بیست‌و‌دومین گپ‌و‌گفت مدیران شهری با اصحاب رسانه با حضور مجید عرفان‌منش، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان و خبرنگاران در باغ طوبی برگزار شد.
«اصفهان، رکورددار تصفیه آب از پساب شهری در کشور است.» این یکی از گفته‌های مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان بود که در لابه‌لای سخنانش به آن اشاره کرد. اهم صحبت‌های مجید عرفان‌منش هم حول برنامه‌های روز درختکاری، تدوین اطلسی ماندگار درباره مادی‌های شهر اصفهان و هوشمندسازی آبیاری فضای سبز در سال آینده چرخید.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان در ادامه اشاره‌ای داشت به اینکه اصفهان مادی‌های زیادی دارد و توجه به آن‌ها باید مد نظر قرار گیرد: «طول مادی‌های اصفهان ۳۱۰ کیلومتر است که بیشتر آن‌ها در شمال زاینده‌رود قرار دارد. در همین زمینه اطلس ماندگاری از این مجموعه‌ها با حضور کارشناسان در حال تدوین است. مادی‌های اصفهان جزو میراث طبیعی و سرمایه‌های اکولوژی شهر محسوب می‌شود که به دلیل نبود آب در آن با تهدید نابودی روبه‌رو است.»
آغاز هفته درختکاری با شعار «حیات در حیاط»
مجید عرفان‌منش مجموعه اقدامات و برنامه‌های شهرداری برای روز درختکاری را نیز تشریح کرد: «امسال تمرکز خود را بر مدارس سطح شهر گذاشته‌ایم و با شعار «حیات در حیاط» کاشت درخت در مدارس خیرساز را از پانزدهم اسفند آغاز می‌کنیم که مدارس در این طرح تقسیم‌بندی شده‌اند. برنامه افتتاحیه هفته درختکاری پانزدهم اسفند در حیاط هنرستان هنرهای زیبا آغاز می‌شود. ۱۶ اسفند درختکاری در پایانه‌های شهرداری به یاد «شهدای راننده» و 17 اسفند در باغ رضوان ویژه‌برنامه درختکاری داریم. همچنین روزهای 18 و 19 اسفند ویژه‌برنامه کاشت درخت در قالب اردوی خانوادگی در پارک کوهستانی بختیاردشت برگزار خواهد شد. برنامه کاشت درخت امسال به‌صورت هدفمند دنبال می‌شود که در این راستا چند نوبت توزیع بذر در حومه شهر در فصل پاییز و زمستان داریم. شهر اصفهان، سه میلیون و ۷۴۳ هزار و ۷۰۴ درخت دارد و آمار تعداد درختان شهر از طریق نرم‌افزاری به تفکیک مناطق در دسترس است.»
وجود شش‌هزار هکتار فضای‌سبز در شهر اصفهان
به گفته او، حدود شش‌هزار هکتار فضای سبز در شهر اصفهان وجود دارد که ۱۶۰۰ هکتار آن در اختیار سایر ارگان‌ها قرار دارد. همچنین حدود ۷۳۹ هکتار فضای سبز تفرجگاهی در اصفهان وجود دارد.»
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان اشاره‌ای هم داشت به سرانه اکولوژیک فضای سبز هر شهروند اصفهانی: «این سرانه ۲۸ مترمربع است که از این لحاظ در رده یک تا سه کشور قرار داریم، اما سرانه تفرجگاهی هر شهروند ۳.۶۳ مترمربع است و رتبه اصفهان در سطح کشور در این موضوع خوب نیست.»
به بیان او، «سه پارک جنگلی در اصفهان علاوه بر پارک‌های همسایگی، محلی و شهری در سطح مناطق پانزده‌گانه وجود دارد که فرامنطقه‌ای است. منطقه 4 با 65.6 مترمربع بیشترین سرانه فضای سبز به ازای هر نفر را در بین مناطق دارد و مناطق 5 و 6 شهرداری در رتبه‌های بعدی قرار دارند. منطقه 8 و منطقه 11 در بین مناطق پانزده‌گانه با سرانه هفت مترمربع برای هر نفر کمترین میزان سرانه فضای سبز را دارند.»
اصفهان، رکورددار تصفیه آب از پساب شهری برای آبیاری فضای سبز در کشور
عرفان‌منش معتقد است طی یک دهه خشک‌سالی نتوانسته‌ایم تمام میزان آب مورد نیاز را برای آبیاری فضای سبز تأمین کنیم: «بر اساس قانون، وزارت نیرو موظف به تأمین آب برای فضای سبز شهر است، اما شهرداری اصفهان طی سال‌های گذشته از جیب مردم، ۲۷ میلیون مترمکعب برداشت از آب زیرزمینی و ۶۰۰ لیتر بر ثانیه حقابه از زاینده‌رود را خریداری کرده است.
۶۰میلیون مترمکعب در سال میزان آب مورد نیاز فضای سبز شهری اصفهان است و در شرایط حاضر فقط ۲۷ میلیون مترمکعب آب برای فضای سبز داریم که از این میزان هشت میلیون مترمکعب نیز از پساب فاضلاب تأمین می‌شود. در این راستا ۱۴۰ لیتر بر ثانیه پساب از تصفیه‌خانه سپاهان‌شهر خریداری کرده‌ایم که در بهترین حالت تنها ۸۰ لیتر در ثانیه پساب تحویل گرفته‌ایم و از تصفیه‌خانه شاهین‌شهر نیز ۵۰ لیتر بر ثانیه پساب تصفیه‌شده تحویل می‌گیریم. حدود هزار هکتار فضای سبز شرق اصفهان را هم از طریق تصفیه‌خانه سپاهان‌شهر آبیاری می‌کنیم، به نوعی شهر اصفهان رکورددار تصفیه آب از پساب شهری برای آبیاری فضای سبز در کشور است.»
به بیان او، حدود ۶۰درصد از وسعت فضای سبز شهری با آبیاری قطره‌ای آبیاری می‌شود و مابقی به‌صورت غرقابی یا روش‌های دیگر انجام می‌شود؛ البته روش غرقابی فقط برای درختان کهن‌سال شهر است، به دلیل اینکه ریشه آن‌ها برای ادامه حیات به این روش عادت کرده است. در آبیاری غرقابی مناطق قدیمی شهر به دلیل سن بالای درختان ناچار به استفاده از این روش هستیم، سن بالای درخت از نظر ما درختانی با عمر بالای ۳۰ سال است که عمدتا در منطقه 1 و 3 شهر اصفهان شاهد چنین درختانی هستیم.
به گفته مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان، هوشمندسازی آبیاری فضای سبز در سال ۱۴۰۲ سیاست مدیریت شهری است و قرار است به این سمت حرکت کند. عرفان‌منش در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه فضای سبز خیابانی مشکلاتی دارد، توضیح داد: «در این بخش علاوه بر حفظ فضای سبز باید به مباحث رفیوژگذاری و ایزولاسیون نیز توجه کرد، اما در برخی مواقع در هنگام عملیات پیاده‌روسازی بین نگهداشت ریشه درخت و آب‌افتادگی در خیابان، یک راه را باید انتخاب کرد که برای حفظ فضای سبز مهم است.»
منطقه ۱۳ شهرداری اصفهان هیچ منبع آبی ندارد
او در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر چگونگی برداشت آب‌های زیرزمینی بیان کرد: «در بهترین حالت بیشتر از ۱۹ میلیون مترمکعب از آب زیرزمینی برداشت نمی‌کنیم که در بسیاری از مواقع این آب کیفیت ندارد و مجبور به آمیخته‌کردن آن با آب تصفیه‌شده با پساب هستیم. در اصفهان دو رینگ پساب یکی از سپاهان‌شهر به سمت شهر و یکی از شاهین‌شهر به سمت میدان جمهوری داریم و قصد داریم این رینگ را به سمت پارک ناژوان توسعه دهیم، به دلیل اینکه در حال حاضر وضعیت منابع آبی در جنوب شهر اصفهان نامساعد است. در حال حاضر منطقه ۱۳ شهرداری اصفهان هیچ منبع آبی ندارد، همچنین منطقه 6 شهرداری نیز وضعیتی بسیار اسفبار در این زمینه داشته است.»
به گفته مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان، هر مترمکعب پساب فاضلاب در تصفیه مجدد با همکاری شهرداری اصفهان، حدود ۲۰ هزار تومان هزینه دربر دارد که عدد بسیار سنگینی است، اما شهرداری اصفهان با تمام مشکلات در حوزه آب، فضای سبز شهر اصفهان را سرپا نگه داشته و فضای اکولوژی را برای اصفهان فراهم کرده است.
عرفان‌منش گفت: «اصفهان آلوده‌ترین شهر محسوب می‌شود؛ زیرا انواع تولیدات پالایشگاهی و ۷۰ درصد سوخت جت‌های کشور یا بیش از ۷۰درصد فولاد کشور در شعاع ۵۰کیلومتری شهر اصفهان تولید می‌شود. از این تولیدات همه مردم ایران منتفع می‌شوند، اما آلودگی این تولیدات برای مردم اصفهان باقی می‌ماند.»
به گفته مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان «امسال بیش از هزار میلیارد تومان در حوزه فضای سبز شهر اصفهان با همکاری شهرداری هزینه شده و برای سال ۱۴۰۲ پیمانکاری انتخاب شده است که فقط ۳۵۰ میلیارد تومان برای نگهداری فضای سبز درخواست داشته و مابقی هزینه‌ها در بخش زیرساختی فضای سبز چون مباحث خاک و تصفیه آب هزینه می‌شود. سال آینده حدود ۷۰۰ پروژه در حوزه فضای سبز داریم که احداث پارک کوهستانی شمال شهر در بختیاردشت از بزرگ‌ترین پروژه‌های سال ۱۴۰۲ است. بر این اساس نیز آیین درختکاری در روزهای هجدهم و نوزدهم اسفند به‌صورت اردوی خانوادگی در این محدوده برگزار می‌شود.»
عرفان‌منش گفت: «سال‌های گذشته توزیع درخت رایگان را برای شهروندان داشتیم که طی بررسی‌های انجام‌شده به نتایج مطلوبی از این اقدام نرسیدیم و متوجه شدیم که تنها حدود یک درصد از درختان توزیع‌شده، سالم و در حال رشد باقی مانده است. بر این اساس به سمت اجرای پویش “درخت‌بانی” رفتیم که توجه شهروندان را به سمت یک شهروند اصفهانی با عنوان “درخت” جلب کنیم. دلیل دوم این بود که یک حس اعتراضی ایجاد کنیم که باغ‌شهر اصفهان به دلیل توجه‌نکردن مسئولان به تأمین آب به مرحله درخت‌بانی رسیده است.»
شناسایی و ساماندهی درختان آسیب دیده در شهر
او با اشاره به خشک‌سالی شدید یک دهه اخیر توضیح داد: «در این راستا درختانی که دچار آسیب‌های فیزیولوژیکی شده بودند، به‌منظور رفع خطر مالی و جانی برای شهروندان به شکل ریزش و شکست، شناسایی و درصدد اصلاح و ساماندهی آن برآمده‌ایم و به تازگی دستگاه سی‌تی‌اسکن درختان را با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان فراهم کردیم که تراکم چوب درختان را تهیه می‌کند و میزان پوسیدگی درختان را به ما می‌دهد و سپس در صورت تشخیص خطرآفرین‌بودن درخت، آن‌ها را اصلاح، ترمیم یا قطع می‌کنیم.»
کاهش سرانه فضای سبز در مناطق 8 و 11
مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان با بیان اینکه امسال برای اولین بار هرس درختان شهری و خیابانی را با عنوان هرس پلارد در حجم گسترده انجام دادیم، افزود: هرس پلارد یک نوع جوان‌سازی است که باعث می‌شود برای چندین سال درخت باردهی کمتر و به ازای آن رشد برگی بیشتر و تنه‌ای بهتر داشته باشد. در زمینه این نوع هرس سعی کرده‌ایم مبتنی بر دانش پیش برویم و در این راستا در کارگروه نه‌گانه خود تمام نخبگان تخصصی شهر را دعوت می‌کنیم که کارگروه هرس، باغبانی و کارگروه خاک از آن جمله است.
او با بیان اینکه یکی از دلایل کاهش توسعه فضای سبز در درون بافت شهری این است که در طرح تفصیلی کاربری فضای سبز بر روی املاک مسکونی گذاشته شده که تملک و آزادسازی آن در توان اعتبارات شهرداری نیست تصریح کرد: «این از دلایل عمده کاهش سرانه فضای سبز در مناطق هشت و ۱۱ است. از دیگر دلایل آن توسعه زیاد جمعیت اسکان در این مناطق است که میزان سرانه فضای سبز را کاهش داده است.»
عرفان‌منش با بیان اینکه این احتمال وجود دارد که در اثر جابه‌جایی الوار چوب‌های وارداتی و بیماری در شهر، آلودگی از چوبی به چوب دیگر انتقال یابد، خاطرنشان کرد: «در شهر اصفهان برای درختانی که آلوده شوند، دستور قطع یا تیمار آن‌ها را در اسرع وقت می‌دهیم و سپس به کارخانه تولید نئوپان ارسال می‌کنیم.» او با اشاره به تماس‌های شهروندان با این سازمان برای هرس درختان حیاط منازل خود گفت: «بالغ بر ۶۰۰ منزل در شهر اصفهان درخواست هرس حیاط را داشتند که بیش از ۹۰درصد این درخواست‌ها صورت گرفته است.»
۶۰۰ هکتار زمین با پوشش چمن در اصفهان
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان اظهار کرد: «در شهر اصفهان ۶۰۰ هکتار زمین به صورت پوشش چمن است که اکنون ۴۲۰ هکتار زمین به این شکل وجود دارد، البته کاهش اراضی با هدف حذف چمن نبوده است، چرا که مردم اصفهان علاقه زیادی به فضاهای سبز با مبنای چمن دارند.»
او ادامه داد: «در حال جایگزینی چمن‌های کم مصرف آبی با چمن‌های پر مصرف آبی هستیم؛ به عنوان مثال یک گونه چمن وارداتی با نام چمن “فستوکا” داریم که نیاز آبی بسیاری دارد، این نوع را با چمن گرمسیری که اخیرا تولید کرده و هر ۱۰ روز یک بار نیاز به آب داشته است، جایگزین کردیم.» عرفان‌منش با اشاره به اینکه برای حفظ پوشش سبز در شهر به سمت پوشش‌های سبز با گونه پاپیتال و پیچ تلگرافی حرکت کرده‌ایم، تأکید کرد: «جایگزینی گونه‌های گیاهی پرمصرف آبی به گونه‌های کم‌مصرف و مقاوم به بی آبی سیاست این دوره شهری است.»
او تصریح کرد: «همچنین ۲۵۰ هکتار باغچه گل در سطح شهر داریم که عمدتا گونه‌های دارویی در آن کاشته شده است، درخت میوه دِه در شهر جایگاهی ندارد؛ چرا که این میوه‌ها به دلیل وضعیت آلایندگی هوا، آلوده هستند و استفاده از آن‌ها مناسب نیست.»
امسال 500 اصله درخت شکسته شده است
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان گفت: «۵۰۰ اصله درخت در سال جاری شکسته شده که عمده درختان کهن‌سال بودند و به دلیل خشک‌سالی خشک شده بودند. همچنین طی بررسی به‌عمل‌آمده ۱۰۰درصد عامل آتش‌سوزی درختان در شهر، همگی عمدی و انسانی است.»
او درباره اینکه آب آلوده به درخت آسیب می‌زند، افزود: «این یک امر طبیعی است که آب آلوده به درخت آسیب بزند؛ ولی اینکه آب‌های تصفیه‌شده پساب، آلوده است، باید گفت خیر. طبق بررسی‌های دقیق روی آب‌های تصفیه‌شده، این مورد رد می‌شود، ازن‌های تزریقی در پساب جهت تصفیه، برای آب ضرر نداشته، چرا که به شکل نانو ازن است.»
عرفان‌منش تصریح کرد: «در حال حاضر فرصت احداث فضای سبز نداریم و باید به سمت نصب فضای سبز با گونه‌های گیاهی از قبل تهیه شده برویم، استفاده از پساب برای ما در محدوده شهر هیچ محدودیتی ندارد، اما برای کشاورزی و صیفی‌کاری تأثیر دارد که اصلامطلوب نیست.»
او در پاسخ به قطع کج‌شدگی تنه درختان در برخی از مناطق که باعث اذیت شهروندان در حین تردد می‌شود، گفت: «درخت تا خطر آفرین نباشد و به مرحله بحرانی نرسد و در کمیته خطرآفرینی شهر با حضور متخصصان به این جمع‌بندی نرسیم، درخت قطع نمی‌شود.»
عرفان‌منش اضافه کرد: «گلخانه گیاهان گرمسیری در باغ گل‌ها و ناژوان ایجاد شده ولی افزایش آن‌ها سیاست ما نیست؛ چرا که گونه‌های گیاهی مناسب اقلیم ما نبوده و هزینه احداث و نگهداری این گل‌ها بسیار بالاست.»
تمام بذرها عقیم شده است و قابلیت تکثیر ندارد
او با بیان اینکه ۷۰ میلیون دلار به صورت رسمی واردات بذر کشور داریم که اعداد غیر رسمی خیلی بالاتر است، گفت: «تمام بذرها عقیم شده است و قابلیت تکثیر ندارد؛ بنابراین یا باید به سمت تولید بذر برویم که پروتکل‌های بسیار سختی است یا باید روشی جایگزین داشت.» او تصریح کرد: «۱۰۰ درصد بذرهای گل‌های فصلی وارداتی است، اما برای رفع این مشکل با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان در حال کشت بافتی هستیم که البته هزینه‌های زیادی برای ما در بر دارد و در صورت موفقیت در حوزه گل و گیاه فصلی یک کار ماندگار و بی‌نظیری روی داده است.
