این اعتراض‌ها نتوانست راهگشا باشد و سرانجام در آبان سال گذشته و در خلال سفر استانی رئیس‌جمهور به چهارمحال و بختیاری بالاخره این طرح انتقال آب به مرحله بهره‌برداری رسید؛ اتفاقی که البته با واکنش تند اصفهانی‌ها روبه‌رو شد و کارزاری تحت‌عنوان «درخواست توقف فوری پروژه بن- بروجن» در سایت کارزار به راه افتاد و مخالفان با اجرای این طرح به امضای آن پرداختند.
از سوی دیگر، این اتفاق سبب شد تا استاندار اصفهان به همراه معاونانش راهی تهران شوند و در رابطه با مشکلات و مطالبات آبی اصفهانی‌ها با وزیر کشور رودررو سخن بگویند. پس‌ازاین نیز وزیر کشور و وزیر نیرو به اصفهان سفر کردند تا شاید این‌گونه برای کاهش تنش‌های آبی اصفهان راهکاری بیندیشند؛ هرچند به نظر می‌رسد بی‌فایده بود.
یک طرح و چندین شائبه!
طرح انتقال آب بن-بروجن از قدیم تا به الان، یکی از پرحاشیه‌ترین طرح‌های انتقال آب بوده است که از یک سو اصفهانی‌ها خواستار لغو آن بوده‌اند و از سوی دیگر چهارمحال و بختیاری‌ها در سال‌های اخیر خواستار تحقق آن. اتفاقی که بالاخره رخ داد و نشان داد که زور اهالی استان همسایه به اصفهانی‌ها می‌چربد و کفه ترازویشان سنگین‌تر است!
احمد وحیدی در خلال سفرش به اصفهان گفته بود که با تخلفات احتمالی در خصوص استفاده غیر شرب از بن – بروجن حتما برخورد می‌شود: «در حال حاضر ۱۷ یا ۱۸ میلیون مترمکعب آب ظرفیت این طرح است و اعدادی مطرح شده که بیشتر از این مقدار است. در افق بلندمدت، طرح برای دهه‌های آینده پیش‌بینی شده است.
مستندات این واقعیت قابل مشاهده و تبیین است؛ اگر چه نیازمندی‌های آبی مردم اصفهان نیز در برنامه‌ریزی‌ها دیده شده است. تیمی متشکل از نمایندگان کشاورزان اصفهان از محل طرح بن- بروجن بازدید کنند تاجزئیات طرح برای آن‌ها تبیین و شفاف شود و برخی تلقی‌های اشتباه از این طرح کنار برود. هیچ نگرانی برای مردم استان اصفهان وجود ندارد و پروژه‌ای که منجر به کاهش سهم مردم استان شود اجرا نشده است.» با این وجود، پس از افتتاح بن-بروجن و واکنش شدید اصفهانی‌ها به اجرای آن، برخی از مسئولان مدعی شدند که طرح بن-بروجن، برداشت جدید از زاینده‌رود نیست.
به گزارش «اصفهان‌زیبا» علیرضا الماسوندی، سرپرست حوضه آبریز رودخانه زاینده‌رود در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته بود: «تخصیص آب شرب درواقع بارگذاری جدید روی رودخانه نیست؛ تاکنون برداشت آب شرب شهرکرد، شهرها و روستاهای اطراف از چشمه کوهرنگ در بالادست تونل اول کوهرنگ به‌وسیله یک خط لوله کاملا فرسوده انجام می‌شد.
در سامانه فرسوده قبلی ازنظر شرایط کمی آب در محل چشمه، این ملاحظه وجود نداشت که در هنگام سیلاب ممکن است چشمه دارای کدورت شود؛ بنابراین سال گذشته با افزایش کدورت آب، تأمین آب شرب منطقه دو هفته با مشکل روبه‌رو شد. ایجاد جایگزین برای تأسیساتی که در یک نقطه ازنظر کمی و کیفی دچار مشکل شده است، به معنای کسری از منابع آب حوضه زاینده‌رود نیست؛ بلکه در این پروژه، برداشت آب از یک محل به دلیل کدورت، قدیمی و فرسوده‌بودن خط انتقال، موجب پرت فراوان بوده و به همین دلیل محل برداشت جابه‌جاشده و به نقطه جدیدی منتقل شده است.»
حامد یزدیان، عضو هیئت‌علمی گروه عمران آب دانشگاه اصفهان که نامش در لیست نمایندگان اصفهان در دوره جدید اصفهان به چشم می‌خورد، پس از اجرای طرح بن_بروجن اظهارنظری برخلاف الماسوندی داشت: «اولا ظرفیت انتقال آب کوهرنگ به شهرکرد بسیار کمتر از ظرفیت بن-بروجن است. چطور خطی با ظرفیت چند برابر، قرار است همان مقدار آب منتقل کند؟ ثانیا خط انتقال آب از کوهرنگ به شهرکرد تنها شهرهای باباحیدر، فارسان و سورشجان و شهرکرد و روستاهای اطراف را آبرسانی می‌کرده و تقریبا غرب به شرق بوده است؛ ولی خط بن-بروجن یک خط شمال به جنوب است که در مسیر خود به شهرک‌های صنعتی هفشجان، سفیددشت، شهرکرد، فولاد چهارمحال و شهرک صنعتی وردنجان آبرسانی می‌کند.»
به گفته او، طرح بن-بروجن صرفا برای شرب است یا قرار است شهرک‌های صنعتی برای فرایندهای خود نیز از همین آب استفاده کنند؟ آب موردنیاز این شهرها از حوضه کارون قابل تأمین بود. چرا وزارت نیرو از حوضه زاینده‌رود برداشت کرده است؟ طبق مصوبات شورای عالی آب، این طرح بارگذاری مجدد بر زاینده‌رود محسوب می‌شود و غیرقانونی است و نامی از این طرح در تابلوی منابع و مصارف زاینده‌رود مصوب شورای عالی آب وجود ندارد. اکنون از رئیس‌جمهور محترم به‌عنوان رئیس شورای عالی آب درخواست می‌کنم، هم‌زمان دستور آغاز عملیات اجرایی طرح بهشت‌آباد را که دارای تخصیص، مصوبه و جزو توصیه‌های مکرر مقام معظم رهبری بوده است، بدهند و وزارت نیرو تخصیصی به همین مقدار علاوه بر تخصیص‌های قبلی از حوضه کارون به زاینده‌رود صادر کند.
شرب تنها؟!
طرح آبرسانی بن – بروجن با هزینه بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در آبان سال گذشته به مرحله اجرا رسید؛ طرحی که بنا به ادعاهای نمایندگان و مسئولان چهارمحال و بختیاری قرار است آبرسانی پایدار نیمی از جمعیت این استان را انجام دهد. اگرچه همواره گفته می‌شود پروژه انتقال آب بن-بروجن، صرفا به منظور تأمین آب شرب استان همسایه است، از گوشه و کنار زمزمه‌هایی مبنی بر استفاده از این آب در صنعت نیز شنیده می‌شود؛ شاید اتفاقی که مشابه آن در جریان انتقال آب از اصفهان به یزد نیز رخ داد!
حجت‌الاسلام حسین میرزایی، نماینده اصفهان نیز این ادعا را مطرح کرده است؛ آنجا که به پایگاه خبری «ندای اصفهان» گفته: «پروژه بن-بروجن، هم برای شرب است، هم برای صنعت و هم برای گردشگری. مشاهدات میدانی حجت‌الاسلام نقدعلی، بنده و دیگر همکاران این را نشان می‌دهد. فرض کنید از حوزه فارسان ۱۵۰ لیتر بر ثانیه توسط شش پمپ آب برداشت می‌شود، خط لوله را ما ادامه داده‌ایم و به منهول‌هایی رسیده‌ایم که در امتداد خط لوله بن- بروجن است؛ از یک طرف آزاد و از یک طرف به این لوله متصل است، یعنی اگر شما فکر می‌کنید بن- بروجن تازه راه‌اندازی شده اشتباه فکر می‌کنید. قبلا هم برداشت می‌شده اما از طریق پایین‌دست‌تر رودخانه. برای ۱۵۰ لیتر بر ثانیه اگر برای شرب باشد با سرانه مصرف ۲۴۰ لیتر بر ۲۴ ساعت، آب ۶۰ هزار نفر جمعیت در یک سال است. این آب از کنار شهرک‌های صنعتی و پروژه بن-بروجن عبور می‌کند، این را سال قبل دیده‌ام.»
تشدید بحران در حوضه زاینده‌رود
به‌تازگی در خبری منتشر شده که این روایت را تأیید می‌کند. آن‌طور که در این خبر آمده است بودجه طرح انتقال آب موسوم به طرح بن-بروجن در سال 1403 رقم 450میلیارد تومان در ردیف مربوط پیش‌بینی و تصویب شده است و از این رو کاربران در شبکه‌های اجتماعی واکنش‌های مختلفی نشان داده‌اند.
اختصاص بودجه به این طرح در سال جاری به هر دلیل عملکرد وزارت نیرو با رویکرد دوگانه، نشان از عزم به تشدید بحران در حوضه زاینده‌رود دارد. از سوی دیگر مرور اخبار و اظهارنظرها در رابطه با طرح بن-بروجن که گفته می‌شود، خلاف مصوبات 9 ماده‌ای است، به‌خوبی نشان می‌دهد که این طرح همواره از اولویت‌های وزارت نیرو بوده و برای اجرای آن در شرایط تنگناهای اعتباری برای سایر طرح‌ها از قبیل کوهرنگ، کاملا بدون محدودیت بوده است.
با توجه به شروع بهره‌برداری طرح در پیشرفت فیزیکی بالای 95 درصد، کاهش تأسیسات این طرح جهت کاهش آب انتقالی بی‌معنی است؛ نتیجه‌گیری اینکه چون رقم 450 میلیارد تومان در سال 1403 اختصاص داده شده است پس اینکه تمام 41میلیون متر مکعب منتقل می‌شود کاملا اشتباه است و انتقال همه 41میلیون متر مکعب آب یا بخشی از این آب تابعی از رقم 450 میلیارد تومان نیست. درحالی این روزها شائبه استفاده از این آب در صنعت قوت گرفته است که مطابق اسناد بالادستی، از جمله مصوبات شورای عالی آب انتقال بین‌حوضه‌ای تنها برای تأمین آب شرب مجاز و در سایر موارد ممنوع است.
در این رابطه وزارت نیرو حتی نسبت به تعدیل این طرح از آب شرب و صنعت به آب شرب هیچ‌گونه اقدامی به عمل نیاورده و حتی در اهداف طرح در ردیف بودجه آن اصلاحات لازم صورت نپذیرفته است. همه این‌ها درحالی است که پروژه بهشت‌آباد همچنان متوقف است و به نظر می‌رسد این طرح به‌صورت چراغ‌خاموش کنار گذاشته شده است.
از سوی دیگر اگرچه هم‌زمان با آغاز دهه فجر، خبر شروع پمپاژ از کوهرنگ سه از سوی معاون استاندار رسانه‌ای شد، تا به این لحظه جزئیاتی از این خبر منتشر نشده است. به نظر می‌رسد، مسئولان لازم بود قبل از هرگونه اقدام اولا به توانایی خود در پیگیری این موضوع واقف باشند و ثانیا راهکار لازم برای حل این موضوع را از روش‌های علمی دنبال کنند. قطعا با ادامه روش‌های فعلی مدیریت آب در حوضه بحرانی زاینده‌رود کمترین نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد و این انتظار را نیز باید داشت که سایر داشته‌های این حوضه آبریز نیز از بین برود.
