به گزارش اصفهان زیبا؛ سلامت روان، از مهم‌ترین جنبه‌های سلامت کلی انسان است که در طول عمر اهمیت بسیاری دارد، اما در دوره‌های میانسالی و سالمندی به دلیل تغییرات جسمی، اجتماعی و روان‌شناختی، توجه به آن افزایش می‌یابد. در این زمینه دکتر نسیبه صرامی، دکترای روانشناسی سالمند مجموعه درمانی طب سالمندان «ساز» توضیح می‌دهد:
در دوره میانسالی و سالمندی، عوامل متعددی می‌تواند به حفظ یا کاهش سلامت روان تأثیر بگذارند. بنابراین به چالش‌ها، عوامل مؤثر و راهکارهای بهبود سلامت روان در این دو دوره زندگی می‌پردازیم.
چالش‌های سلامت روان در میانسالی و سالمندی
تغییرات جسمی و سلامت بدنی: با افزایش سن، تغییرات جسمی همچون کاهش قوای جسمانی، بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشارخون بالا و مشکلات قلبی بیشتر می‌شوند.
این تغییرات می‌توانند بر سلامت روان تأثیر منفی بگذارند، به‌ویژه در صورتی که فرد قادر به انجام فعالیت‌های روزانه یا حفظ استقلال خود نباشد.
تغییرات اجتماعی و روابط: در میانسالی و سالمندی، افراد ممکن است با تغییراتی در نقش‌های اجتماعی خود مواجه شوند.
بازنشستگی، ازدواج فرزندان و ترک خانه و حتی از دست دادن عزیزان، می‌تواند منجر به احساس تنهایی و انزوا شود. از دست دادن شبکه‌های اجتماعی حمایتی ممکن است منجر به افسردگی و اضطراب شود.
تغییرات روان‌شناختی: تغییرات شناختی مانند کاهش حافظه یا کاهش تمرکز، یکی از نگرانی‌های رایج در دوره سالمندی است.
این تغییرات ممکن است باعث افزایش نگرانی و ترس از بیماری‌های مغزی مانند آلزایمر شود.
همچنین، بسیاری از سالمندان ممکن است احساس بی‌ارزشی یا عدم هدفمندی داشته باشند که می‌تواند منجر به مشکلات روانی شود.
عوامل مؤثر بر سلامت روان در میانسالی و سالمندی
حمایت اجتماعی: داشتن ارتباطات اجتماعی قوی و حمایت از خانواده و دوستان نقش مهمی در حفظ سلامت روان دارد. افرادی که از حمایت‌های اجتماعی مناسبی برخوردارند، کمتر به افسردگی و اضطراب دچار می‌شوند و احساس ارزشمندی بیشتری دارند.
سبک زندگی سالم: انجام فعالیت‌های بدنی منظم، تغذیه مناسب و خواب کافی می‌تواند به حفظ سلامت جسمانی و روانی کمک کند.
ورزش نه‌تنها به بهبود سلامت قلب و عروق کمک می‌کند، بلکه اثرات مثبتی بر خلق‌وخو و کاهش استرس دارد.
فعالیت‌های ذهنی و شناختی: انجام فعالیت‌هایی که مغز را تحریک می‌کنند، مانند حل جدول، یادگیری مهارت‌های جدید، و خواندن، می‌تواند به کاهش خطر زوال عقل و حفظ سلامت شناختی کمک کند.
همچنین این فعالیت‌ها احساس هدفمندی و رضایت را افزایش می‌دهند.
مدیریت استرس و هیجانات: در دوران میانسالی و سالمندی، ممکن است استرس‌ها و نگرانی‌های جدیدی پدیدار شود. استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرین‌های تنفسی می‌تواند به کاهش استرس و بهبود سلامت روان کمک کند.
راهکارهای بهبود سلامت روان در میانسالی و سالمندی
حفظ و تقویت روابط اجتماعی: مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، شرکت در گروه‌های حمایتی و داشتن ارتباطات منظم با دوستان و خانواده می‌تواند از احساس تنهایی و انزوا جلوگیری کند.
همچنین تعاملات اجتماعی به بهبود اعتماد به نفس و کاهش استرس کمک می‌کند.
فعالیت‌های بدنی منظم: دوره سالمندی، فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی، شنا یا تمرینات یوگا می‌تواند بسیار مفید باشد.
این فعالیت‌ها علاوه بر بهبود جسمانی، خلق‌وخو و انرژی روانی را نیز بهبود می‌بخشند.
فعالیت‌های ذهنی: انجام فعالیت‌های چالش‌برانگیز ذهنی، مانند یادگیری زبان جدید، حل مسائل ریاضی، یا شرکت در کلاس‌های آموزشی، می‌تواند مغز را فعال نگه دارد و به پیشگیری از زوال شناختی کمک کند.
مراجعه به متخصصان سلامت روان: در صورت بروز علائم افسردگی، اضطراب یا استرس طولانی‌مدت، مراجعه به روان‌شناس یا مشاور حرفه‌ای می‌تواند به تشخیص و درمان این مشکلات کمک کند.
درمان‌های روان‌شناختی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌توانند بسیار مؤثر باشند.
توجه به خودمراقبتی: مراقبت از خود و توجه به نیازهای شخصی، به‌ویژه در زمینه سلامت جسمانی و روانی، اهمیت بسیاری دارد.
انجام فعالیت‌هایی که لذت‌بخش و آرامش‌بخش هستند، مانند نقاشی، موسیقی، یا باغبانی، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
