بررسی ابعاد آثار گسترش ویروس کرونا بر حوزه شهری و شهرسازی (بخش سوم)

هرکسی حق دارد در شهر در عرصه‌ای عمومی زندگی کند و برای خودش حریمی عمومی را در نظر بگیرد. سلامتی و رفاه بلندمدت به تمایل برای سرمایه‌گذاری در ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و مدنی انسان بستگی دارد که به ما این امکان را می‌دهد تا زمینه‌های ایجاد مکان‌هایی شهری که موجب تحول در روحیه ساکنان شهر شوند، فراهم کنیم. تجربه کرونا نشان داد که چگونگی استفاده از زیرساخت‌های بزرگ‌مقیاس همچون ورزشگاه‌ها، میادین ورزشی، مراکز همایش، سینما و تئاتر، دانشگاه‌ها و مدارس استراتژی‌هایی باید مدنظر قرار گیرد. در چند ماه نخست شروع اپیدمی تمامی مراکز تعطیل شدند، اما با بازگشایی مجدد، باید به دنبال کاهش تعداد دانش‌آموزان در هر نوبت کلاس و کاهش تعداد تماشاگران در سالن‌ها و ورزشگاه‌ها باشیم تا اجرای اقدامات بهداشتی بتواند به بازگشایی سریع‌تر این زیرساخت‌های مدنی و بازگشایی اقتصاد کمک کند.

تاریخ انتشار: ۰۵:۳۹ - سه شنبه ۳۱ فروردین ۱۴۰۰
مدت زمان مطالعه: 2 دقیقه

بنابراین توصیه‌های زیر در این زمینه ارائه می‌شود:
1. ایجاد فضاهای شهری باز و مناسب در مقیاس محلات نه به‌صورت مفرد، بلکه به‌صورت شبکه‌ای از فضاهای باز متصل‌به‌هم (ترجیحا از طریق پیاده‌راه سرسبز)
2. تنظیم ضوابط استفاده از مراکز عمومی و فضاهای باز برای برگزاری مراسم عمومی و ایجاد کسب‌وکارهای خرد و محلی توصیه می‌شود. تجربه کرونا نشان داد که در مواقع بحران، تمایل مردم به استفاده زیاد از مراکز خرید بزرگ در بازه زمانی کوتاهی بسیار افزایش پیدا می‌کند و مردم به ذخیره‌سازی مایحتاج میان‌مدت و حتی بلندمدت خود اقدام می‌کنند. ساختارهای تشویقی و امکانات خرید در حجم زیاد در این مراکز خرید، عملا تشویق به حضور در این کاربری‌ها را به‌مراتب افزایش می‌دهد. مشکل اصلی این رویکرد این است که به‌مراتب ضرر زیادی برای کسب‌وکارهای خرد ایجاد می‌کند و فروشگاه‌های کوچک محلی را برای مدت طولانی بدون مشتری می‌گذارد و به ورطه ورشکستگی می‌رساند.
 برای محافظت از اقتصادهای محلی به اقدامات قوی و پیشگیرانه نیاز داریم. در شرایطی که پیش‌بینی می‌شود بخش عمده کسب‌وکارهای خرد همچون آرایشگاه‌ها، رستوران‌ها و انواع خرده‌فروشی‌ها در موج اول همه‌گیری آسیب جدی ببینند، در کوتاه‌مدت پشتیبانی از آن‌ها با اعطای انواع وام‌های بدون بهره، معافیت‌های مالیات و عوارض در کنار مشاوره و راهنمایی آن‌ها برای بازگشایی ایمن می‌تواند از تأثیرات این تعطیلی اجباری ویرانگر بکاهد.
بنابراین موارد زیر توصیه می‌شود: تشویق محله‌محوری باهدف ترغیب رجوع مردم به مراکز خرید محلی و سیاست‌های حمایتی از کسب‌وکارهای محلی توسط دولت و شهرداری‌ها، تشویق استارتاپ‌ها برای برگزاری مجازی رویدادهای هنری، تعریف تسهیلات بخش مالی برای جلوگیری از کسر بدهی‌های کسب‌وکارهای خرد و محلی، توزیع اقلام آموزشی و مایحتاج بهداشتی محلات از طریق آن‌ها.

تاب‌آوری

 تاب‌آوری را فرایند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت‌آمیز با شرایط تهدیدکننده تعریف می‌کنند. تاب‌آوری ظرفیت بازگشتن از دشواری ادامه‌دار و توانایی در ترمیم خویشتن است. بر این اساس به نظر می‌رسد در راستای تاب‌آورسازی جوامع شهری کشور، اولویت نخست بهره‌مندی و بهره‌ورسازی حداکثری ظرفیت‌های موجود و قابل بهره‌برداری است. به منظوراستفاده از ظرفیت اجتماعی و قدرت کنشگری جامه مدنی و شبکه‌های اجتماعی، پذیرش بخشی از مسئولیت دولت، استارتاپ‌ها در ایجاد سامانه‌های مدیریت هوشمند بحران بیماری‌های مسری به منظوراستفاده از ظرفیت علمی و تجربی مراکز دانشگاهی، شرکت‌های دانش‌بنیان و شناسایی هوشمند بیماران و تحلیل مکان مبنای آن‌ها به‌منظور ارائه خدمات درمانی، وقوع بحران و آماده‌سازی کامل پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران و درمانگاه‌ها و سایرشناسایی اراضی و مکان‌یابی بیمارستان‌های صحرایی در برنامه‌ریزی‌های پیش از کاربری‌ها و مراکزی که در صورت نیاز می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد؛ از قبیل نمایشگاه‌ها، مصلا، ورزشگاه، تالارها…
در همین مدت کوتاه، کشورهایی ازجمله چین، کره جنوبی و سنگاپور با استفاده از ربات‌ها، هواپیماهای بدون سرنشین و داده‌های بزرگ به ردیابی شیوع بیماری، ضدعفونی‌کردن بیمارستان‌ها و تهیه مواد موردنیاز روی آوردند.چنین فناوری‌هایی ممکن است در شهرها به‌عنوان یک زمینه برای شناسایی سریع مشکلات احتمالی آتی استفاده شوند؛ بنابراین موارد زیر توصیه می‌شود: استفاده از سامانه‌های کنترل سلامت هوشمند در مبادی ورودی شهری، مراکز تجاری و مراکز پرتردد شهری نظیر مترو، استفاده از استارتاپ‌ها برای راه‌اندازی سامانه‌های فروش مصالح و خدمات ساختمانی، استفاده از استارتاپ‌ها برای سامانه‌های کنترل و نظارت هوشمند شهری، استفاده از پنجره واحد و دولت الکترونیک برای حذف مقررات و ضوابط دست‌وپاگیر در فرایند توسعه شهری نظیر ساخت‌وسازها و پروژه‌های عمرانی مسکونی و غیرمسکونی.