به گزارش اصفهان زیبا؛ در ادامه کلان پروژه حوالی 57، به گاهشمار وقایع مهم انقلاب اسلامی در اصفهان و ایران میپردازیم که در چند شماره ارائه خواهد شد. قسمت اول و دوم گاهشمار را از لینکهای پیوست شده دریافت کنید.
در بین سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷ هفت گروه مبارز با نظرات و دیدگاههای نزدیک به هم، در نقاط مختلف کشور در حال مبارزه مسلحانه علیه رژیم شاه بودند. گستره فعالیت این گروهها از زندان رژیم شاه (امت واحده)، تا خارج از کشور (توحیدی فلق)، و از تهران و اطراف آن (فلاح و بدر)، تا استانهای جنوبی، خوزستان و کرمان (موحدین) و یا اصفهان و تهران (صف) را در بر میگرفت. بیشتر این گروهها در مخالفت با مجاهدین خلق و در ارتباط نزدیک با رهبری نهضت اسلامی، یعنی امام خمینی (ره) بودند. از آبان 1357 که زندانیان امت واحده بهتدریج از زندانها آزاد شدند، آنان پس از جلسات متوالی و اتحاد با شش گروه دیگر، سرانجام سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را بهوجود آوردند.
اما هویت این سازمان در سالهای دهه ۷۰ به بعد با سازمانی که در سال ۱۳۵۸ تشکیل شد، تفاوت اساسی دارد. سازمان اولیه به دلیل وجود افکار التقاطی داخل سازمان، دچار اختلاف درونی شدند و امام خمینی (ره) طی نامهای از اعضای سازمان خواست که با آیتالله راستی کاشانی همکاری کرده یا استعفا دهند. درنتیجه ۳۷ نفر از جناح چپ سازمان در دیماه سال ۱۳۶۱ استعفا دادند و سازمان روزبهروز ضعیفتر شد تا اینکه سرانجام در سال ۱۳۶۵ منحل شد.
در سال ۱۳۷۰ اعضای مستعفی سازمان قبلی، شامل بهزاد نبوی، محمد سلامتی، محسن آرمین، سید مصطفی تاجزاده، هاشم آغاجری و… اقدام به تجدید حیات سازمان نموده و این بار بهعنوان «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران»، بهطور رسمی از وزارت کشور اجازه فعالیت گرفتند و مواضع آنها بیشتر انتقاد از عملکردهای دولت هاشمی رفسنجانی بود. پس از دوم خرداد ۱۳۷۶ این سازمان بهعنوان بخشی از جبهه اصلاحات بود و درنهایت این گروه که آشکارا بسیاری از ارزشها را پایانیافته تلقی مینمود، در فتنه 88، بدون ارائه هرگونه سند قانونی در مقابل نظام قرار گرفتند و با دستگیری برخی از سران آن مانند بهزاد نبوی، عملاً مجوز آن باطل و فعالیت آن غیرقانونی اعلام شد.
سال ۱۳۳۹
آغاز کار تشکیلاتی بهزاد نبوی از اعضای گروه «امت واحده» در «کمیته جبهه ملی دانشگاه پلیتکنیک».
بهزاد نبوی (متولد 1321) از مبارزان سیاسی با گرایش چپ بود که در زندان با شهید رجایی آشنا شد و همین امر موجب گرایش او به اندیشههای اسلامی گردید. پس از پیروزی انقلاب، با حمایت شهید رجایی به کابینه او راه یافت. وی بعدها یکی از سران جریان اصلاحات بود که در دوره ششم مجلس شورای اسلامی، بهعنوان نماینده تهران انتخاب شد. از او در عرصه سیاست ایران به «چریک پیر» یاد میشود.
سال 1344
تشکیل سازمان «مجاهدین خلق ایران».
سال 1349
19 بهمن: حمله «چریکهای فدایی خلق» به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل، آغاز رسمی مبارزه مسلحانه چریکی در ایران.
– گروهی از جوانان انجمن اسلامی خرمشهر با فعالیت مذهبی در مساجد و انتشار نشریه، مبارزات خود را علیه رژیم آغاز کردند. این گروه بعدها با پیوستن به گروه اهواز، سبحانی و غلامحسین صفاتی، گروه «منصورون» را پدید آوردند.
سال 1350
– گروه [شهید] عبدالحسین سبحانی که در دزفول با برگزاری جلساتی به روشنگری و اشاعه فرهنگ اسلامی میپرداخت، با فرارسیدن جشنهای ۲۵۰۰ ساله، هستهای زیرزمینی تشکیل داده و حملات خود را علیه رژیم آغاز کردند.
– مرتضی الویری از بنیانگذاران گروه «فلاح» در جریان پخش جزوه ولایتفقیه دستگیر و پس از چندی آزاد گشت. وی تا سال 1356، سه نوبت دیگر هم دستگیر شد.
مرتضی الویری (متولد 1327)، عضو دوره پنجم شورای شهر تهران، نماینده سه دوره اول مجلس شورای اسلامی و شهردار تهران پس از غلامحسن کرباسچی است. وی از اعضای حزب کارگزاران سازندگی است.
زمستان 1350 – مرتضی الویری همکاریاش را با «سازمان مجاهدین خلق» آغاز کرد. وی اطلاعات مربوط به شناسایی دفتر مجله «این هفته» را در اختیار سازمان مجاهدین خلق گذاشت. پس از چندی دفتر این مجله توسط اعضای سازمان منفجر شد.
سال 1351
– دستگیری بهزاد نبوی و مهندس رضا عسگریان به علت فعالیت در «جبهه دمکراتیک ملی».
– [شهید] غلامحسین صفاتی دزفولی به عضویت سازمان مجاهدین خلق درآمد.
شهید غلامحسین صفاتی، پس از ارتداد مجاهدین خلق، از آنها جداشده و در تأسیس گروه منصورون نقش ایفا کرد. شهادت در بهمن 1355 در درگیری با مزدوران رژیم شاه.
سال 1352
– پیریزی اصول کلی تشکیلات گروه «فلاح» در زندان قصر با همفکری مرتضی الویری و محمد منتظر قائم و حسن منتظر قائم.
شهید محمد منتظرقائم نخستین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یزد بود که در سال 1359، با دستور خائنانه بنیصدر برای بمباران هلیکوپترهای برجا مانده آمریکایی در صحرای طبس به شهادت رسید. برادر کوچکتر او حسن منتظرقائم نیز از نویسندگان خوشذوق بود که بیانیههای گروه را مینوشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی از پایهگذاران کیهان فرهنگی بود. حسن منتظرقائم به سال 1364 در یک تصادف اتومبیل به همراه همسر و سه فرزندش جان باخت.
سال 1353
– فعالیت سیاسی مذهبی گروه «فلق» با نام «انجمنهای اسلامی و فرهنگی» توسط دانشجویان ایرانی در شمال کالیفرنیا.
– در ماه محرم، گروه بدر با به راه انداختن دستههای سینهزنی به روش جدید، شروع به شکلگیری کرد.
– سید نورالدین شاهصفدری از اعضای گروه «منصورون» در رابطه با پخش اعلامیه و تماس با برادران مبارزش که دستگیر شده بودند به زندان افتاد.
شهید سید نورالدین شاه صفدری در آذر 1356 در یک درگيري مسلحانه نابرابر با جلادان رژیم، در اصفهان به شهادت رسید.
– گروهی که در اهواز از سال ۱۳۵۱ به فعالیت انقلابی مشغول بود، از طریق نورالدین شاهصفدری با گروه خرمشهر و سبحانی ارتباط برقرار کرد.
بهمن 1353 – در جریان خلع سلاح پاسبان خیابان هدایت، مهدی نیکدل از اعضای گروه امت واحده، توسط مأمورین ساواک شناسایی و دستگیر شد.
سال 1354
فروردین – پیوستن مجاهد شهید غلامحسین صفاتی و یارانش بـه شاخههای مبارزان خرمشهر و اهواز و دزفول و بنیانگذاری گروه منصورن.
بهمن – محمدعلی باقری و محمود پهلوان به حکم دادگاه نظامی تیرباران شدند و مهدی نیکدل و نوراحمد لطیفی به حبس ابد محکوم گردیدند.
اسفند – رضا فاطمی و محمدعلی موحدی از همپروندههای مهدی نیکدل از اعضای گروه امت واحده، به حکم دادگاه نظامی اعدام شدند.
– آغاز فعالیت مبارزاتی-ایدئولوژیکی گروه فلاح.
– «سازمان توحیدی مجاهدین خلق» یا «گروه انقلابی رضایی» که بعدها «گروه توحیدی بدر» نام گرفت، هویت گروهی یافت و با تنظیم اساسنامهای، برنامه و اصول حرکت مبارزاتی خود را مشخص کرد.
سال 1355
بهمن – در درگیری مسلحانه بین اعضای گروه منصورون و مزدوران رژیم، غلامحسین صفاتی و حسن هرمزی به شهادت رسیدند و مهدی هنردار یکی دیگر از اعضای گروه دستگیر گردید. هنردار در زیر شکنجه به شهادت رسید.
شهید مهدی هنردار- متولد 1332 در کاشان
– شماری از زندانیان سیاسی مسلمان در درون زندان و جمع بزرگ مسلمانان، با تکیه بر اسلام اصیل و درک ضرورت یک تشکل اسلامی، گروه امت واحده را پدید آوردند.
سال 1356
فروردین – یکی از اعضای گروه توحیدی بدر که در پادگان گارد جاویدان لویزان خدمت میکرد، پس از چندین دفعه شناسایی موفق به مصادره کلت کالیبر ۴۵ و ۴ عدد کارد سنگری شد. همچنین توسط این فرد، انبار مخابرات پادگان لویزان شناسایی و یک دوربین آمریکایی و ۷ عدد کارد سنگری به سرقت برده شد.
– سفر مرتضى الویری و همسرش به خارج از کشور و ملاقات با امام در نجف و مذاکره در باب مشی مسلحانه و استفاده از رهنمودهای ایشان. در بازگشت از این سفر، گروه فلاح که در مشی مسلحانه به بنبست رسیده بود، اکنون مشی فرهنگی را انتخاب کرد.
آذر – پلیس و گارد شهربانی اصفهان، در ادامه مراقبتهایی که از چند روز پیش برای جلوگیری از تظاهرات دانشجویان به مناسبت سالگرد جنبش ۱۶ آذر انجام داده بود، بـه سید نورالدين شاهصفدری از اعضای گروه منصورن مشکوک شد و در نبردی نابرابر او را به شهادت رساند.
– فعالیتهای انجمنهای اسلامی شمال كاليفرنيا توسعه یافت و گروه فلق در اواخر این سال پدید آمد.
– در اواخر این سال، ۳ تن از اعضای گروه فلاح بهطور جداگانه و ظاهراً بدون ارتباط باهم دستگیر شدند.
سال 1357
خرداد – ساواک با شناساییهای قبلی توانست شماری از افراد مرتبط با گروه توحیدی بدر را در شیراز و سایر شهرها دستگیر کند.
مرداد – در رستوران خوانسالار تهران، محل تجمع آمریکاییهای مقیم ایران، بمبی منفجر شد و تعدادی کشته و زخمی شدند. این عملیات توسط گروه توحیدی صف اجرا شد.
شهریور – سه تن از اعضای گروه منصورون برای آموزش نظامی و آموختن تجارب مبارزاتی به سوریه و لبنان اعزام شدند.
مهر – در اتوبوس آمریکاییها در اصفهان، بمب منفجر شد و عدهای مجروح شدند. گروه توحیدی صف مسئولیت این انفجار را برعهده گرفت.
– نامه ۳۲ تن از اعضای گروه امت واحده به روزنامه کیهان و رونوشت آن به کمیته حقوق بشر ایران و کانون وکلای دادگستری که در زندان قصر دست به اعتصاب غذا زده بودند. آنها در این نامه، مبارزات ملت به رهبری امام را مورد تأیید قرار داده و کشتار مردم توسط رژیم را محکوم کرده بودند.
– همزمان با فشار رژیم بعثی عراق بر امام و فشار رژیم برای قطع ارتباط بین امام و امت، یکی از تیمهای عملیاتی منصورون بـه کنسولگری عراق در خرمشهر حمله کرد.
– با ورود امام به پاریس، اعضای گروه فلق، برای پیوستن به جنبش، دو گروه شدند. گروه اول پس از ملاقات با امام برای آموزش تعالیم نظامی راهی سوریه و لبنان شدند و گروه دوم مستقیماً وارد ایران گردیدند.
– بمبی که در سالن شهربانی کرمان کار گذاشته شده بود، قسمتی از ساختمان آن را منهدم کرد. این بمبگذاری توسط گروه موحدین کار گذاشته شده بود.
– اعدام انقلابی سرهنگ سروری، مجری طرح حمله به مسجد جامع کرمان توسط یک واحد نظامی موحدین.
آذر – فرخ شاهی، استوار ژاندارمری دزفول و عامل سرکوب تظاهرات مردم، توسط یکی از تیمهای عملیاتی منصورون به هلاکت رسید.
– مبارزه زندانیان مسلمان امت واحده برای گرفتن حق نماز جماعت در زندان قصر و تبعید تعدادی از آنان به زندان عادی.
– در پاییز و زمستان این سال، گروه «فلق» نزدیک ۴۰۰ نفر را تحت آموزش نظامی و ساخت مواد منفجره قرار دادند.
دی – یک واحد نظامی گروه موحدین اتومبیل «پل گریم»، مدیر ارشد عملیات بهرهبرداری و تولید مناطق جنوب و عامل سیا و طراح نقشه سرکوبی اعتصاب کارکنان صنعت نفت را محاصره و به گلوله بست. وی در دم جان سپرد. واحد عملیاتی به سلامت به پایگاه بازگشت.
– اعدام یداللهی، معاون ضد اطلاعات رفسنجان، توسط تیمی از گروه منصورون به خاطر شرکت فعال در حمله چماق بهدستها به مردم.
– اعدام على مسیحی، شهردار رفسنجان و حسین مولایی معاون وی بهوسیله گروه منصورون به خاطر تضییع حقوق و دستمزد کارگران فقیر شهرداری و شرکت فعال او در حمله چماق بهدستها به مردم.
– اعدام اسماعیل حیدری، رئیس پلیس رفسنجان بهوسیله گروه منصورون که در سازماندهی چماق بهدستان نقشی فعال داشت.
– حمله به احمدزاده، مأمور آگاهی شهر فسا، توسط گروه منصورون.
– تدارکات فنی و صوتی راهپیماییها و مراسم ورود امام به گروه فلاح سپرده شد.
– یک واحد از رزمندگان گروه منصورون در مقابل ساختمان شهربانی و نیروی پایداری بهبهان، سروان داودی و سرهنگ امیری را به علت سرکوبی مردم، اعدام انقلابی نمودند.
بهمن – سرگرد عیوقی رئیس گارد دانشگاه جندیشاپور به علت سرکوب دانشجویان بیگناه دانشگاههای تبریز، شیراز و اهواز و همچنین کشتار بیرحمانه مردم اهواز در ۱۳ فروردین ۱۳۵۷ و سازماندهی مزدوران چماق بهدست در ۲۷ دیماه ۱۳۵۷، بهوسیله گروه منصورون، طی عملیاتی، به هلاکت رسید.
– غلامحسین دانشی نماینده آبادان در مجلس شاه، به رگبار مسلسل بسته شد. سازمان موحدین مسئولیت این تیراندازی را به عهده گرفت.
– اعدام انقلابی سرهنگ معتضدی، رئیس شهربانی کرمان، توسط تیمی از منصورون به دلیل دخالت در کشتار مردم و فرماندهی عملیات ضد مردمی چماق بهدستان.
***
مطالب فوق، عمدتاً از کتاب «تاریخ شفاهی گروههای مبارز هفتگانه مسلمان»، نوشته جلیل امجدی، استخراج شده است.
