از طرفی بسیاری از کشورها از جمله کشورهای منطقه خاورمیانه بر سر انتخاب دونالد ترامپ و جو بایدن به چالش افتادهاند. به عقیده کارشناسان و تحلیلگران مسائل آمریکا چندان تفاوتی در به کرسی نشستن ترامپ یا بایدن به عنوان رئیس جمهور آینده آمریکا وجود ندارد و مهمتر از آن نوع رویکردی است که قرار است این کشورها از جمله ایران در مقابل شخص اول آمریکا از خود نشان دهند. امیر علی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا در گفتوگو با «اصفهان زیبا» به این موضوعات پرداخت و برایمان از تأثیر رأی شهروندان آمریکایی بر نتیجه نهایی انتخابات ریاستجمهوری این کشور و همچنین از اثرات پیروزی ترامپ یا بایدن بر سیاستهای داخلی و خارجی ایالات متحده و کشورهای دیگر جهان گفت.
دو هفته مانده تا انتخابات ریاست آمریکا و روند نظر سنجی در خصوص دو نامزد این انتخابات؛ جو بایدن و دونالد ترامپ به همان منوال قبل و با اختلاف کمی بایدن پیشرو است و تنها در برخی از ایالات درصد رأی ترامپ از بایدن بیشتر یا شانه به شانه اوست. سؤال اینجاست که آیا در چارچوب رأی الکترال کالج، میتوان به نتایج برآمده از نظرسنجیها اعتماد و تکیه کرد؟(با توجه به تجربه دوره گذشته انتخابات آمریکا و رأیآوری ترامپ در مقابل کلینتون که نظرسنجی به نفع کلینتون بود، اما ترامپ پیروز نهایی آن رقابت شد.)
نظرسنجیهای انتخاباتی در آمریکا به شکل علمی انجام میشود و اعتبار علمی دارند، اما قابلیت پیش بینی آنها مقداری دشوار است. به هر حال ما با یک جامعه آماری مواجه هستیم که هر چقدر هم دقت بالایی داشته باشد، باز هم درصد خطا در آنها وجود دارد و این درصد خطا زمانیکه فاصله رأی نامزدها به هم نزدیک شود، گمراهکننده است. از آن مهمتر اینکه در ایالات متحده آمریکا الزاما رأی مردم تعیینکننده نتیجه انتخابات نیست. انجام نظرسنجی تنها به این منظور است که تمایل شهروندان آمریکا به سمت نامزدها مشخص شود. این نظرسنجیها اما در کشورهای دیگر قابل اهداست و میتوان برای آنها شاخصی در نظر گرفت. اما نتایج انتخابات آمریکا براساس رأی مردم انجام نمیشود، بلکه از رأی 538 نفر منتخبی که از ترکیب ایالتهایی که در کنار هم قرار گرفته اند، یک نفر پیروز این رقابت انتخاب میشود. به عبارتی این روند انتخابات شرایط را بسیار دشوار میکند و احتمال دارد نتایج انتخابات 2020 آمریکا همچون سال2000 به دیوان عالی کشیده شود که در این صورت هیچ نظرسنجی نمیتواند پیشبینی کند که رأی نهایی دیوان عالی فدرال چه خواهد بود. از آن بدتر اینکه مانند سال 1824 ممکن است مجلس نمایندگان رئیسجمهور آمریکا را انتخاب کند. همه این شرایط امکان پیشبینی براساس نظر سنجیها را برای انتخابات آمریکا دشوار میکند. به همین خاطر این موضوع نظر سنجیها چندان قابل اتکا نیست. البته باید این نظر سنجیها را پیگیری و دنبال کرد؛ اما نمیتوان براساس آنها پیش بینی کرد.
کمی در خصوص الکترال کالج توضیح دهید. به عبارتی اگر این نظرسنجیها چندان تأثیری در نتیجه انتخابات آمریکا ندارد، پس چرا انجام میشود؟
در قانون اساسی ایالات متحده آمریکا هیچ اشارهای به رأی مردمی نشده است. قانون اساسی از ایالتها میخواهد که یک تعداد مشخصی از افراد را برای رأیگیری انتخاب کنند که اینها همان رأی الکترال کالج یا الکترولها هستند. این افراد دور هم جمع میشوند و به یک نفر رأی میدهند که آرای این عده در کنگره ایالات متحده آمریکا نیز شمارش میشود و هر کسی که پیروز شد، رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا شناخته میشود. البته یک ارتباط منطقی بین آرای مردمی در ایالتها و رأیی که الکترال کالجها میدهند، وجود دارد. اول اینکه تعداد الکترال کالجها یک فرمول سادهای دارد. اینکه هر ایالت به همان اندازه سهمی که در کنگره ایالات متحده آمریکا دارد، این تعداد همان الکترال کالج است. برای مثال اگر ایالات کالیفرنیا در مجموع مجلس نمایندگان و سنا 55 عضو داشته باشد، سهمش در الکترال کالج همان 55 میشود. یک ایالت اگر سه الکترال کالج داشته باشد، سهمش نیز همان است. افراد رأیدهنده با توجه به اینکه چه نامزدی در ایالتشان از استقبال برخوردار شده است به همان فرد در روز رأیگیری رسمی، رأی میدهند. البته به این معنا نیست که به آن نامزدها الزام یا تعهدی دارند. در واقع انتخاب رئیس جمهور آمریکا با آرای الکترال کالج است.
آیا آمریکاییها همچون دیگر کشورها مانند ایران رأیدادن را همچون یک تکلیف میدانند و اصلا به تأثیر رأی خود در نتیجه انتخابات اعتماد دارند؟
حدود 55 درصد از افراد واجد شرایط در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شرکت میکنند که معادل 140 میلیون نفر است. افرادی که به سن قانونی برای دادن رأی میرسند، در سرنوشت کشور خود مشارکت میکنند. اغلب مردم آمریکا معتقد هستند نظام انتخابات آمریکا سالم است که اگر غیر از این بود، در این انتخابات شرکت نمیکردند. البته نقدها، اعتراضات و تنشهایی نیز در این میان وجود دارد.
از مناظرههای انتخاباتی آمریکا که در این شرایط و فضای کرونا تنها یکی از آنها بهصورت حضوری و دیگری از سوی معاونان پیشنهادی دو نامزد انتخاباتی و آخرین آنها نیز بهصورت غیرحضوری انجام شد، بگویید. به عقیده شما این مناظرهها تا چه اندازه بر نتایج انتخابات و تغییر رأی و نظر مردم مؤثر خواهد بود؟
مناظرهها بخش مهمی از فرایند انتخابات ریاستجمهوری آمریکا بهخصوص در پنج یا شش دهه اخیر بوده است. از سال 1960 این سبک مناظره تلویزیونی باب شد. با اینکه این برنامهها بخش مهمی از انتخابات را تشکیل میدهند، اما تعیینکننده و سرنوشتساز نیستند. بهخصوص امسال که تعداد زیادی از مردم آمریکا (حدود 25 میلیون نفر) رأی خود را دادهاند. خیلی از این افراد پیش از آنکه مناظرهها شروع شوند، رأی خود را به ثبت رساندند. بنابراین این مناظرهها برای آنها فاقد اهمیت است؛ ضمن اینکه این مناظرهها خیلی نمیتواند تغییری در رأی مردم ایجاد کند. برای مثال کسانی که تصمیم خود را در دادن رأی به ترامپ گرفتهاند بامناظره یا بیمناظره به ترامپ رأی خواهند داد. درست است که چندین میلیون نفر پای این مناظرهها مینشینند، اما اینکه ما بگوییم با برگزاری آنها سرنوشت انتخابات آمریکا تغییر میکند، درست نیست. جامعه آمریکا به دلایل خاص خود دوقطبی شده و خیلیها تصمیم خود را از ماهها قبل گرفتهاند و تحت تأثیر این برنامه های تبلیغاتی قرار نمیگیرند. اما قطعا این برنامهها ازجذابیت بسیاری برخوردار است.
شواهد نشان میدهد که همه چیز به نفع بایدن است؛ از طرفی ترامپ با داشتن عملکرد نادرست داخلی و خارجی باز هم در میان مردم آمریکا از محبوبیت قابل توجهی برخوردار است. پیش بینی شما از انتخابات آینده آمریکا چیست؟
با اینکه معتقدم ترامپ همچنان شانس پیروزی را دارد، اما هیچ پیشبینی در این خصوص ندارم.
پس شما معتقدید که هیچ چیز نمیتواند در پیروزی یا عدم پیروزی ترامپ و بایدن تأثیر گذار باشد؟
انتخابات امسال الزاما بر اساس عملکرد ترامپ یا نامزد حزب رقیب او نیست. به احتمال زیاد نتیجه این انتخابات به یک دعوای حقوقی در دادگاهها کشیده خواهد شد. حتی ممکن است این دعوا به دیوان عالی فدرال یا مجلس نمایندگان نیز کشانده شود. بنابراین سرنوشت این انتخابات را زدوبندها، لابیگریها و اعمال نفوذهایی که در دیوان و مجلس نمایندگان اتفاق میافتد، رقم میزند. مگر اینکه از میان بایدن یا ترامپ یکی بر دیگری برتری مطلق به دست آورد. به نظر نمیآید که ترامپ به چنین برتری مطلقی دست پیدا کند. درباره بایدن نیز اگر شانس پیروزی او را بالا در نظر بگیریم، باز هم بعید به نظر میرسد که با یک سونامی آبی مواجه شویم. از طرفی نمیتوان با احتمال دعوای حقوقی میان آنها رأی دیوان عالی را پیشبینی کرد؛ چراکه ترامپ هم در دیوان و هم در مجلس نمایندگان طرفداران خود را دارد و رأی لازم را به دست میآورد؛ بنابراین اگر انتخابات به دعوای حقوقی کشانده شود، شانس پیروزی دونالد ترامپ بالا میرود. پیروزی بایدن اما بر مبنای یک انتخابات روتین و بدون دعوا خواهد بود. اما چون پیشبینی بنده یک دعوای حقوقی است، ترامپ شانس بیشتری در این دوره از انتخابات آمریکا را خواهد داشت.
در آخر اینکه پیروزی ترامپ یا بایدن از چه زوایایی برای مردم آمریکا خوب یا بد اســت و چـــه تـــأثیری بر سیاستهای داخلی و خارجی این کشور و همچنین ایران خواهد گذاشت؟
این سؤال بسیار کلی است و نمیتوان به صورت خلاصه توضیح داد. هر کدام از این دو جریان سیاسی جمهوریخواه و دمکرات در داخل و خارج از آمریکا برای شهروندان آمریکایی و شهروندان جامعه جهانی هم فرصت ایجاد میکنند هم تهدید. بخشی از جامعه آمریکا با پیروزی ترامپ خوشحال میشود و به آرزوهای خود دست پیدا میکند و بخشی دیگر با پیروزی بایدن. این موضوع در خصوص باقی کشورها نیز صدق میکند. اگر بخواهیم در خصوص ایران صحبت کنیم، باید بگوییم که هم پیروزی ترامپ هم پیروزی بایدن برای جمهوری اسلامی ایران و مردم کشورمان هم فرصت است هم تهدید. نمیتوان نگاه صفر یا صد به این موضوع داشت؛ اینکه نامزد یک حزب را خوب قلمداد کرد و او را سرمنشأ گشایش برای آمریکا و دیگر کشورها همچون ایران دانست و دیگری را یک نامزد بد و چالشآمیز به ضرر ایران و آمریکا. شرایط آینده روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا بستگی به رویکرد ما در مواجهه با رئیسجمهور آینده آمریکا دارد. از طرفی رابطه رئیسجمهور آینده آمریکا با کشورهای دیگر نیز مهم است. پیـــشبیـــنی در خصوص ساکن بعدی کاخ سفید، تمام مشکلات آمریکا و ایران را حل نمیکند. تنها تفکر و دیدگاه تهران به آن شخص، مورد توجه و اهمیت است.