به گزارش اصفهان زیبا؛ به گفته دکتر بهزاد ولی‌زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات، آمار سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد ۱۴ درصد از افراد بالای ۱۸ سال در ایران دخانیات مصرف می‌کنند.
در میان مردان این رقم حدود ۲۶ درصد و در زنان ۴.۵ درصد است. میزان مصرف دخانیات در زنان نسبت به سال ۱۳۹۵ ۱۱ درصد افزایش و در مردان ۳ درصد رشد داشته است.
افزایش شدید مصرف در جوانان ۱۸ تا ۳۴ سال
افزایش مصرف دخانیات در گروه سنی جوان (۱۸ تا ۳۴ سال) هشداردهنده است. طبق آمار، مصرف در زنان ۱۸ تا ۲۴ ساله ۹۰ درصد و در مردان همان گروه سنی ۳۴ درصد رشد داشته است. این روند نشان‌دهنده تمرکز صنایع دخانی بر جذب جوانان و زنان با شیوه‌های تبلیغاتی و طعم‌دهنده‌های فریبنده است.
سن شروع مصرف دخانیات زیر ۱۳ سال
بر اساس داده‌های سال ۱۳۹۵، ۳.۴ درصد از نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله سیگار و ۵.۸ درصد قلیان مصرف می‌کردند. سن شروع مصرف می‌تواند از ۱۳ سال هم کمتر باشد.
۵۰ هزار مرگ سالانه و هزینه‌های سنگین سلامت
دخانیات سالانه موجب مرگ حدود ۵۰ هزار نفر در ایران می‌شود که معادل ۱۴ درصد از کل مرگ‌هاست. مصرف دخانیات سالانه ۵۰ هزار میلیارد تومان هزینه به کشور تحمیل می‌کند، که از این میان ۱۴ هزار میلیارد تومان مربوط به بخش سلامت است.
تبلیغ در شبکه نمایش خانگی؛ جریمه‌ها بازدارنده نیستند
صنایع دخانی با بهره‌گیری از فضای نمایش خانگی و استفاده از چهره‌های هنری، محصولات خود را تبلیغ می‌کنند. جریمه‌های فعلی برای این اقدامات (مثلاً ۲۱۰ میلیون تومان) برای تولیدکنندگان محتوا بسیار پایین و فاقد اثر بازدارندگی است.
ممنوعیت‌های قانونی، اما اجرای ناقص
قانون جامع کنترل دخانیات از سال ۱۳۸۵ تصویب شده، اما اجرای کامل آن با چالش مواجه است. استعمال دخانیات در قهوه‌خانه‌ها، کافه‌ها و اماکن عمومی ممنوع است، اما ضعف در نظارت و سود بالای فروش مانع از اجرای مؤثر قانون می‌شود.
دکه‌های مطبوعاتی؛ از فرهنگ‌سازی تا فروش سیگار
دکه‌هایی که برای عرضه مطبوعات تأسیس شده‌اند، به مراکز اصلی فروش نخی سیگار تبدیل شده‌اند. این موضوع علاوه بر نقض قانون، موجب دسترسی آسان جوانان به سیگار شده است.
فروش نخی سیگار؛ مانعی برای سیاست‌های مالیاتی
فروش نخی سیگار، اثربخشی مالیات بر قیمت دخانیات را خنثی کرده و راه ورود اقشار کم‌درآمد و نوجوانان به مصرف دخانیات را هموار کرده است.
سیاست مالیاتی ناکارآمد و مالیات پایین بر دخانیات
ایران یکی از کشورهایی است که پایین‌ترین نرخ مالیات بر دخانیات را دارد. سازمان جهانی بهداشت نرخ موثر مالیاتی برای کاهش مصرف را ۷۵ درصد قیمت خرده‌فروشی اعلام کرده، در حالی که نرخ کنونی ایران بسیار پایین‌تر است.
قاچاق محصولات دخانی و فقدان نظارت مؤثر
قاچاق سیگارهای الکترونیکی و محصولات نوپدید از جمله چالش‌های بزرگ است. ورود این محصولات به بازار، علیرغم ممنوعیت قانونی، نشان از نظارت ضعیف و نفوذ شرکت‌های چندملیتی دخانیاتی دارد.
سیگارهای الکترونیکی؛ جذاب اما مخرب
محصولات نوپدید مانند سیگارهای الکترونیکی و آیکاس (IQOS) به سرعت در بین جوانان محبوب شده‌اند. استفاده از عطرها، طعم‌ها و بسته‌بندی‌های جذاب از اصلی‌ترین ابزار تبلیغاتی صنایع دخانی برای جذب این گروه است.
عدم جایگزینی کشت توتون با محصولات غذایی
در حالی که زمین‌های کشاورزی ایران می‌توانند صرف کشت محصولات استراتژیک شوند، بخشی از آن‌ها به کشت توتون اختصاص یافته‌اند. این اقدام تحت قرارداد مستقیم شرکت‌های دخانی با کشاورزان انجام می‌شود.
ضرورت عزم ملی برای مقابله با مصرف دخانیات
برای کنترل مصرف دخانیات، صرف قوانین کافی نیست. مشارکت اجتماعی، به‌روزرسانی قانون، افزایش مالیات، ممنوعیت فروش در نزدیکی مدارس، جلوگیری از تبلیغ در رسانه‌ها و برخورد جدی با متخلفان از جمله اقدامات ضروری است.
