تطبیق قانون با تکنولوژی در حقوق هنرمندان

بااینکه قوانین خاصی ازجمله قانون جرائم رایانه‌ای در خصوص امکان وقوع و انواع جرائم در حوزه‌ فضای مجازی به تصویب رسیده‌اند که با ذکر عنوان و توضیح تخصصی، واسطه‌های تکنولوژیک نشر و سوءاستفاده غیرمجاز از آثار هنری را تشریح و ابعاد امکان بروز جرم توسط آنا واسطه‌ها را به همراه مجازات‌های مصوب، تشریح کرده‌اند، اما هنوز برخی از قوانین قدیمی در بندهایی که به چاپ و تکثیر یا نشر آثار اشاره می‌کنند نیازمند تبدیل برخی مفاهیم به مصداق‌های امروز هستند.

تاریخ انتشار: 09:16 - شنبه 1399/06/29
مدت زمان مطالعه: 3 دقیقه

به‌عنوان‌مثال در قانون اصلی حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان که مصوب سال 1348 خورشیدی هست، لزوم تبدیل یا مترادف‌پنداری برخی مفاهیم احساس می‌شود. در قانون یادشده اشاره‌ای به لوح‌های فشرده، صفحات حافظه مغناطیسی، فلش‌مموری‌ها، هاردهای درونی و بیرونی، حجم‌های اطلاعات قابل‌انتقال از طریق شبکه و اینترنت، دوربین‌های جاسوسی (در موضوعات سرقت ایده و تصویربرداری از گالری‌ها) نشده است. اما به‌جای آن مفاهیم دیگری داریم که باید آنان را با موضوعات روز تطبیق دهیم. چند نمونه از آنان را در ادامه این یادداشت مرور و بر اساس عرف و رویه منطقی رایج، مترادف‌هایی برای آنان را برمی‌شماریم:
 آثار سمعی و بصری: در ماده دوم قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان که به آثار هنری مورداشاره در این قانون اشاره شده است، در ردیف سوم با عبارت «آثار سمعی و بصری»  مواجه می‌شویم. درنتیجه هر اثری که در صوت یا تصویر ارائه شود، می‌تواند اثر سمعی و بصری باشد. چه صفحه گرامافون باشد چه نوار کاست یا لوح فشرده (سی دی) یا آهنگ‌های ذخیره‌شده روی فلش مموری.
اثر موسیقی: در ردیف چهارم همین ماده می‌خوانیم که اثر موسیقی که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد. عبارت «به هر ترتیب» نشان می‌دهد که این ماده‌قانونی ناظر به نفس ضبط و نشر است نه وسیله آن. درنتیجه هر وسیله‌ای اعم از اینترنت، لوح فشرده و نظایر این‌ها که ابزار نشر قرار گرفته باشند در شمول این قانون واقع می‌شوند. در مورد ضبط هم دقیقا به همین شکل می‌توانیم نتیجه بگیریم که این ضبط با هر وسیله‌ای اعم از میکروفون‌های دیجیتال و هاردهای استودیویی باشد یا پیغام صوتی تلفن همراه یا صفحه‌های سوزنی گرامافون، درهرحال مصداق «ضبط» بوده و زیر چتر حمایتی قانون قرار دارد.
 نقاشی یا نقشه و ترسیم‌های دیگر: در ردیف پنجم از این ماده نیز بااینکه اشاره‌ای به نرم‌افزارهای فعلی در ترسیم‌ها و گرافیک نشده است، اما اگر عرفا بتوانیم آنان را مشابه ترسیم و نقشه و نقاشی محسوب کنیم و در زیرمجموعه آثار بصری قرار دهیم، پس آثار گرافیکی و ورک‌آرت‌های رایانه‌ای امروزی هم در همین دسته طبقه‌بندی خواهند شد.  
اثر عکاسی: با اتمام دوره عکاسی آنالوگ و رواج دوره عکاسی دیجیتال و متعاقب از آن، رواج انواع ادیت‌های نرم‌افزاری روی عکس و ساخت تصاویر ترکیبی و ادغامی و همچنین تصاویر انتزاعی با استفاده از تصاویر حقیقی، تمامی این موارد را در قالب «اثر عکاسی» که در قانون آمده است، می‌توان زیر چتر حمایتی قانون آورد.

اثر معماری از قبیل طرح و نقشه ساختمان: در این بند هم که در ردیف هفتم ماده‌قانونی یادشده به آن اشاره شده است، مفهوم «طرح» به‌روشنی مشخص نیست. اما اگر طرح را معادل اتودها و ترسیم‌های قبل از ساخت در نظر بگیریم، پس فایل‌های نقشه اتوکد و سایر نرم‌افزارهای طراحی نیز مشمول آن خواهد بود.
کتابخانه‌های حقیقی و دیجیتال:در ماده هشتم قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان می‌خوانیم: کتابخانه‌های عمومی و مؤسسات جمع‌آوری نشریات و مؤسسات علمی و آموزشی که به‌صورت غیرانتفاعی اداره می‌شوند می‌توانند طبق آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیئت‌وزیران خواهد رسید، از اثرات موردحمایت این قانون از راه عکس‌برداری یا «طرق مشابه آن» به میزان موردنیاز و متناسب با فعالیت خود نسخه‌برداری کنند.
در اینجا عبارت «طرق مشابه» دقیقا  ناظر به تکنولوژی‌هایی است که در آن زمان وجود نداشته‌اند اما قانون‌گذار می‌دانسته در آینده به وجود خواهند آمد. در خصوص انواع کتابخانه نیز ازآنجایی‌که کتابخانه‌های دیجیتال جدید مانند کتابخانه‌های قدیمی و فیزیکی، دارای حقوق مربوط به مؤلف و همچنین حقوق مربوط به منع نسخه‌برداری یا نشر غیرمجاز آثار هستند، پس تمامی حقوقی که در کتابخانه‌های قدیمی جریان داشته در مورد آنان نیز قابل رعایت است. علاوه بر این، یک سری حقوق تازه مربوط به قوانین حوزه جرائم رایانه‌ای و فضای مجازی نیز به آن اضافه می‌شود.

برچسب‌های خبر
اخبار مرتبط