به گزارش اصفهان زیبا؛ کتاب «آئین فرزانگی» (جلد چهارم)، به کوشش عباس دهکردی و ویراستاری محمود حسن‌نژاد، توسط اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، به سال ۱۳۷۶ در ۳۳۴ صفحه منتشر شده است و در آن به گردآوری سخنران‌ها، مقالات و اشعار در بزرگداشت مقام معلم، پیشکسوتان و بزرگان تعلیم و تربیت و تاریخچه مدارس اصفهان پرداخته است.
آنچه در ادامه می‌خوانید صفحات 206 الی 216 کتاب مذکور است که به قلم عباس دهکردی، به بیان تاریخچه تأسیس مدارس اصفهان و اسامی اولین مدیران مدارس و مدیران کل آموزش و پرورش پرداخته است. این مطلب حاوی مطالب دست اول و ارزشمندی برای علاقه‌مندان و پژوهشگران است.
تاریخچه مدارس اصفهان و مدیران کل آموزش و پرورش استان اصفهان
آموزش و پرورش استان اصفهان از سالیان دراز قبل از اینکه به طور رسمی از طرف وزارت معارف گذشته یا آموزش و پرورش کنونی نماینده یا رئیس یا مدیرکلی داشته باشد، به وسیله فرهیختگان و علاقه‌مندان علم و دانش و فضیلت و تقوی دارای واحدهای آموزشی متعدد بوده است.
نخستین نماینده معارف یا رئیس فرهنگ استان اصفهان در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی به این مقام منصوب می‌شود. در حالی که از سال‌های ۱۲۶۰ هجری شمسی کار تأسیس مدرسه به روش جدید آغاز شده بود.
از انسان‌های اندیشمند و دانش‌پژوهی که از بینانگذاران اینگونه مدارس می‌باشند، فراوان هستند که به نام مبارک بعضی از آنها اشاره می‌شود:
* میرزا علی خان سرتیپ (ناظم العلوم) در سال ۱۲۹۸ هجری قمری مدرسه همایونی را در محل کاخ هشت بهشت به دستور ظل‌السلطان تأسیس کرد.
* سید علی‌نقی امامزاده اسماعیلی در سال ۱۳۱۵ هجری قمری مدرسه احمدآباد را در محله احمدآباد تأسیس کرد.
* میرزا باقرخان نائینی (مشیر الملک) در سال ۱۳۱۸ هجری قمری مدرسه باقریه را در نزدیکی سقاخانه طوقچی تأسیس کرد. از شاگردان این مدرسه که برای اولین بار از علوم جدید بهره‌مند شدند، عبارتند از: ضیاءالدین جناب، میرزا عبدالغفار خان نوربخش و…
این مدرسه سپس به محله شهشهان در باغ شخصی مشیرالملک انتقال یافت. فضای بسیار وسیع (ده الی دوازده جریب) دارای اطاق‌های بزرگ و روشن و معلمان برجسته و دانشمند از فارغ‌التحصیلان دارالفنون یا فارغ التحصیلان اروپا بودند.
* میرزا باقرخان مشیرالملک فاطمی نائینی فرزند میرزا علی‌محمد خان نائینی خود قریب الاجتهاد بود و تدریس می‌کرد و ازجمله بنیانگذاران دوره فرهنگ جدید در اصفهان می‌باشند.
* سید علی‌نقی سرتیپ در سال ۱۳۲۲ هجری قمری مدرسه اسلامی را نزدیک دروازه اسماعیل تأسیس کرد.
* حاج سیّد خلیل در سال ۱۳۲۲ هجری قمری مدرسه علمیه را در نزدیکی چهلستون دروازه دولت تأسیس کرد که ریاست و اداره آن به عهده اسدالله خان منشی بود.
* حاج میرزا یحیی بیدآبادی در سال ۱۳۲۳ هجری قمری مدرسه معرفت را در محله دروازه نو تأسیس کرد. مدیریت این مدرسه به عهده میرزا تقی طوسی بود و از معلمان این مدرسه شیخ محمد فاضل تونی بودند.
* میرزا عبدالغفارخان نوربخش در سال ۱۳۲۴ هجری قمری مدرسه شرف را در محله شهشهان تأسیس کرد. این شخصیت برجسته از دانش‌آموزان مدرسه باقریه بود که تحصیلات تکمیلی خود را نزد آخوند ملامحمد کاشانی، جهانگیرخان قشقایی، آشیخ محمدباقر همدانی و آشیخ باقر قمشه‌ای دنبال کرد و تا پایان عمر در خدمت مدرسه و آموزش بود.
* آمیرزا حسین خان در سال ۱۳۲۴ مدرسه سعادت را در محله دروازه تو تأسیس کرد.
آمیرزا حسین فرزندخوانده میرزا حبيب الله خان انصاری در سال ۱۳۲۴ هجری قمری مدرسه شرافت را در محله یزدآباد تأسیس کرد، سپس مدیریت آن به عهده آقای سید علی خوشنویس (کشفی پور) محول گردید.
* میرزا سید محمد حقایق در سال ۱۳۲۴ هجری قمری مدرسه حقایق را در خیابان مشیر منزل مستطاب تأسیس کرد. در سردر این مدرسه این شعر زیبا به چشم می‌خورد:
«در مکتب حقایق پیش ادیب عشق هان ای پسر بکوش که روزی پدر شوی»
* میرزا عبدالوهاب خوشنویس در سال ۱۳۲۴ هجری قمری مدرسه اتحادیه را در محله گلبهار (کوچه نمکی) تأسیس کرد. این مدرسه پس از مدتی به محله نیم‌آورد منتقل شد.
* آسید خلیل قمشه‌ای (خلیفه سلطانی) در سال ۱۳۲۵ هجری قمری مدرسه کمالیه را در محله چهارسوق شیرازی‌ها تأسیس کرد. سپس مدیریت آن به ترتیب به آقایان: حاج شیخ فضل الله و میرزا حسن‌خان تفویض گردید و سپس به صورت شعبه‌ای از مدرسه گلبهار درآمد.
* آقایان سید علی نقی و شیخ یحیی محلاتی در سال ۱۳۲۵ هجری قمری مدرسه ایمانیه را در نزدیک بازارچه حاج محمدجعفر آباده‌ای تأسیس کردند. پس از مدتی آقای سید علی نقی مدرسه را به حوالی مسجد حکیم انتقال داد و سپس زیر نظر عده‌ای از جمله میرزا رضاخان نائینی، فتح الله وزیرزاده، میرزا سید حسن قمشه‌ای (امامزاده)، میرزا عبدالحسین زاینده‌رود، تقی ادیب طوسی و شیخ الاسلام اداره می‌شد.
* میرزا آقاخان مصفّا (محاسب الدوله) و سید محمدعلی مازندرانی (معين الاسلام) ابتدا مدرسه ایتام را در حدود شیخ بهایی تأسیس کردند. سپس محاسب الدوله در سال ۱۳۲۵ هجری قمری مدرسه ایتام را به محل بزرگی در نزدیکی بازارچه رحیم‌خان انتقال داد که لباس و وسایل تحصیل دانش‌آموزان به طور رایگان بود. محاسب الدوله (میرزا آقاخان مصفّا) در کنار مدرسه ایتام، مدرسه دیگری را به نام مدرسه علیه تأسیس نمود، سپس مجموعه این دو مدرسه تحت عنوان «مدارس عليّه و ایتام»، زیر نظر گروه ۱۲ نفری اداره می‌شد، این گروه عبارت بودند از:
1- ثقة الاسلام حاج آقا نورالله ۲- میرزا آقاخان مصفّا ٣- صدرالمحدثين ۴- فاتح الملک 5- عبدالله خان میرپنجه 6- میرزا احمد خان میرپنجه ۷- ناظم الاطباء 8- میرزا فضل الله خان ۹- میرزا حبیب الله 10- اعتماد همایون 11- میرزا علی اکبر شیخ الاسلام 12- محمد میرزا (رئیس پستخانه)
نام مدرسه علیّه به عنوان یک مدرسه ممتاز همواره بر سر زبان‌ها بود. از شاگردان این مدرسه دکتر ریاضی، مهندس ریاضی، دکتر اسدالله بیژن، استادان برجسته دانشگاه تهران و دکتر یحیی مدرس متخصص قلب را می‌توان نام برد.
مرحوم محاسب الدوله که از فرهنگ‌دوستان و علاقه‌مندان جدّی تعلیم و تربیت بود در سال ۱۲۱۴ هجری شمسی متولد شد و در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی از دنیا رفت. وی فارغ‌التحصیل رشته مهندسی دارالفنون بود.
محاسب‌الدوله ۱۰۲ سال عمر کرد، مردی کریم النفس، خوش اخلاق بود، از شیفتگان جدّی حضرت مولی علی بن ابیطالب علیه السلام بود، به همین دلیل نام مدرسه را علیّه نهاده بود. ۷۰ سال از عمر پر برکت خود را در راه اعتلای آموزش فرزندان جامعه گذراند، مخصوصاً به ایتام توجه ویژه‌ای داشت. در تعلیم و تربیت دارای افکاری نو و ارزنده بود و با تنبیه بدنی کودکان سخت مخالفت می‌کرد.
میرزا عبدالحسین خوشنویس قدسی [1] با همکاری آمیرزا حسن قدسی، میرزا ابوالقاسم قدسی و میرزا مهدی قدسی و آمیرزا عباس نحوی در سال ۱۳۲۶ هجری قمری مدرسه قدسیه را تأسیس کردند. سپس میرزا عبدالحسین قدسی به تنهایی به اداره و گسترش مدرسه پرداخت. این مدرسه ابتدا در محله نیم‌آورد نزدیک بازارچه حمام وزیر و سپس در همان محله در کوچه مسجد حاج محمدجعفر آباده‌ای انتقال یافت. پس از درگذشت میرزا عبدالحسین قدسی مدیریت و اداره آن به مرحوم جمال الدین قدسی واگذار گردید. از شاگردان برجسته این مدرسه می‌توان مرحوم استاد جلال الدین همایی را نام برد.
* سید محمدحسین نقیب السادات در سال ۱۳۲۶ هجری قمری مدرسه حسینی را در محله چهارسوق شیرازی‌ها تأسیس کرد و سپس مدیریت آن به آقای سید مهدی بهشتی تفویض شد. بعداً به مدرسه معارف تغییر نام یافت.
آقایان شکرالله شیرانی، میرزا آقاخان لنبانی، مهدی مدیر صدری، حسن جاوید و چند نفر دیگر در سال ۱۳۲۷ هجری قمری مدرسه لنبان را در محله لنبان تأسیس کردند.
* میرزا عبدالحسین امام جمعه در سال ۱۳۲۷ هجری قمری مدرسه امامیه را در محله مسجد جامع نزدیک امامزاده بابا قاسم تأسیس کرد.
* حاج سید سعید طباطبایی در سال ۱۳۲۷ هجری قمری مدرسه نوریه را با کمک شیخ ابراهیم درّی در نزدیکی دروازه حسن‌آباد تأسیس کرد.
* حاج سید سعید طباطبایی در سال ۱۳۲۸ هجری قمری مدرسه ترقی را نزدیک امامزاده احمد تأسیس کرد.
* شیخ محمد مشکوه در سال ۱۳۲۸ هجری قمری مدرسه نیّراعظم را در محله چهارسوق در شیخ ابواسحاق با معاونت آسید خلیل (خلیفه سلطانی) تأسیس کرد.
* شیخ محمدحسین مشکوه در سال ۱۳۳۳ هجری قمری مدرسه اقدسیه را پشت باغ تختی خیابان مسجد سید تأسیس کرد. پس از درگذشت شیخ محمدحسین مشکوة فرزندانشان اداره مدرسه را به عهده گرفتند. مرحوم شیخ محمدحسین مشکوة نیز از جمله شخصیت‌های برجسته‌ای هستند که حق بزرگی بر تعلیم و تربیت فرزندان ما دارند. وی با کمال جدّیت و پشتکار به فعالیت‌های آموزشی و تربیتی می‌پرداخت و در این راه فداکاری‌های زیادی از خود نشان داد.
* سید محمدباقر خونساری (داودزاده) در سال ۱۳۲۸ هجری قمری مدرسه باقریه را در محله بیدآباد تأسیس کرد. معاونت این مدرسه به عهده سید هاشم عدنانی بود. این مدرسه بعداً به صورت یکی از شعبه‌های مدرسه گلبهار درآمد.
* سید محمد علوم (گلستانه) در سال ۱۳۲۸ هجری قمری مدرسه علوم را در محله بیدآباد دنبال جوی باباحسن تأسیس کرد.
* سید احمد ریزی در سال ۱۳۲۸ هجری قمری مدرسه نوباوگان مذهب جعفری را در محله چهارسوق شیرازی‌ها تأسیس کرد.
* آمیرزا عباس نحوی در سال ۱۳۲۹ هجری قمری مدرسه دیانت را در محله شهشهان تأسیس کرد. معاونت این مدرسه برعهده آقای حسن قزوینی بود.
* میرزا محمدعلی بدری در سال ۱۳۳۰ هجری قمری مدرسه مشرق الشموس را در محله شهشهان تأسیس کرد.
* حاج سید سعید طباطبایی در سال ۱۳۳۱ هجری قمری (۱۲۹۱ هجری شمسی) مدرسه گلبهار را در محله گلبهار تأسیس کرد. ریاست این مدرسه برعهده ضیاءالدین جناب بود.[2] این دو شخصیت برجسته با همت بلند خویش به توسعه علمی، فرهنگی، ورزشی و اخلاقی این مدرسه پرداختند. از یک سو برنامه‌های درسی جدیدی را تدوین کردند و از سوی دیگر دانش‌آموزان را به فعالیت‌های عملی ترغیب نمودند.
محل این مدرسه ابتدا در دروازه اشرف در محل وسیعی که دارای دو جریب زمین ورزش و دو جریب باغ درختکاری شده و دو جریب باغچه گلکاری داشت، قرار گرفته بود، از وسط این مدرسه جوی آبی می‌گذشت که به طراوت و صفای آن می‌افزود. پس از ۲۰ سال این مدرسه به خیابان هاتف منزل نايب الصدر و 6 سال بعد محل آن به خیابان احمدآباد مقابل بیمارستان رحیم‌زاده (امیرالمؤمنین علیه السلام) انتقال یافت. خیابان احمدآباد مقابل این مدرسه با توجه به برنامه‌های مدون و مترقی که اجرا می‌کرد، موفق شد تعداد زیادی از مدارس سطح شهر را زیر پوشش علمی و فرهنگی خود قرار دهد. (این مدارس عبارت بود از: اسلامیه چهارسوق، باقریه بیدآباد، شهشهان، چهار سوق، احمدیه و دخترانه گلبهار.) فعالیت‌های این مدارس مخصوصاً مدرسه مرکزی گلبهار در تعلیم و تربیت شخصیت‌های برجسته علمی و فرهنگی در سطح کشور فوق العاده مؤثر بود. شخصیت‌هایی مانند: ۱- مرحوم پروفسور تقی فاطمی 2- مرحوم معزالدین مهدوی 3- نصیرالدین خواجوی 4- پروفسور امامی 5- مرحوم حسن صدر (نویسند والامقام کتاب گرانقدر مرد نامتناهی) ۶- مهندس ریاضی 7- دکتر کمال الدین جناب، از تحصیل‌کرده‌های مدرسه گلبهار بوده‌اند.
در مدرسه گلبهار هر روز صبح تمام دانش‌آموزان به مدت نیم ساعت قرآن کریم را تلاوت می‌نمودند و در هر روز بعدازظهر به مدت نیم‌ساعت قبل از شروع رسمی کلاس تمرین خوشنویسی می‌نمودند.
در این مدرسه به ترتیب حاج سید سعید طباطبایی -ضیاءالدین جناب- سید هاشم عدنانی و آقای شفیعی مدیریت و نظامت می‌کردند که همگی این بزرگان خدمات فرهنگی شایسته‌ای به کشور ما کرده‌اند.
حاج سید سعید طباطبایی را می‌توان یکی از بانیان فرهنگ اصفهان نام برد، زیرا وی پس از تحصیلات قدیم به فکر تحصیلات جدید افتاد و در سال ۱۳۲۷ هجری قمری (۱۲۸۷ هجری شمسی) مدرسة نوریّه، در سال ۱۳۲۸ هجری قمری (۱۲۸۸ هجری شمسی) مدرسه ترقی، در سال ۱۳۳۱ هجری قمری (۱۲۹۱ هجری شمسی) مدرسه گلبهار، در سال ۱۳۳۴ هجری قمری (۱۲۹۴ هجری شمسی) مدرسه دخترانه گلبهار و در سال ۱۳۳۶ هجری قمری (۱۲۹۶ هجری شمسی) مدرسه احمدیّه را تأسیس کرد.
حاج سید سعید طباطبایی در ضمن خدمات فرهنگی، چاپخانه و کتابخانه نیز تأسیس کرد. وی بیشتر کتاب‌های درسی مورد نیاز دانش‌آموزان را خود تألیف می‌کرد و در چاپخانه سنگی خود چاپ می‌نمود. چاپخانه وی در خیابان سپه (سپاه) در محل فعلی بانک سپه قرار داشت، و علاوه بر کتاب‌های درسی، کتاب‌های زیادی را چاپ و منتشر می‌نمود.
* سید محمدباقر حسام السادات (نقیبی اصفهانی) در سال ۱۳۳۱ هجری قمری (۱۲۹۱ هجری شمسی) مدرسه سادات را در محله چهارسوق تأسیس کرد. پس از مدتی به مدرسه نوبهار تغییر نام داد و سپس جزء مجموعه مدارس گلبهار درآمد.
* کزیلیس بلژیکی در سال ۱۳۳۱ هجری قمری (۱۲۹۱ هجری شمسی) که در آن زمان رئیس اداره مالیه اصفهان بود مدرسه مالیه را در پشت چهلستون تأسیس کرد. مدیریت این مدرسه آقای لاله‌زار کلیمی بود. پس از آن مدیریت آن به آقای صادق انصاری واگذار گردید و نام آن به مدرسه ملیّه تغییر یافت. در سال ۱۲۹۹ هجری شمسی به محل جدید واقع در خیابان استانداری انتقال یافت و تحت عنوان دبیرستان سعدی[3] نامیده شد.
عده‌ای از دوستان اسقف استیوت در سال ۱۹۱۴ میلادی با جمع‌آوری اعانه موفق شدند در محل فعلی دبیرستان شهدای ادب، مدرسه‌ای را به یادبود اسقف استيوت تأسیس نمایند. در حدود سال ۱۹۱۵ با آغاز جنگ جهانی اول، انگلیسی‌ها ایران را ترک کردند و مدرسه تعطیل شد. در سال ۱۹۲۱ میلادی مدرسه به وسیله بیگانگان روسی اشغال شد و شرایط نامطلوبی به وجود آمد و حتی قسمتی از ساختمان دچار آتش‌سوزی شد.
پس از رفع بحران جنگ با آمدن آقای تامسن که بعدها به مقام اسقفی رسید، مدرسه دوباره شروع به کار کرد و آقایان عرفان و مدنی به کار دعوت شدند.
در سال ۱۹۲۲ میلادی آقای تامسن که خود مهندس ساختمان بود قسمت‌هایی را به ساختمان مدرسه اضافه نمود. در سال ۱۹۴۰ میلادی مدرسه و متعلقات آن به دولت ایران فروخته شد و از آن زمان مدرسه با نام دبیرستان ادب شروع به کار کرد.
اولین رئیس دبیرستان ادب آقای منصور منصوری بودند که تا سال ۱۳۲۱ هجری شمسی بدین سمت باقی ماندند. پس از ایشان مرحوم بدرالدین کتابی تا سال ۱۳۲۶ ریاست دبیرستان را به عهده گرفتند. آقای حسین عریضی از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۴۲ ریاست دبیرستان را به عهده داشتند.
اقلیت‌های مذهبی نیز مدارس ویژه‌ای داشتند که عبارتند از: مدرسه هارتون آبکاریان، ماکارسو کیاسیان، مانوک هوردانانیان، مرکزی، بروس مموریل، کاتولیک (پسرانه و دخترانه)، آلیانس، گارلند و ستاره صبح.
جا دارد مسؤولان بلندپایه استان اصفهان نام پرفروغ این بزرگان را در بزرگترین تالارهای شهر، در سالن اجتماعات دانشکده‌ها و مدارس عالی در نمایشگاه‌های فرهنگی، در ساختمان‌های وابسته به اداره کل آموزش و پرورش مخصوصاً در مرکز تحقیقات معلمان اصفهان با خطّ بسیار زیبا، کاشیکاری یا گچ‌بری نمایند و همواره از این شخصیت‌ها که در سخت‌ترین شرایط با کمترین امکانات بذر علم و فضیلت و اخلاق را کاشتند، تجلیل نمایند.
این انسان‌های وارسته در زمانی تأسیس مدرسه را وجهه همّت خود قرار دادند که تمام نیروهای موجود در جامعه با تشکیلات آموزش و پرورش به روش نو مخالفت می‌کردند. به هر حال این معماران اندیشه‌های نو در قلمرو علم و اخلاق، آموزش و پرورش ما را بنیان نهادند و برای همیشه ما و آیندگان را مدیون کرامت‌های اخلاقی خود کردند.
نمایندگان وزارت معارف یا مدیران کل آموزش و پرورش استان اصفهان
قبل از آقای اسدالله مصفا که در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی به عنوان نماینده وزارت معارف منصوب شدند، آقایان: نظام اول، سید عبدالحسین شهشهانی، کمال بروجردی در امور فرهنگی انجام وظیفه می‌کردند.
پس از این سه نفر مدیران کل عبارت بوده‌اند از:
1- آقای اسدالله مصادر سال ۱۲۹۸ هجری شمسی ۲- آقای صادق انصاری در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی 3- آقای حسین امید در سال ۱۳۰۲ هجری شمسی 4- آقای مهندس همایون در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی 5- آقای صادق فاطمی در سال ۱۳۰۶ هجری شمسی 6- آقای احمد صلاحی در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی ۷- آقای تقی دانشور در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی ۸- آقای تاج‌الدین امامزاده در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی ۹- آقای دکتر مهدی بیانی در سال ۱۳۱۹ هجری شمسی 10- آقای حسینعلی احسنی در سال ۱۳۲۲ هجری شمسی ۱۱- آقای مهدی رادسرشت در سال ۱۳۲۳ هجری شمسی ۱۲- آقای علی‌اصغر شمیم در سال ۱۳۲۵ هجری شمسی 13- آقای ابوالقاسم شکرانی در سال ۱۳۲۸ هجری شمسی ۱۴- آقای دکتر کریم فاطمی در سال ۱۳۲۹ هجری شمسی 15- آقای معزالدین مهدوی در سال ۱۳۳۲ هجری شمسی ۱۶- آقای کاظم معصومخانی در سال ۱۳۳۴ هجری شمسی ۱۷- آقای هدایت الله موسوی در سال ۱۳۴۰ هجری شمسی 18- آقای ابوالفضل علمی در سال ۱۳۴۲ هجری شمسی ۱۹- آقای علی افقه در سال ۱۳۴۳ هجری شمسی ۲۰- آقای محمد علی نقیب‌زاده در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی 21- آقای مرتضی صمصامی در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی ۲۲- آقای محمود ذکایی در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی ۲۳- آقای فخرالدین نبوی در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی 24- آقای علی جدلی در سال ۱۳۵۰ هجری شمسی ۲۵- آقای علی اکبر مینو در سال ۱۳۵۱ هجری شمسی ۲۶- آقای محمد محسن در سال ۱۳۵۳ هجری شمسی 27- آقای عباس محمودیان در سال ۱۳۵۶ هجری شمسی.
اولین مدیرکل آموزش و پرورش بعد از انقلاب اسلامی ایران چگونه انتخاب شد؟
در مهرماه سال ۱۳۵۷ که حضرت امام خمینی (ره) از نجف اشرف به پاریس هجرت کردند و سراسر ایران به دستور معظم‌له به اعتصاب و تحصن کشیده شد، آموزش و پرورش اصفهان هم که در آن زمان چهار ناحیه داشت، توسط معلمان دلسوز و انقلابی اعتصاب کردند و مدارس خودبه‌خود به تعطیلی کشانده شد. در آن زمان معلمان اصفهان جامعه‌ای تشکیل دادند به نام «جامعه معلمان اصفهان» که همه برنامه‌ریزی‌ها و تصمیمات و فعالیت‌های کارکنان آموزش و پرورش در جهت اجرای دستورات حضرت امام زیر نظر همین جامعه معلمان بود. حرکت‌های همه فرهنگیان تا پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با این جامعه بود.
برای انتخاب گردانندگان جامعه معلمان اصفهان، ابتدا در همه مدارس از هر بیست نفر معلم، یک نفر توسط خود آنها با رأی مخفی انتخاب شدند. در مرحله بعدی از بین این افراد که خود بیش از پانصد نفر بودند ۷۵ نفر انتخاب شدند که تقریباً اعضای اصلی جامعه معلمان بودند. در مرحله سوم از بین این ۷۵ نفر تنها ده نفر با رأی مخفی انتخاب شدند که تصمیمات نهایی توسط این ده نفر گرفته می‌شد.
در روزهای حساس پیروزی انقلاب که مهره‌های رژیم طاغوت یکی پس از دیگری میدان را خالی می‌کردند و اداره امور به دست مردم انقلابی و متدین می‌افتاد، معلمان اصفهان تصمیم گرفتند از بین خودشان مدیرکل انتخاب کنند.
اعضاء اصلی جامعه معلمان یعنی ۷۵ نفر منتخب معلمان اصفهان در یک رأی‌گیری مخفی با اکثریت قریب به اتفاق آراء، جناب آقای حسن نیلفروشان را که از اعضاء برجسته جامعه معلمان بودند به عنوان مدیرکل آموزش و پرورش از بین خودشان انتخاب کردند، که پس از تأیید روحانیون بزرگوار و انقلابی اصفهان، معظم‌له به وزارت متبوع معرفی شدند و با حکم جناب آقای دکتر غلامحسین شکوهی (اولین وزیر آموزش و پرورش بعد از انقلاب) به عنوان اولین مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان منصوب شدند و در سخت‌ترین شرایط، بهترین مدیریت را در آموزش و پرورش این استان داشتند.[4]
مدیران کل بعد از آقای نیلفروشان عبارتند از:
2- آقای حسن مقبلی 3- آقای سید علی‌اکبر حسینی 4- آقای سید نعمت‌الله ابطحی ۵- آقای اصغر طاهرزاده ۶ – آقای محمدعلی مهدی‌پور 7- آقای سید تقی علوی 8- آقای سید مرتضی امام‌جمعه‌زاده.
پی نوشت:
[1] شرح حال و خدمات فرهنگی خاندان قدسی به قلم مرحوم استاد منوچهر قدسی نوه ایشان به طور کامل در جلد سوم آیین فرزانگی آمده است.
[2] شرح حال خانواده جناب و خدمات فرهنگی ایشان به قلم دکتر کمال الدین جناب استاد برجسته فیزیک در جلد سوم آیین فرزانگی آمده است.
[3] برای اطلاع بیشتراز وضعیت و سرنوشت دبیرستان سعدی به مقاله «دبیرستان سعدی مشعل فروزان اصفهان» در جلد سوم آیین فرزانگی رجوع شود.
[4] به نقل از برادر گرامی آقای رضا جدیدی.
عباس دهکردی- پژوهشگر آموزش و پرورش
