به گزارش اصفهان زیبا؛ آموزش از مسائل و چالش‌های اولیه هر جامعه‌ای است؛ اما اهمیت این موضوع، زمانی آشکار می‌شود که با تربیت انسان گره می‌خورد. ارزش آموزش برای انسان نه از برای علم و نه از برای یادگیری است، بلکه ارزش علم و یادگیری خود از برای چیزی دیگر است. آن مسئله که آموزش، علم و یادگیری را برای انسان ضروری می‌سازد، چیست؟
امروزه در جامعه فعلی ما، آموزش علمی توسط مدارس و تربیت و پرورش انسان‌ها توسط کانون‌ها، انجمن‌ها و مؤسسه‌های فرهنگی انجام می‌شود؛ اما پرسش اصلی آن است که چگونه می‌توان با تمرکز بر مسئله علم و یادگیری، تربیت و پرورش جوانان را نیز محقق ساخت؟ آیا لازمه تربیت انسان، فعالیت فرهنگی مبتنی بر مسائل تربیتی است؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها و روشن‌شدن مسیر «آموزش» و «پرورش» و چگونگی ارتباط آن‌ها بایکدیگر به گفت‌وگو با جوانی پرداخته‌ایم که اگرچه همچون جوانان دیگر تحصیل‌کرده مدارس و دانشگاه‌های همین کشور است؛ اما با نگاهی نو به‌دنبال آموزش مسئله‌محور و تربیت جوانان از راه یادگیری علم و پرسشگری است.
علیرضا شفیعیون، فارغ‌التحصیل رشته فلسفه از دانشگاه تهران، مدیر هسته اولیه جمع علمی‌ترویجی «رستا» است. در سال ۱۳۹۶ «رستا» به همت او و جمعی از جوانان اصفهان، برای تحقق آموزش و پژوهش در راستای رشد و تربیت تأسیس شده است.
ایده اولیه رستا از چه زمانی و چگونه شکل گرفت؟
از دوران دبیرستان که در برنامه‌های خانه ریاضیات اصفهان، جشنواره خوارزمی و المپیادهای دانش‌آموزی شرکت می‌کردیم، از بزرگان و استادان آموختیم که درس‌خواندن صرف برای تربیت فکر و اندیشه کافی نیست. در راستای این برنامه‌ها چندبعدی‌بودن را خیلی شیرین یافتیم و به اصطلاح شیرین یاد گرفتیم و کم‌کم خودمان هم دوست داشتیم شیرین یاد بدهیم.
سال سوم مقطع کارشناسی از طرف خانه ریاضیات اصفهان به ما پیشنهاد دادند خودمان نیز دوره‌هایی برای دانش‌آموزان برگزار کنیم. با جمعی از دوستان اصفهانی بر اساس یک دغدغه مشترک در زمینه مباحث تربیتی، به این فکر افتادیم که چگونه می‌توان یک فرایند علمی آموزشی را با یک برنامه تربیتی ترکیب کرد؛ به همین دلیل در سال ۱۳۹۶ مدرسه تابستانه علوم کامپیوتر را در خانه ریاضیات اصفهان برگزار کردیم.
چگونه توانستید این دغدغه را عملی کنید؟
در ابتدا دغدغه اصلی ما صرفا یادگیری بچه‌ها بود و می‌دانستیم نمی‌توان مباحث تربیتی را به‌طور مستقیم بیان و عملی کرد. تمرکز خود را بر روی محتوا و روش تدریس علمی خلاق گذاشتیم و متوجه شدیم می‌توان در همین مسیر یادگیری نیز دغدغه‌مند شد.
بعدازآن، روش آموزش مسئله‌محور و تعاملی را در پیش گرفتیم و به‌صورت تجربی در این مسیر قدم گذاشتیم. در نهایت به یک ایده کلی رسیدیم که اگر علم بتواند چراپرسی را در بچه‌ها تقویت کند، رشد انسانی آن‌ها را نیز می‌تواند تضمین کند.
نگاه رستایی‌ها به علم چگونه است؟
علم را همچون قدما، فیثاغورس و ابن‌سینا، ابزاری برای کشف هستی می‌دانیم. درواقع آموزش را پرورش فکری می‌دانیم.
مخاطبان رستا از چه قشری هستند و عضوگیری در رستا به چه صورت است؟
ما در رستا به‌دنبال محرومیت‌زدایی هستیم؛ اما این محرومیت منطقه‌ای نیست، بلکه تمام دانش‌آموزان کشور با هر سطح علمی از آن برخوردار هستند.
دانش‌آموز رتبه اول علمی کشور و یک دانش‌آموز در سراوان هر دو از محرومیت «خودجوش‌بودن»، «مسئله‌محور بودن» و «علم را برای کشف هستی دیدن» برخوردار هستند؛ از این رو ما علاوه‌بر فعالیت و برگزاری رویدادها در دانشگاه‌های تهران، در مناطقی چون سراوان، روستاهای شمال کشور و بوشهر نیز فعالیت داشته‌ایم.
اهداف رستا صرفا متمرکز بر رشد و آموزش دانش‌آموزان است؟
خیر؛ برگزارکنندگان رویدادهای رستا دانشجویان هستند. هدف ما این است توجه و تمرکز ما فقط بر روی دانشجویان دانشگاه‌های برتر کشور نباشد، بلکه از دانشجویان خوش‌فکر در جهت ترویج اندیشه مسئله‌محوری کمک بگیریم.
سال ۱۳۹۸ در بوشهر یک کارگاه مشترک با دانشجویان غیربوشهری و دانشجویان بوشهری که در دانشگاه‌های تهران تحصیل می‌کردند، برگزار کردیم. این افراد در تعامل با یکدیگر روش تدریس علمی مسئله‌محور را یاد گرفتند. اکنون بعد از گذشت چهارسال دانشجویان بومی بوشهر برای دانش‌آموزان شهر خودشان رویدادهای علمی برگزار می‌کنند.
این اتفاق (پرسشگری و مسئله‌محوری) چگونه در دانش‌آموزان رستا رخ می‌دهد؟
هدف ما این است که علم، روحیه پرسشگری و مسئله‌محوری را در جوانان زنده کند و بذری برای زندگی آینده‌اش باشد. بخشی از این اتفاق خودآگاه است و بخشی ناخودآگاه. قانون نانوشته تدریس ما این است که هیچ‌وقت به‌طورمستقیم نمی‌گوییم باید تربیت بشوی و رشد کنی، بلکه صرف چشیدن مسئله‌محوری و خلاقیت در حل مسئله برای بچه‌ها آنقدر شیرین است که در تمام طول زندگی به‌دنبال این شیرینی می‌گردند.
تلاش ما این است که بستری برای خلاقیت و پرسشگری فراهم کنیم و با ارائه مسائل علمی در قالب مسائل روزمره زندگی، مسئله‌محوری را در ذهن بچه‌ها تقویت کنیم.
برای اهداف تربیتی چرا مسیر علوم انسانی را انتخاب نکردید؟
به‌طور کلی چیزی که ما در آموزش به دنبال آن هستیم نگاه عِلی و معلولی است و این اصل را در مسائل ریاضی بهتر یافته‌ایم. در ابتدا فقط کارگاه علوم کامپیوتر برگزار می‌کردیم؛ اما در ادامه کارگاه‌های فیزیک و زیست نیز توسط دانشجویان این حوزه اضافه شدند.
برگزاری کارگاه‌های علوم انسانی نیز وابسته به دانشجویان این حوزه است. آموزش رستایی، تعاملی و مسئله‌محور از رستا شروع نشده و سنت و روش پیامبرهای ما بوده است. امیدواریم آموزش نه تنها در کشور خودمان، بلکه در جهان، پیامبرگونه باشد.
