به گزارش اصفهان زیبا؛ دیه زوان در دهستان جی در غرب اصفهان است. در تداول عامه، به این ناحیه زون (Zown) میگویند که به هر دو صورت زاون (Zaown) و زُوان میخورد؛ یعنی این دو صورت نیز در تداول عامه، همان زاون تلفظ میشود. در فرهنگ جغرافیایی اصفهان آن را زاون ضبط کردهاند و در منابع دیگر چون فهرست مرکز آمار ایران و فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور، زووان ضبط شده است. این دوگانگی ضبط کلمه، در صورت صحیح آن، که همان زُوان است تغییری نمیدهد.
زوان از سه جزء «ز+ او( ow)+ ان» ترکیب شده است. جزء اول، مخفف «زه» است به معنی آب؛ خصوصا آب قنات که از زمین بیرون تراود. جزء دوم، همان آو اوستایی است به معنی آب و جزء سوم، «ان» پسوند کثرت و نسبت است و واژه در مجموع، یعنی «زه آبان»، جایی که آب آن روان است؛ همچون واژه زهاب.
در برخی منابع، نام این منطقه را «رونزوان» ضبط کردهاند. رون در پهلوی به معنی جانب است. واژه بیرون، اندرون و درون، همه از صورت پهلوی آن گرفته شده؛ اما این معنا با نام دیه سازگار نیست. در برهان قاطع چنین آمده است: «رون یعنی امتحان و آزمایش. به ضم اول و ثانی بر وزن نون به معنای سیب، نام قصبهای که به ابوالفرج رونی منسوب است که در هندوستان واقع است.» عجیب است نام دهی در روستای جی اصفهان بدین نام نامیده شود. ظاهرا به اقرب احتمال، واژه رون صورت متداول عامه از روان است که در لهجه اصفهانی، الف ممدود ماقبل آخر به صورت اوی کشیده تلفظ میشود و رون به معنی روان و جاری است و «رونزوان» یعنی زه آب روان، جایی که آب قناتش زه و روان است. (مهریار:1382 456 و 455)
جاوان نیز به صورت جوون یا جوآن تلفظ میشود؛ چنانکه زوان به صورت زون و زوآن. (همان، 285)
زوان از آن محلههای قدیمی است که وقتی در کوچهپسکوچههایش قدم میزنیم، رد تاریخ نهفتهاش هویدا میشود. خانههایی با طاقهای گلی، مطبخ و تنورهایی که هنوز رد سوختن چوب روی سقف و دیوارهاش پیداست.
این ساختمانها که در میان دگرگونشدن محله به قوت ایستادهاند، تاریخی با قدمت را فریاد میزنند. در یکی از کوچهها نیمطاقی باقی مانده از یک مسجد قدیمی که اهالی به همین نام میشناسندش، خودنمایی میکند. از مسجد فقط قسمتی از یک ورودی باقی مانده است. دیوار آجری محدوده مسجد را مشخص کرده است و درِ آهنی بزرگی دارد. اما ظاهر مناسبی برای حضور افراد ندارد. این مسجد قدیمی به حال خودش رها شده است و پیکره این مسجد هر روز نحیفتر میشود.
گفته میشود قدمتش به بیش از صدسال میرسد و مردم هنوز در آن نذری میپزند و معتقدند در این مکان مقدس حاجتروا میشود. محله زوان با طبیعت گره خورده است و در گشتوگذار آن میتوان به تاریخی دوردست رسید؛ تاریخی که باید ثبت شود تا در مرور زمان گم نشود.
