اینطور که متولیان بخش مسکن میگویند حضور چینیها در پروژههای مسکن منتفی شده و از ظرفیتهای داخلی برای افزایش ساختوسازها استفاده میشود.
طرح نهضت تولید مسکن و طرح مسکن ملی با افزایش ساختوسازها شکاف میان عرضه و تقاضا را کاهش میدهد. ازآنجا که سیمان و فولاد جزو مصالح ساختمانی پرکاربرد در تولید مسکن هستند، بهواسطه فعالشدن پروژههای مسکن، بازار پررونقی پیش روی تولیدکنندگان سیمان و فولاد قرار میگیرد و سایر تولیدکنندگان مصالح ساختمانی نیز تولیدشان را افزایش خواهند داد. پروژههای ساخت مسکن به بهبود اوضاع مالی شرکتهای پیمانکاری نیز منجر میشود. به زعم کارشناسان اقتصادی، منابع لازم برای افزایش تولید مسکن در قالب این طرحها پیشبینیشده است و مشکلی در خصوص تأمین اعتبارات وجود ندارد.
دولت و مجلس عزمشان را برای انبوهسازی و افزایش تولید مسکن جزم کردهاند. با توجه به ادغام طرح اقدام ملی با طرح نهضت ملی، تمام امتیازها و تسهیلات قانون جهش تولید و تأمین مسکن به هر دو پروژه تعلق میگیرد. در این زمینه طاهرخانی، مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید به مجموعههای تابعه دستور داده که قراردادهای مشارکت مدنی، مـراحل افزایش وام و تزریق منابع مالی از بانک به پروژهها را برای پیشبرد هرچه بیشتر این طرحها با جدیت پیگیری کنند.
افزایش جمعیت اجارهنشین در شهرها
سال 65 که اولین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در نظام جمهوری اسلامی ایران انجام شد، تنها 13درصد مردم در شهرها مستأجر بودند. در آن سال جمعیت کشور حدود 49 میلیون نفر بود. سال 75 درحالیکه کشور به بیش از 60 میلیون نفر رسیده بود حدود 16درصد مستأجر بودند. در سال 85 هم کشور مرز 70 میلیون نفر را رد کرد و حدود 24درصد از خانوارهای شهرنشین اجارهنشینی را تجربه میکردند. این میزان در سال 95 به حدود 31درصد رسید. چکیده نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی سال ۱۳۹۹ نشان میدهد حدود 68درصد از خانوارهای شهری در منزلی سکونت میکنند که در مالکیت خودشان است؛ درحالیکه درصد مـالـکـیـــت خــانــوادههــای روستایی بر مـنـزل خـود حـدود ۸۶درصد است. در واقع، این آمار نشان میدهد که بیش از 30درصد خـــانـــوارهـــای شـهـری اجـارهنشین هستند.
هزینه مسکن ماهیانه سهم زیادی در سبد مصرفی خانوارها دارد؛ بنابراین یکی از اصلیترین حمایتهایی که از اقشار آسیبپذیر و دهکهای پایین جامعه باید صورت بگیرد کمک به آنها برای خانهدار شدن است. زمزمههایی نیز برای ساخت واحدهای اجارهای و فعالشدن شرکتهای استـیـجـاری مسکـن از سوی وزارت راه و شهرسازی مطرح میشود؛ ولی ساخت واحدهای ملکی باید بر ساخت واحدهای استیجاری برای خانهدار کردن مردم و رفـع یـکـی از اصـلـیتـریــن دغـدغههای آنها اولویت داشته باشد.
صنایع وابسته به ساختمان فعال میشوند
کارشـنـاســـان بــازار مسـکـن نـیـز بــه مزایای طرحهای تولید مسکن اشاره میکنند. یک کارشناس بازار مسکن به اصفهانزیبا میگوید: در طرح ملی مسکن ساخت 550 هزار واحد شروع شده و در دولت جدید نیز طرح نهضت ملی مسکن مطرح است که برای یکپارچهسازی پروژههای تولید مسکن این طرحها در یکدیگر ادغام شدهاند. حتی برای اینکه به لحاظ روانی نیز تأثیر داشته باشد، ادغام این دو طرح راهگشاست و البته که در راستای سیاستهای دولت برای جهش تولید مسکن در کشور به طور حتم باید این دو طرح یکپارچه میشد؛ چون ساخت مسکن در حیطه فعالیت یک وزارتخانه است و موضوع هر دو طرح نیز یکسان است و در مرحله اجرا به لحاظ ساختاری نیز یکسان هستند. پس بهترین کار ادغام هر دو پروژه مسکن بود تا تولید مسکن در کشور شتاب بگیرد. سید محمود فاطمی عقدا میافزاید: همزمان با ساخت این پروژههای مسکن، بخشهای مختلف ساختوساز در کشور فعال میشوند و نتیجه این طرحهای مسکن در نهایت روی قیمت مسکن و بازار مسکن تأثیرگذار خواهد بود. حوزه ساختمان و مسکن یکی از پیشرانهای اقتصاد کشور است و نقش نیرو محرکه دارد. در واقع اگر این پروژهها فعال شوند صنایع وابسته به بخش ساختمان فعال شده و اشتغالزایی ایجاد میشود.
منابع طرحهای تولید مسکن چطور تأمین میشود؟
فاطمی عقدا درباره تأمین منابع برای ساخت پروژههای مسکن میگوید: منابع لازم برای ساخت پروژههای مسکن پیشبینیشــــده است. در واقع اقساط پرداختی مسکن مهر و مالیاتهایی که در قانون پیشبینیشده همچون مالیات بر ماشینهای لوکس، خانههای لوکس و همچنین 20درصد منابع بانکها برای تأمین منابع در نظر گرفته شده است که دولت باید از این محلها وصول کرده و به صندوق حمایت از تولید مسکن واریز کند و از این محل تسهیلات مورد نیاز را پرداخت کند.
ورود چینیها به پروژههای مسکن منتفی شد
این کارشناس بازار مسکن بیان میکند: همزمان با به بهرهبرداری رسیدن این واحدها و فروششان، اعتبارات جریان پیدا میکند و ساخت واحدهای ساختمانی سریعتر پیش میرود؛ بنابراین برای اجرای پروژههای مسکن، مشکلی بابت تأمین منابع مورد نیاز وجود ندارد. دولت برای تأمین زمین لازم بهمنظور ساخت پروژهها نیز مشکلی ندارد.
فاطمی عقدا بیان میکند: قرار بود چینیها در پروژههای مسکن همکاری کنند؛ ولی نظرات کارشناسان مسکن و انبوهسازان جمعبندی شده و در نهایت نتیجهگیری شده که ورود چینیها بـرای ســاخــت پروژههـــــای مسکن مـنـتـفــی شـــــود. در واقـــــــع از توانمندیهای بخش خصـوصی کشور بـرای پــروژههـــــای مسکــن استفاده میشود. دراینبین اگـــر بـــه واردات فناوری نیاز بود، بخش خصوصی این کار را انجام میدهد و به حضور مستقیم چینیها در پــروژههای مسکن نیازی نیست.
کاهش سودآوری و سرکوب دلالها در بخش مسکن
مسکن یک مشکل ریشهای و بنیادی دارد. عرضه و تقاضا در این بخش هماهنگ نـیـسـت و الـبـتـه کـاهـش عرضه یکی از مؤلفههایی اســـت که کارشناسان اقتصاد مسکن از آن بهعنوان یکی از متغیرهای اثرگذار بر قیمت مسکن نام میبرند. یک کارشناس اقتصادی به اصفهانزیبا مـیگــویــد: هــدفگــذاری اصــلــی طرحهای مسکن در دولت سیزدهم برای خانوارهای آسیبپذیر است. در طرحهای مسکن، دولت مشابه حمایتکننده و هـمــاهــنـگکــنـنـده عمل میکند و تمام ظرفیتهای ملی و بازیگران مؤثر در حوزه اقتصاد مسکن را در کنار هم قرار میدهد و سیاستگذاریها را منسجم میکند.
ساسان شاهویسی تصریح میکند: سیاستهای حمایتی مسکن با هدف کاهش سودآوری در حوزه مسکن و حذف سوداگران مسکن اعلام میشود؛ ضــمن اینکه پروژههای مسکن در نرخ رشـــد اقتصادی تأثیرگذارند و باعث میشوند بخش مسکن از رکود خارج شود.
دولت توانمندیها را برای رونق مسکن منسجم میکند
شاهویسی خاطرنشان میکند: ادغام پروژه مسکن ملی و نهضت تولید مسکن یک سیستم حمایتی است که با هدف حمایت از اقشار آسیبپذیر جامعه عملیاتی میشود. در واقع قرار نیست دولت برای تأمین منابع این پروژههای مسکن دست در جیب خودش بکند، بلکه ظرفیتها را به شکل منسجم کنار هم قرار میدهد؛ مانند اتفاقی که در سال 86 و 87 رخ داد و ظرفیتهای بانک مسکن، وزارت تعاون و رفاه اجتماعی و وزارت راه و شهرسازی کنار هم قرار گرفتند و با این اهرم 200 واحد صنعتی و تجاری فعال شدند و اشتغالزایی صورت گرفت. این کارشناس اقتصادی بیان میکند: دولت برای اجرای طرحهای مسکن بهعنوان هماهنگکننده نقدینگی را از بخشهای تولید مسکن وارد میکند و فعالان بازار مسکن و ظرفیتهای مختلف را وارد این حوزه میکند تا ساختوساز در کشور رونق پیدا کند.