به گزارش اصفهان زیبا؛ روزی از روزهای پاییز بود که خبر آغاز جشنوارهای ادبی منتشر شد که تا آن زمان نامش به گوشمان نرسیده بود و مشخص بود اولین دوره برگزاریاش است؛ جشنوارهای با نام جایزه ادبی «پلک». من هم مانند بسیاری کنجکاو شدم دربارهاش بدانم و بعد از جستوجوی کمی در خبرگزاریها، به اسامی آشنایی رسیدم و دریافتم اصفهان یکی از پایههای اصلی برگزاری اولین جایزه ملی پلک بوده و دبیرخانه جایزه در شهر خودمان مستقر است. در واقع این جایزه با همکاری دفتر آفرینشهای ادبی حوزه هنری تهران و مجموعه ادبی روایتخانه اصفهان برگزار میشود و دبیرخانه نیز در روایتخانه مستقر است.
در اخبار مربوط به این جایزه با کلیدواژه «پوشش اجتماعی» برمیخورم. میفهمم پای یکی از معضلات پرحاشیه این روزها در میان است: پوشش؛ اما امیدوارم این بار با ایدههای تکراری و کلیشهای که بیشتر از سودشان دردسر دارند روبهرو نباشیم.
طی صحبت کوتاهم با معصومه امیرزاده، دبیر علمی جشنواره، از او میشنوم که میگوید: نیازهای قشر بزرگی از جامعه دیده نشده و درباره این نیازها آگاهی وجود ندارد. او میگوید: میخواهیم این نیازها را از زاویهدید مردم ببینیم؛ از نگاه اجتماع.
نقطه تمایز ایده این جایزه با دیگر اقدامات مرتبط با این حوزه همینجاست: قرار است همهچیز از دید جامعه روایت شود. جایزه ادبی پلک قرار است مواجهه مردم ایران را با مسئله پوشش اجتماعی نشان دهد و خود را در جایگاه قضاوت نمیبیند؛ بلکه فقط وظیفه روایت و بیان موضوع را بهشیوهای ادبی برای خود تعریف کرده است؛بااینحال، مخاطب فراخوان خود را تنها نویسندگان حرفهای کشور قرار نداده؛ بلکه از مردم کف جامعه نیز دعوت کرده تا تجربههای خود را به شیوههای نزدیک به استانداردهای روایتنویسی و نه بهصورت کاملا حرفهای بنگارند و برای دبیرخانه ارسال کنند؛ بنابراین جایزه ملی پلک در دو بخش روایتنویسی برای نویسندگان حرفهای و تجربهنگاری برای آنان که شیوههای نویسندگی را نیاموختهاند، اما دغدغه این موضوع را دارند، پذیرای مطالب نویسندگان است.
وجه تسمیه این جایزه نیز جالب است. امیرزاده میگوید: میخواهیم ببینیم با حضور در جامعه، دیدههایمان چه احساسی به ما میدهند و دلیل نامگذاری جشنواره نیز همین است. رویکرد جایزه نیز بیشتر متمرکز بر مسائل اجتماعی و رسانهای و نقد بر کمبودها و اعلام نیاز در این عرصههاست تا اینکه صرفا رویکردی معرفتی و اندیشهای داشته باشد.
دغدغهای که از مردم میآید
طی صحبتهایم با امیرزاده یاد رویدادهای مختلف میافتم که بابش از سال 1401 بهصورت کاملا مردمی در شهر باز شد و بعد از آن نیز به شیوههای مختلف ادامه یافت و تا کنون پای رویدادهای مرتبط با عفاف و حجاب یکی یکی به شهرمان باز شده و همیشه با شلوغی چشمگیری مواجه شده که نشان از تشنگی مخاطب دارد. همچنین یاد یک مجموعه داستان میافتم که یکی از ناشران شهر برای نظرسنجی به دستم سپرد که شامل مجموعه روایتهایی درباره پوشش بود و مواجهه مختلف و دغدغهمند زنان و دختران ایرانی در موقعیتهای مختلف با این مسئله؛ از پوشش در طبیعت و سفرهای خارجی گرفته تا حضور سخت و پردردسر در بیمارستان و اتاق زایمان.
در هر سه این اقدامات یا ایدهها یا هرچه میشود اسمش را گذاشت، دو کلیدواژه یا شاید دو مفهوم کلیدی و اساسی مشخص است: دغدغه و مردم. مردم براساس دغدغهای که از نیاز پاسخنگرفتهشان نشئت گرفته است، خودشان آستین همت را بالا زدهاند و رویدادی برای عرضه محصولات مناسب با سبک زندگیشان برگزار کردهاند، یک ناشر خودش برای جمعآوری و انتشار روایتهای کاملا مردمی و جوششیافته از بطن زندگی زنان و دختران ایران مبنی بر پوشش اجتماعی اقدام کرده، یک جایزه ادبی خودش براساس دغدغههای اعضایش و بدون سفارش گرفتن از نهادی دولتی موضوعی اجتماعی را محور قرار داده تا صدای قلم نویسندگانش، مطالبهای را به گوش مسئولان و عوامل دخیل در این مسئله برساند؛ هرچند برای برگزاری بهتر و شایستهتر دست همکاری به سوی نهادی دولتی دراز کرده است. سر فرصت باید دید تا کنون چند جایزه ادبی با هدف مطالبهگری و جریانسازی در خصوص موضوعی اجتماعی در کشور برگزار شده و به نتیجه هم رسیده است.
محورهای «پلک» چیست؟
با نگاهی به محورهای تعیینشده میتوان دریافت که دبیرخانه به دل دغدغهها و مواجهات جامعه با مسئله پوشش زده و نوعی مسئلهمندی از جنس تکتک افراد جامعه در انتخاب محورها دیده میشود که شایسته تحسین است. در ادامه به برخی از محورهای شانزدهگانه اشاره میشود.
نسبت و نحوه تعاملات در حوزههای مختلف اجتماعی و عمومی مانند مراکز خرید و درمانی با نوع پوشش؛ پوشش و حریم شخصی در رفتوآمدهای اجتماعی و استفاده از وسایل حملونقل عمومی؛ بایدها و نبایدهای پوشش اجتماعی در مکانهای تفریحی و طبیعتگردی؛ رسانه و پوشش اجتماعی؛ بازار و پوشش اجتماعی؛ پوشش متناسب با جنسیت مردانه و زنانه؛ حریم شخصی مادر باردار و شیرده؛ حریم شخصی بیمار در بیمارستان؛ چگونگی ایجاد جریان محبت در جامعه بین افراد با پوششهای مختلف؛ زیرساختهای شهری، تفریحی و ورزشی متناسب با اقتضائات زنان و مردان؛ پوشش اجتماعی مناسب با توجه به ویژگیهای زیباییشناختی اقلیمی و ایرانی.
شاخصهها
دبیرخانه شاخصههایی را برای دو بخش روایتنویسی حرفهای و تجربهنگاری مدنظر دارد؛ برای مثال، در بخش تجربهنگاری مهم است که روایتها بر اساس واقعیت و تجربه شخصی نویسنده باشد و اغراق در آن راه نداشته باشد، روایتمحور و جذاب باشد، احساس و اندیشه تجربهنگار را در بر داشته و انسجام و شفافیت نیز داشته باشد و مخاطب بتواند با متن ارتباط بگیرد.
در بخش روایتنویسی نیز همین شاخصهها بهصورت تخصصیتر مدنظر دبیرخانه است؛ برای مثال رعایت قواعدی همچون اصالت و خلاقیت، انسجام و پیوستگی متن، توجه به عمق و جزئیات، رساندن پیام و معنا، رعایت شاخصههای ساختاری همچون ساختار داستانی و ضرباهنگ، تمرکز بر موضوع و منحرف نشدن از آن، شاخصهای زبانی و زیباییشناسی، تناسب زبان با محتوا و رعایت قواعد درستنویسی.
دبیرخانه جایزه برای آموزش هر دو طیف نویسندگانش سه کارگاه را نیز در نظر گرفته است؛ یک کارگاه محتوایی شامل تبیین پوشش اجتماعی، یک کارگاه آموزش تجربهنگاری و یک کارگاه آموزش روایتنویسی و به افرادی که قصد شرکت در این جایزه را دارند، توصیه کرده است که آثار خود را پس از شرکت در این کارگاهها به دبیرخانه ارسال کنند. جزئیات این سه کارگاه بهزودی اعلام خواهد شد.
گلستان جعفریان، محمدعلی جعفری و سعید معتمدی سه نامِ آشنای عرصه روایتنگاری و تاریخ شفاهی هستند که برای داوری آثار ارسالی انتخاب شدهاند. دبیری اجرایی جشنواره را نیز زینب تاجالدین عهدهدار است. مهلت اولیه دریافت آثار تا سی دیماه تعیین شده است. علاقهمندان برای شرکت در این جشنواره به سایت arfest.ir مراجعه کنند.
دبیرخانه جایزه برای آموزش هر دو طیف نویسندگانش سه کارگاه را نیز در نظر گرفته است؛ یک کارگاه محتوایی شامل تبیین پوشش اجتماعی، یک کارگاه آموزش تجربهنگاری و یک کارگاه آموزش روایتنویسی و به افرادی که قصد شرکت در این جایزه را دارند، توصیه کرده است که آثار خود را پس از شرکت در این کارگاهها به دبیرخانه ارسال کنند.
جزئیات این سه کارگاه بهزودی اعلام خواهد شد. گلستان جعفریان، محمدعلی جعفری و سعید معتمدی سه نامِ آشنای عرصه روایتنگاری و تاریخ شفاهی هستند که برای داوری آثار ارسالی انتخاب شدهاند. دبیری اجرایی جشنواره را نیز زینب تاجالدین عهدهدار است. مهلت اولیه دریافت آثار تا سی دیماه تعیین شده است. علاقهمندان برای شرکت در این جشنواره به سایت arfest.ir مراجعه کنند.
