به گزارش اصفهان زیبا؛ مدت‌زمان زیادی از حادثه تروریستی کرمان و به شهادت رسیدن ده‌ها تن از هم‌وطنانمان در بحبوحه برگزاری مراسم چهارمین سالگرد شهادت سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی نمی‌گذرد؛ بااین‌حال بسیاری از تحلیلگران حوزه روابط بین‌الملل و مسائل امنیتی بار دیگر به این نکته اشاره دارند که یکی از عوامل اصلی وقوع رویدادهای تلخ و ناگوار نظیر آنچه در کرمان شاهد بودیم، تا اندازه زیادی ریشه در اوج‌گیری قدرت طالبان در افغانستان به‌عنوان همسایه شرقی ایران و متعاقبا رشدونمو فعالیت‌های گروه‌های تروریستی و افراط‌گرا در این کشور دارد؛ موضوعی که پیامدهای امنیتی را برای کشورمان به‌دنبال دارد و خواهد داشت.
در این راستا، از ابتدای قدرت‌گیری طالبان تا به امروز، شاهد ایجاد برخی تنش‌های مرزی از سوی نیروهای طالبان علیه کشورمان و البته افزایش شمار حمله‌های تروریستی در برخی مناطق ایران بوده‌ایم. در این چهارچوب، برخی ناظران به این مسئله اشاره می‌کنند که پس از قدرت‌گیری مجدد طالبان در افغانستان، چندین میلیون مهاجر افغانستانی از مرزهای شرقی کشورمان نیز وارد ایران شده‌اند و البته هنوز هم اتباع مهاجر از افغانستان، به شکل غیرقانونی وارد خاک ایران می‌شوند؛ معادله‌ای که به نظر می‌آید نیاز به رصد و پالایش‌های لازم و بیشتری با هدف تأمین امنیت داخلی کشور دارد و هم‌اکنون بحث و مناظره‌های زیادی را نیز در کشورمان به‌راه انداخته است؛ ازاین‌رو «اصفهان‌زیبا» در گفت‌وگو با محسن روحی‌صفت، دیپلمات سابق ایران و رئیس اسبق ستاد افغانستانِ وزارت خارجه کشورمان، به واکاوی ابعاد مختلف این موضوع پرداخته است.
به گفته این دیپلمات اصفهانی از زمان به قدرت رسیدن طالبان، در مناطق مرزی و همچنین داخلی کشورمان، انفجارها و حمله‌های تروریستی با مهندسی گروه‌های افراط‌گرا رخ داده است؛ فضایی که برگرفته از حاکمیت یک تفکر افراطی در همسایه شرقی ایران بوده و پیامدهای امنیتی را برای ما به‌همراه داشته است. این دیپلمات اسبق کشورمان همچنین معتقد است که ایران در بحث مدیریت اتباع افغانستانی دچار چالش است؛ آنچه هجوم مهاجران افغانستانی و متعاقبا نفوذ عناصر مخرب به کشور را تسهیل کرده است. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
یکی از نکته‌های مطرح در بحبوحه تحولات امنیتی کشورمان حداقل در دو سال اخیر این است که ناآرامی‌ها در افغانستان، نقشی مهم در ایجاد برخی تنش‌های امنیتی در کشورمان، چه در نقاط مرزی و چه بعضا در قالب عملیات تروریستی در عمق خاک ایران بازی کرده‌اند. دیدگاه شما در این رابطه چیست؟
وضعیت افغانستان به‌عنوان همسایه شرقی کشور ما نتیجه به‌وجودآمدن نوعی فضای افراطی در نظام و معادله‌های سیاسی این کشور است. پس از توافق دوحه و زمینه‌چینی آمریکا برای تغییر نظام سیاسی در افغانستان، گروه طالبان بدون کمترین هزینه توانستند قدرت را در افغانستان قبضه کنند و به‌دست گیرند؛ بااین‌حال تسلط طالبان بر افغانستان سبب شده است گروه‌های افراطی که با طالبان همکار بودند یا همسو با آن‌ها در عرصه بین‌المللی و در کشورهای مختلف فعالیت داشتند، همگی قوت‌قلب بگیرند.
آن‌ها دیدند که طالبان چگونه در افغانستان به موفقیت رسیدند و درعین‌حال تشویق شدند که این مدل را در کشورهایی که در آن‌ها فعالیت دارند نیز اجرایی کنند؛ ازاین‌رو بعد از استقرار طالبان در افغانستان شاهد بوده‌ایم که در کشورهایی نظیر ازبکستان، منطقه سین‌کیانگِ چین، تاجیکستان و به‌ویژه در پاکستان، گروه‌هایی که از تفکرهای افراطی پیروی می‌کنند، تا اندازه زیادی بر شدت فعالیت‌های خود بیفزایند؛ البته بخشی از فعالیت‌های مخرب این قبیل گروه‌ها معطوف به کشورمان نیز بوده است. در این راستا، از زمان به قدرت رسیدن طالبان تا کنون، در مناطق مرزی ایران (در شرق کشورمان) و همچنین در داخل کشورمان، انفجارها و حمله‌های تروریستی با مهندسی گروه‌های افراط‌گرا رخ داده است.
ما در مواجهه با اوج‌گیری این تهدید باید چه اقداماتی انجام می‌دادیم؟
به نظر من مسئولان تصمیم‌ساز کشورمان باید بر اوج‌گیری قدرت طالبان در افغانستان تمرکز بیشتری داشته باشند و تهدیدها و تأثیرهای امنیتی این فضا برای کشورمان را موردتوجه قرار دهند. از سوی دیگر، به این نکته توجه داشته باشیم که قبل از اوج‌گیری قدرت طالبان در افغانستان این پیش‌بینی وجود داشت که مهاجران بسیاری از این کشور به‌سمت ایران روانه شوند. در این راستا، دستگاه‌های مربوط باید اقدام‌های مؤثرتری در قالب مدیریت این هجوم گسترده به‌سمت مرزهای شرقی کشور انجام می‌دادند که درنهایت با حدود سه‌میلیون تبعه افغانستانی در داخل ایران مواجه نشوند؛ مهاجرانی که پالایش نشدند و برای آن‌ها اردوگاه‌های قرنطینه‌ای در مرزهای کشور ایجاد نشد. این را نیز بگویم که ما مخالف ورود مهاجران نیستیم؛ اما این پناه‌دادن باید در قالب مراحل و استفاده از برخی ظرفیت‌ها صورت می‌گرفت؛ چراکه وقتی مرز باز باشد، جدای از اتباع افغانستانی، حتی دیگر افراد نظیر داعشی‌ها هم می‌توانند وارد کشور شوند و برای ما چالش و مشکل ایجاد کنند.
پس مدیریت اتباع یکی از فضاهایی است که می‌تواند به امنیت داخلی ایران تا اندازه‌ای کمک کند؛ موضوعی که اخیرا ایران بیشتر به آن پرداخته است… .
بله، دقیقا. درهرحال باید به این مسئله توجه داشته باشیم که ما در بحث مدیریت اتباع افغانستانی که در ایران هستند نیز با چالش روبه‌رو بوده و هستیم؛ آن‌طور که حالا پس از گذشت یک تا یک‌ونیم سال از تحولات افغانستان، وزارت کشور فعالیت‌هایی را در دستورکار قرار داده و برای مثال اعلام کرده است که می‌خواهد به این افراد کد شناسایی بدهد یا از آن‌ها اثرانگشت بگیرد؛ ازطرفی، خلأهایی هم که در بحث انسداد مرزی وجود دارد، مسئله چالش‌های مرتبط با هجوم مهاجران افغانستانی و متعاقبا نفوذ عناصر مخرب به کشورمان را تسهیل کرده است.
