اینها افرادی هستند که باوجود کسب درآمدهای سنگین، مالیاتی پرداخت نمیکنند. مجلس شورای اسلامی در بررسی بودجه ۱۴۰۰ در صحن مجلس، مادهای را برای دریافت مالیات از اینفلوئنسرهایی که بیش از ۵۰۰ هزار دنبالکننده دارند مصوب کرد. بر اساس این مصوبه مجلس، درآمدهای کاربران دارای حداقل ۵۰۰ هزار دنبالکننده در رسانههای کاربرمحور از محل تبلیغات مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود. سازمان امور مالیاتی مکلف است ظرف دو ماه پس از لازمالاجرا شدن قانون بودجه، دستورالعمل اجرایی مربوط را تهیه و به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی برساند. مــطـالــعــات نــشــان میدهد در سایر کشورها اینفلوئنسرها ناچار به پرداخت مالیات هستند. در آمریکا، انگلیس، استرالیا، اسکاندیناوی، آفریقای جنوبی، کرهجنوبی، مالزی، هند، ترکیه و حتی در عربستان و امارات از آنها مالیات دریافت میشود. در همسایگی نزدیک ما در کشور ترکیه، از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی با هدف دریافت مالیات از درآمد حاصل از تبلیغات اینفلوئنسرها، یوتیوبرها و بلاگرها، دستورالعملی با موضوع کسب مالیات از خدمات تبلیغات برخط اینترنتی تصویب شد. این قانون مزیتهای مختلفی داشته که از آن جمله میتوان به ایجاد پایه مالیاتی جدید متناسب با پیشرفت فناوری، استفاده از درآمد حاصل از مالیات در جهت اداره و توسعه کشور و ایجاد رقابت عادلانهتر بین مجموعههای تبلیغاتی اشاره کرد. حتی کشورهای حوزه خلیجفارس که از درآمدهای نفتی برخوردار هستند هم از قافله دریافت مالیات از درآمدهای فضای مجازی عقب نماندهاند و در عربستان و اماراتمتحده عربی هم از بلاگر، ولاگر، اینفلوئنسر و کانالدارها مالیات گرفته میشود.
351 اینفلوئنسر ایرانی بدون پرداخت مالیات درآمدزایی میکنند
براساس اطلاعاتی که از سایت heepsy (ابزار جستوجو در حوزه بازاریابی در اینستاگرام) استخراج شده است حدود ۳۰۰ اینفلوئنسر ایرانی با بیش از یک میلیون دنبالکننده در اینستاگرام فعالیت دارند. این سایت اعلام میکند که در حال حاضر ۳۵۱ کاربر حرفهای تنها در اینستاگرام با موقعیت ایران (فعال در داخل کشور) و دنبالکننده بیش از یک میلیون نفر و همچنین ۹۳۵ کاربر حرفهای با ۵۰۰ هزار تا یک میلیون دنبالکننده در کشور وجود دارد. بر اساس برخی از تخمینها، گردش مالی فعلی این بستر در کشور در حدود ده هزار میلیارد ریال است که با توجه به رشد سالهای اخیر در حال افزایش است.351 اینفلوئنسر ایرانی با بیش از یک میلیون دنبالکننده و ۹۳۵ اینفلوئنسر با بیش از ۵۰۰ هزار فالوور با موقعیت ایران در اینستاگرام فعال هستند.
واژه اینفلوئنسر به گوشمان نخورده است!
اینفـلوئــنـســرهـــا مـاهـیانه درآمـدهــای زیادی کسب میکننـد. درآمد بـرخـی از اینفلوئنسرهای مــعـروف ایــرانـــی ماهیانه از 300 میلیون هم فراتر رفته است. زمانی که برای پیگیری وضعیت مالیاتستانی از اینفلوئنسرها به سراغ یکی از سازمانهای امور مالیاتی میرویم، از روابط عمومی این سازمان میشنویم که تا به حال واژه اینفلوئنسر به گوشش نخورده و ما ناچار میشویم برای افزایش آگاهی فعالان امور مالیاتی این واژه را سه بار تکرار کنیم و فعالیت این افراد را در بستر شبکههای اجتماعی توضیح دهیم تا متوجه شوند داستان از چه قرار است. در شرایطی که برخی فعالان امور مالیاتی از چگونگی فعالیت این افراد، درآمدهای سنگین ماهیانه آنها و فرار مالیاتیشان بیاطلاعاند، سایر پرسشهایمان درباره سازوکار سازمان امور مالیاتی درخصوص مالیاتستانی از این افراد نیز بیپاسخ میماند.
اینفلوئنسر کیست؟
از آنجا که فعالان حوزه مالیاتی از این موضوع بیاطلاعاند، بد نیست برای گسترش فرهنگ مالیاتی و برقراری عدالت مالیاتی که این کارشناسان بارها از آن سخن گفتهاند و از رسانهها انتظار مطالبهگری را در این خصوص دارند، تعریفی از اینفلوئنسر داشته باشیم تا عدالت در دریافت مالیات با سرعت بیشتری اشاعه پیدا کند. اینفلوئنسرها افرادیاند که شهرتشان را مدیون اینستاگرام هستند و به خاطر نوع فعالیت و تولید محتوا در اینستاگرام به شهرت رسیدهاند. به خاطر این شهرت و محبوبیت، ماهیانه درآمدهای سنگینی کسب میکنند بدون اینکه کوچکترین مبلغی بابت مالیات پرداخت کنند. اینفلوئنسرهایی در حوزههای مختلف شکل گرفتند که به آنها «اینفلوئنسر مدل»، «اینفلوئنسر غذا»، «اینفلوئنسر سرگرمی»، «ایــنـفـلــوئــنـســــر ســفـــر» و «اینفلوئنسر تکنولوژی» گفته میشود و در حوزههای دیگر نیز به صورت گسترده اینفلوئنسرها فعالیتهایی را انجام میدهند و به کسب درآمدهای هنگفت مشغول هستند.
اینفلوئنسر چگونه درآمد کسب میکند؟
تـبلیغات در پـیجهای مربوط به اینفلوئنسرها و سلبریتیها نرخ ثابت و مشخـصی ندارد. در ایــن مــیـان مؤلفههای زیادی در تعیین میزان این نرخ دخیل هستند که میزان مخاطبان و تعداد فالوورها از جمله فاکتورهای تعیینکننده در تعیین قیمت تبلیغات در پیجهای اینفلوئنسرهاست. اما در رابطه با تبلیغات سلبریتیها مسئله قدری متفاوتتر میشود؛ زیرا در صفحه مربوط به این افراد، برای برند هم هزینه در نظر گرفته میشود که این امر هزینهای مضاف بر هزینه عمومی تبلیغات را شامل میشود و در نتیجه رقم کلی رقمی بالاتر از بقیه اینفلوئنسرها خواهد بود.
مالیاتستانی از اینفلوئنسرها با کدام سازوکار؟
سازمان امور مالیاتی کــشـور از لزوم مالـیـاتســتـانـــی از اینفلوئنسرها و شاخهای مجازی سخن گفته است؛ ولی مشخص نکرده که با استفاده از چه ابزار و سازوکاری قصد دارد مالکان و صاحبان اصلی پیجها را مشخص کند و چگونه میخواهد افراد یادشده را به منظور مطالبه مالیات فراخوانی کرده و عدالت مالیاتی برابری را اجرایی کند. هنوز هم مشخص نیست که سازمان امور مالیاتی بتواند به سادگی میان همه اینفلوئنسرها، سلبریتیها و افراد فعال پردرآمد در فضای مجازی کشور و سایر صنوف مالیاتدهنده عدالت را برقرار کند.
عزم جدی برای مالیاتستانی از اینفلوئنسرها وجود ندارد
ابوذر منتظر قائم، کارشناس فضای مـجــازی، بــه اصفهانزیبا میگوید: دولت درخصوص افرادی که میتوانند سرمایه اجتماعی را جذب و حفظ کنند سیاستهای ملی ندارد و انگیزهای برای دریافت مالیات از این افراد را هم ندارد، اینفلوئنسرها نیز در زمره این گروه هستند؛ ضمن اینکه این سیاست دولت درخصوص ثروتمندان نیز صدق میکند و برای قطعکردن یارانه این گروه عزمی ندارد. منتـظــر قــائــم تــصــریــح مـیکــنـد: اینفلوئنسرها مردم را به سمت وابستگی به شبکههای اجتماعی سوق میدهند و فعالیتهایی که در این بستر انجام میشود چندان قابل نظارت نیستند؛ بنابراین باید روشهای دیگری را درپیش گرفت که در صلاحیت پلیس اقتصادی باشد. او بــیــان مـیکــنـد: ســازوکــار تـمـــام فعالــیـتهـــای اقتـصــادی بر بستــــر شبکههای اجتماعی داخــلـی شفاف میشود. افـرادی که بــه دنـــبـــال فعالیتهای اقتصادی سالم هستند در محیطی که شفاف باشد فعالیت میکنند؛ ضمن اینکه شهرهایی که شفافیت اقتصادی پایینی دارند و مبارزه با مفاسد اقتصادی در آنها حداقل است از ضرایب پذیرش و جذب سرمایهگذاری پایینی برخوردار هستند.
تبادلات مالی اینفلوئنسرها باید قابلرصد باشد
این کارشناس فضای مجازی ادامه میدهد: شبکههای داخلی مجازی به طور کامل مورد حمایت بانک مرکزی هستند و امکانات تبادل مالی و خرید و فروش آنلاین به صورت رسمی در اختیار آنها گذاشته شده است؛ ضمن اینکه تراکنشها در شبکههای داخلی قابل ارزیابی هستند و با کلاهبرداری ها برخورد میشود. منتظر قائم تصریح میکند: امکــــان نظارت بر شبکههای داخلی بیشتر است و خـریــدوفـــروش کــالاهـــای غیرقانونی کاملا قابل کنترل است؛ بــنـابـراین بـرای مــالـیـاتســتـانــی از اینفلوئـنـســرهــا اولین راهکار این است که کسبوکارهایی که مبتنی بر شبکههای رمز هستند به سمت شبکههای داخلی هدایت شوند، در این حالت فعالیت آنهـــا بــه خــوبـــی قـابــلرصد است؛ همچنین در شرایط کنونی استقبال مردم از خریدوفروش آنلاین افزایش پیدا کرده است.
او میگوید: معماریای که در خصوص شبکههای اجتماعی باید طراحی شود باید ضدفساد بوده و راه در رو وجود نداشته باشد. برای جلوگیری از فرار مالیاتی اینفلوئنسرها راهکار دوم این است که این افراد قوانین و مقررات کشوری را که میخواهند کسب درآمد کنند، بپذیرند و مثل یک شرکت خارجی مالیات بیشتری پرداخت کنند و خودشان را با این قوانین تطبیق دهند. او ادامه میدهد: در سایر کشورها دولت بر تبادلات بانکی نظارت میکند و افرادی که پول سنگینی به حسابشان واریز میشود باید پاسخگو باشند که این پول از چه طریق قانونی به حسابشان واریز شده است؛ اگر این راه غیرقانونی باشد فرد محاکمه میشود. درواقع در این کشورها نظارت خوبی بر فرایند نقلوانتقال پول انجام میشود وحاکمیت میتواند حقوق عمومی را تأمین کند.
اقتصاد ناسالم شبکههای مجازی
این کــارشــنـاس فــضـــای مــجـــازی خاطرنشان میکــنــد: افرادی که در اینستاگرام ماهیانــه به درآمدهای سنگینی دســت پیـــدا میکنند برای کالاهایی که به صــورت غیرعادی با قیمت بالا به مردم عرضه میشود تبلیغ میکنند؛ بنــابرایـــن آنـچـه در شبکههای اجتماعی در جـریــان است به نوعی اقتصاد ناسالم و غیر شفاف بوده و این مهمترین ویژگی است که این شبکهها دارند.
منتظرقائم اذعان میکند: تبلیغات میتواند مسیر عادی داشته باشد؛ اما چنین تبلیغاتی برای کالاهایی که به صورت غیر عادی در شبکههای اجـتـمـاعــی گـران عـرضـه میشود انجام میشود و از این طریق درآمد ماهیانه اینفلوئنسرها به مبالغ بالایی میرسد.
