
در حالی که کشورمان با فضای امنیتی، سیاسی و اقتصادی ناشی از جنگ 12روزه با رژیم صهیونیستی و در پی آن تحولات منطقهای مواجه است، نقش احزاب سیاسی در مدیریت این شرایط با تقویت همدلی و ترغیب اتحاد بین مردم بیش از همیشه اهمیت یافته است.

«سومکا» که کوتاه شده حزب سوسیالیست ملی کارگران ایران است، نام حزبی با عقاید ناسیونال سوسیالیسم بود که در طول جنگ جهانی دوم در ایران پایهگذاری شد. رهبر این حزب داوود منشیزاده بود. او و تنی چند از سران این حزب تا پیش از شکست آلمان نازی عضو حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان بودند؛ اما پس از شکست آلمان نازی به ایران بازگشتند. ایدئولوژی سومکا برپایه همان شعارهای نازیها بود.









حزب ایران یکی از احزاب ملیگرا، جمهوری خواه با اندیشه سوسیال دموکرات و از احزاب تشکیل دهنده جبهه ملی ایران است. این حزب در حال حاضر دبیرکل نداشته و به صورت شورایی اداره میشود. در سال ۱۳۲۲ پس از اینکه کانون مهندسین توانست با حمایت از مهندس فریور در مجلس یک نماینده کسب کند انگیزه ایجاد حزب در این گروه ایجاد شد که در نهایت در سال بعد توسط بنیانگذاران این مجموعه تبدیل به یک حزب ملیگرا با ایدئولوژی سوسیال دموکرات شد. حزب ایران در ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۲۳ رسما فعالیتهای خود را شروع کرد.









28 خرداد سراسر کشور شاهد برگزاری سیزدهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری و ششمین دوره از انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا است. رویدادی که جدای از ویژگیهای مختص به خود تحت تأثیر عوامل بسیاری در سطح ملی و بین المللی از لحاظ سیاسی و اقتصادی قرار دارد و از سوی دیگر چالشهایی چون نحوه مشارکت مردم، بررسی صلاحیت داوطلبان، چگونگی حضور احزاب و جناحهای سیاسی در این رقابت مورد بحث و گمانه زنی های فراوان است و پیش بینی در خصوص آن را دشوار کرده است. لذا اهمیت این انتخابات لزوم توجه به آن را بسیار بالا برده است و تا برگزاری آن در خرداد ماه باید تمامی ابعاد آن بخصوص رویکردهای انتخاباتی از سوی احزاب و همچنین رفتار جامعه هدف به دقت کارشناسی و تحلیل شود.









مروری هرچند اجمالی بر تاریخچه تأسیس، فعالیت و انحلال یا تداوم احزاب در ایران نشان می دهد که زمینههای خاص اجتماعی باعث شدهاند حزبگرایی در ایران، متفاوت از سایر کشورها و دورهها باشد. در قانون اساسی مشروطیت خبری از احزاب نبود و فقط به تشکیل اجتماعات اشاره مختصری شده بود؛ اما کوران حوادث در تاریخ معاصر ایران، ظهور جریانها و گروههای مختلف سیاسی راناگزیر میساخت. درگیریهای فکری و ایدئولوژیک هم میتواند زمینه تشکیل احزاب را فراهم کند و نمایندگان و طرفداران هر اندیشه ومکتبی را به تأسیس سازمان و حزب ترغیب کند که نمونه های آن در تاریخ معاصر ایران فراوان است.









جوامع درحالتوسعه، در حال گذار از نگرشهای سنتی به مدرن هستند. اما در این دوران گذار هم، زنان جایگاهی شایسته در عرصه مشارکت سیاسی نیافته و بهعنوان موجود ناکامل سیاسی مورد قضاوت قرار گرفتهاند. زنان از شبکه تعاملات اجتماعی دور شدهاند و راه گذر آنان به سطوح عالی قدرت سیاسی دشوار شده است. به عبارتی همچنان مشارکت زنان در ردههای بالای سازمانی دارای موانع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، عرفی و سلیقهای است. در حال حاضر شمار زنانی که بر مسند قدرت در جهان تکیه زدهاند، کمتر از سالهای گذشته است و حتی پنج درصد از مجموع رهبران جهان را هم تشکیل نمیدهند.









دغدغه معیشت امروزه در هرکجای کشور شنیده میشود که علل مختلفی در بطن خود دارد. عدهای راهحل تمام مشکلات را سیاست میدانند و عدهای ابزارهای دیگری را برای حل این مسئله پیشنهاد میکنند. اصلاحطلبان بهعنوان یک جریان سیاسی که هدفگیری خود را برخلاف پیشینه خود از سال 76 روی طبقه متوسط گذاشت در شرایط فعلی که کشور با چندین میلیون حاشیهنشین و زیر خط فقر مواجه است، مشخص نیست چه ایده و دیدگاهی به اقشار کمبرخوردار جامعه دارد.









حزب سیاسی مدرن به معنای «سازمانی متشکل از شهروندان جامعه با اهداف و آرمانهای مشترک و برنامه مشخص و مدون که تلاش میکند با به دست گرفتن قدرت سیاسی از طریق انتخابات، برنامههای خود را محقق سازد و به اهداف تعیینشده دست یابد.» در ایران، پیشینهای چندان دراز ندارد و نخستین تلاشها برای شکلگیری احزاب در قالب فراموشخانه میرزاملکمخان ناظمالدوله و انجمنهای کمابیش مخفی که برای دستیابی به اهداف سیاسی مبارزه میکردند، به دوران سلــطنت ناصرالدینشاه قاجار و کوتاهزمانی قبل از انقلاب مشروطه بازمیگردد.









حزب سیاسی مدرن به معنای «سازمانی متشکل از شهروندان جامعه با اهداف و آرمانهای مشترک و برنامه مشخص و مدون که تلاش میکند با به دست گرفتن قدرت سیاسی از طریق انتخابات، برنامههای خود را محقق سازد و به اهداف تعیینشده دست یابد.» در ایران، پیشینهای چندان دراز ندارد و نخستین تلاشها برای شکلگیری احزاب در قالب فراموشخانه میرزا ملکم خان ناظمالدوله و انجمنهای کمابیش مخفی که برای دستیابی به اهداف سیاسی مبارزه میکردند، به دوران سلطنت ناصرالدینشاه قاجار و کوتاهزمانی قبل از انقلاب مشروطه بازمیگردد. پیش از آن شاید برخی کارکردهای حزبی را بتوان در پارهای از ایلات و عشایر و دستهبندیهای قومی، مذهبی و صنفی و بهعنوانمثال در فداییان اسماعیلی و طوایف قزلباش شناسایی کرد که بهعنوان تشکیلاتی پیشامدرن و متمرکز بر تعصبهای قبیلهای و مذهبی، برخی کار ویژههای شبهحزبی داشتند و در رفتوآمد شاهان و فرمانروایان و برانداختن و برکشیدنِ قدرتهای سیاسی زمان بعضاً نقشی مؤثر و کارساز بازی میکردند.