مذاکرات ایران و عربستان در حالی پشت درهای بسته انجام میشود که ایران به عنوان دیرینهترین قدرت منطقه شناخته میشود و در مناسبات منطقهای و فرامنطقهای تأثیرگذار است. از سوی دیگر عربستان نیز یکی از کشورهای قدرتمند منطقه محسوب میشود. مذاکرات بین دو کشور ایران و عربستان، خاورمیانه را تحتتأثیر قرار خواهد داد. به همین دلیل و برای بررسی هر چه بیشتر روابط دو کشور، نشست تخصصی ایران و عربستان و دورنمای رابطه این دو کشور مهم خاورمیانه با همکاری مرکز مطالعات راهبردی خلیجفارس، انجمن ایرانیان مطالعات غرب آسیا و خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
طی ماههای گذشته درگیری در برخی استانهای یمن بالا گرفت و اخیرا ارتش یمن با همراهی کمیتههای مردمی در مقابله با ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی و تحت حمایت آمریکا و انگلیس توانست بخشهای وسیعی از استانهای تحت اشغال این ائتلاف متجاوز را آزاد کند؛ آنچه باعث واکنشهایی نیز از سوی این ائتلاف و در حمله به برخی پایگاههای انصارالله یمن شد. حملات پهپادی و موشکی ادامهدار میان رزمندگان حوثی به مناطق جنوب عربستان سعودی و بالعکس این روزها تحلیلهای فراوانی را از سوی کارشناسان و در خصوص سرانجام بحران یمن در پی داشته است.
خبرهای تازهای درخصوص روابط ایران و عربستان به گوش میرسد. توافق بین ایران و عربستان بسترساز توسعه روابط تجاری با این کشور هم هست. به دلیل درآمد سرانه و درآمد ارزی بالای بازار عربستان، صادرات به این کشور میتواند برای ایران ارزآور باشد. باتقویت مناسبات تجاری بین ایران و عربستان، استان اصفهان نیز به دلیل برخورداری از کالاهای دارای مزیت صادراتی میتواند سهم خود را از تجارت با این کشور گسترش دهد. به گفته فعالان تجاری اصفهان، صادرات صنایع دستی، محصولات فولادی، صنایع تبدیلی و محصولات کشاورزی مزیتهای صادراتی اصفهان برای تجارت با عربستان هستند.
سیر مذاکرات ایران و عربستان به منظور عادی سازی روابط ادامه دارد و در حال حاضر دو طرف در مراحل اولیه توافقها بر سر بازگشایی کنسولگریهای خود هستند. از ماه آوریل سال جاری میلادی، چهار دور گفتوگو پس از شش سال عدم روابط دیپلماتیک میان این دو کشور برگزار شده است و این روزها خبر اعلام توافق نهایی طی چند هفته آینده میان آنها از سوی برخی رسانههای بینالمللی شنیده میشود. این در حالی است که فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر امور خارجه عربستان سعودی از جدیت و تمایل ریاض در خصوص مذاکرات و ترمیم روابط با تهران میگوید و از آخرین تغییرات برای یک توافق نهایی طی روزهای آینده خبر داده است و امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران نیز عنوان کرده که به نتیجه و توافقهایی رسیدهایم اما هنوز به گفتوگوهای بیشتر نیاز است.
مذاکرات ایران و عربستان با میانجیگری عراق در آستانه دور چهارم خود قرار دارد و حالا با برگزاری نشست بغداد که به گفته برخی از جمله اهداف آن بهبود روابط ایران و عربستان سعودی به عنوان قدرتهای شاخص منطقه بوده است پیشبینی میشود گشایشهایی در راه است و احتمال بهبود روابط تهران و ریاض پس از 6 سال قطع کامل تعاملات سیاسی و اقتصادی وجود دارد. شرایطی که تحلیلگران منطقهای را به ریشهیابی در خصوص اختلافات همیشگی میان این دو کشور طی دورههای مختلف و ارائه راهکار و پیشنهادهایی وا داشته است. اینکه اصلیترین موضوع اختلاف میان ایران و عربستان چیست و آیا با شروع مذاکرات مقدماتی میان آنها امکان بهبود روابط و به دنبال آن اتحاد کشورهای منطقه با یکدیگر وجود دارد یا ممکن است همچون گذشته روابطی موقت و کوتاه برای آن ها رقم بخورد؟
روابط ایران و عربستان در طول چهار دهه گذشته دچار فرازونشیبهای فراوانی بوده است، فرازونشیبهایی که گاه روابط دو کشور را بهشدت تیره کرده و تا مرحله قطع کامل پیش برده است. از جمله وقایع مهم بین دو کشور میتوان به واقعه کشتار حجاج ایرانی در مراسم برائت از مشرکان در سال 66 از سوی دولت سعودی اشاره کرد که تا سالها باعث تیرگی روابط دو طرف بود و با تلاشهای دولت اول سازندگی رو به بهبود گذاشت. اعدام شیخنمر از سوی عربستان و متعاقب آن حمله به سفارت عربستان در ایران، تجهیز داعش بهوسیله عربستان، روابط این کشور با رژیم صهیونیستی، فاجعه منا و حمله عربستان به یمن از جمله مهم ترین عوامل تیرگی روابط دو کشور بوده است؛