به گزارش اصفهان زیبا؛ تابستان اصفهان با تبلیغات رنگارنگ «ستاره‌سازی تضمینی» آموزشگاه های سینمایی گرم می‌شود، اما پشت این وعده‌های فریبنده، واقعیتی تلخ نهفته است:
تنها تعداد محدودی از هنرجویان بازیگری جذب بازار کار می‌شوند، درحالی‌که درباره سایر دوره‌های سینمایی به آمار بیشتری می‌رسیم!
داده‌های میدانی نشان می‌دهد اصفهان با بیش از ۳۰ آموزشگاه فعال، به میدان جنگ «کمیت علیه کیفیت» تبدیل‌شده است؛ جایی که اغلب دوره‌ها صرفاً به بازیگری می‌پردازند، اساتید مدعو از تهران با شهریه‌های نجومی حاضر می‌شوند و شهرستانی‌ها تنها با شبکه‌سازی در جشنواره‌هایی مانند «کودک و نوجوان» شانسی برای رقابت با پایتخت دارند.
اکنون پرسش کلیدی این است: آیا اصفهان می‌تواند با تبدیل فرهنگسراها به «کارگاه‌های عملی» و همکاری با نهادهایی مانند بنیاد فارابی، از مسیر «بازار موقت تابستانی» به «پل ارتباطی سینمای ایران» تبدیل شود؟
اصفهان، شهری که سینما در رگ‌هایش جریان دارد
اصفهان، شهری که نامش با هنرهای سنتی مانند مینیاتور و کاشی‌کاری گره‌خورده، امروز در حال نوشتن فصل جدیدی از تاریخ خود با محوریت سینمای معاصر است.
در دو دهه اخیر، رشد چشمگیر آموزشگاه های غیردانشگاهی سینما در این شهر، نشان‌دهنده تغییر ذائقه هنرجویان از هنرهای کلاسیک به رسانه‌های تصویری است.
آمارهای سازمان سینمایی استان اصفهان حاکی از آن است که تعداد این مراکز تا سال 1402 به بیش از ۳۰ مرکز رسیده است.
با نزدیک شدن به تابستان، تبلیغات رنگارنگ دوره‌های «بازیگری» یا «کارگردانی» بر دیوارهای خیابان‌ها، نوید فرصتی طلایی برای علاقه‌مندان می‌دهند؛ اما پشت این ظاهر فریبنده، پرسش‌هایی جدی وجود دارد:
آیا این کلاس‌ها پلی به‌سوی صنعت سینما هستند؟ یا صرفاً بازاری فصلی برای جذب هنرجویان مشتاق، ولی بی‌اطلاع؟
دانشگاه یا آموزشگاه ؟
مناقشه بر سر اولویت آموزش آکادمیک یا تجربی، در اصفهان به بحثی جامعه‌شناختی تبدیل‌شده است.
بررسی آمار و نظرات تعداد کثیری از هنرجویان دوره‌های آزاد نشان می‌دهد که دروس تئوری دانشگاه در کنار لازم بودن، کافی نیست و به فعالیت‌های عملی سینمایی این افراد کمکی نمی‌کند.
علی رفیعی، یک فیلم‌ساز جوان که مسیر تجربی را انتخاب کرده، در گفت‌وگو با اصفهان‌زیبا می‌گوید:
«در دانشگاه، سه سال درباره تئوری‌ها و فیلم‌های کم‌خرج بحث کردیم، اما در یک کارگاه عملیِ سه‌روزه، نحوه مدیریت بودجه فیلم را آموختم».
در مقابل،این را نیز باید در نظر گرفت که تجربه بدون پایه تئوریک، هنرجو را به تکنسینی بدون نگاه هنری تبدیل می‌کند.
خروجی کلاس‌های آموزشگاه : از رؤیا تا واقعیتِ بازار کار
بر اساس گزارش‌ها و آمار موجود در سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تنها ۱۵ درصد از فارغ‌التحصیلان کلاس‌های غیردانشگاهی سینما در پنج سال گذشته، جذب بازار کار مرتبط شده‌اند.
این رقم پایین‌تر از میانگین ملی یعنی ۲۲ درصد است که نشان‌دهنده شکاف آموزشی در این حوزه می‌باشد.
علی رضایی، فارغ‌التحصیل دوره کارگردانی در یکی از فرهنگسراها به اصفهان زیبا می‌گوید:
«کلاس‌ها مفید بودند، اما هیچ‌کس به ما نگفت چگونه باید با تهیه‌کنندگان ارتباط بگیریم یا پروپوزال فیلم بنویسیم.
اولین فیلم کوتاهم را با هزینه شخصی ساختم که تنها راه نمایشش، جشنواره‌های محلی بود.»
در مقابل، آموزشگاه‌هایی که با استودیوهای فیلم‌سازی یا جشنواره‌های معتبر همکاری دارند، آمار موفقیت بالاتری نشان می‌دهند و نقش شبکه‌سازی در این امر بارز است.
استانداردها: معمای کیفیت در سایه سودآوری
بررسی سرفصل‌های اکثر آموزشگاه‌های مطرح شهر نشان می‌دهد تنها ۳۰ درصد از آن‌ها از چارچوب استاندارد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیروی می‌کنند.
به نظر برخی از اساتید نیز بعضی از آموزشگاه‌ها با استخدام بازیگران تلویزیونی به‌عنوان مدرس، هنرجویان را جذب می‌کنند، درحالی‌که این افراد کوچک‌ترین تجربه‌آموزشی ندارند.
از طرفی، آموزشگاه‌های پیشرو برای جلب اعتماد، به شفاف‌سازی دست می‌زنند.
دراین‌بین، سرفصل‌ها، رزومه مدرسان و نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان خود را به‌طور عمومی منتشر می‌کنند.
این امر موجب می‌شود فشار رقابتی مثبتی بر سایر مراکز ایجاد شود.
با نگاهی اجمالی به لیست دروس و دوره‌های آموزشگاه‌های سطح شهر اصفهان، همان‌طور که خیلی دور از انتظار نیست، رشته بازیگری، بیشترین میزان استقبال را از آن خود کرده است.
اساتید دوره‌های بازیگری و کارگردانی و سایر رشته‌های سینمایی که در اصفهان تدریس می‌کنند، هنرمندان محلی باسابقه هستند.
اما گاهی از اساتیدی از تهران به‌صورت کارگاه آموزشی‌های یک یا دو روزه دعوت به عمل می‌آید که علاوه بر هزینه مضاعف، نیازمند ارتباطات شخصی با افراد موردنظر است.
اساتید بومی عمدتاً بر تکنیک‌های پایه مثل بیان بدن یا تحلیل صحنه متمرکزند.
اما در زمینه انتقال دانش بازار کار سینمای ملی مانند نحوه شرکت در آزمون‌های بازیگری تهران ضعف دارند.
این درحالی است که اساتید مدعو از تهران، با ارائه مطالعات موردی از پروژه‌های عملی مانند تدوین فیلم‌های جشنواره‌ای، شبکه‌سازی حرفه‌ای را تسهیل می‌کنند.
از بین سایر رشته‌های درسی آموزشگاه‌ها، رشته کارگردانی، فیلم‌نامه‌نویسی و تدوین در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.
در این میان، دوره‌های فنی مانند تدوین و صداگذاری، عملکرد بهتری نسبت به دوره‌های تئوریک مانند تحلیل فیلم دارند.
درصد کمی از تدوین‌گران وارد سینمای بلند (فیلم‌های سینمایی) شده‌اند.
زیرا این حوزه نیازمند شبکه‌سازی متمرکز در تهران و تسلط بر استانداردهای خاص مانند فرمت‌های پخش جهانی است.
در اصفهان این فن آموزش داده نمی‌شود و خیل عظیمی از هنرجویان رشته تدوین، سر از فضای مجازی و تبلیغات درمی‌آورند.
می‌توان گفت آموزشگاه های اصفهان در مهارت‌های فیلم‌سازی دیجیتال مثل تولید محتوا برای شبکه‌های اجتماعی نسبت به تهران رقابت‌پذیرترند.
زیرا هزینه‌های تولید پایین‌تر و تقاضای محلی بالاتری وجود دارد.
اشباع یا تناسب؟ نبرد نامرئی کیفیت و کمیت
درحالی‌که جمعیت علاقه‌مندان به سینما در اصفهان رو به افزایش است، تکثیر بی‌رویه برخی دوره‌ها، زنگ هشدار را به صدا درآورده است.
بر اساس داده‌های سازمان صنایع خلاق استان اصفهان، ۷0 درصد از دوره‌های موجود در شهر، متمرکز بر بازیگری هستند؛ رقمی که با نیاز واقعی بازار کار همخوانی ندارد.
در هر فصل، ده‌ها کلاس بازیگری با سرفصل‌های تکراری برگزار می‌شود، اما هنرجویان پس از پایان دوره، حتی نمی‌دانند چگونه باید آزمون بازیگری دهند.
شهرستانی‌ها در برابر تهران
مبحث دیگری که نمی‌توان آن را نادیده گرفت، بحث رقابت هنرجویان اصفهانی با تهران و میزان موفقیت آن‌هاست.
بر اساس داده‌های سازمان صنایع خلاق استان اصفهان، تنها ۱۵٪ هنرجویان اصفهانی بدون مهاجرت به تهران، موفق به جذب در پروژه‌های ملی شده‌اند.
این گروه عمدتاً از طریق همکاری با جشنواره‌های معتبر مانند جشنواره فیلم کودکان یا مشارکت در فیلم‌های مشترک با تهیه‌کنندگان تهرانی فعالیت خود را آغاز می‌کنند و مسیر حرفه‌ای خود را می‌پیمایند.
راهکارها: از بحران تا فرصت در آموزشگاه ها
برای تبدیل چالش‌ها به دستاورد، پیشنهادهای زیر به نظر می‌رسد که می‌توانند راهگشای این معضل باشند:
سامانه رتبه‌بندی آموزشگاه ها:
بهتر است پلتفرمی تحت نظارت سازمان سینمایی استان برای امتیازدهی به مراکز آموزشی بر اساس معیارهایی مانند «نرخ اشتغال»، «کیفیت مدرسان» و «مشارکت در پروژه‌های عملی» ایجاد شود.
اجرای پروژه‌های مشترک:
بین آموزشگاه ها و استودیوهای محلی برای استخدام شرطی هنرجویان مستعد باید قراردادی منعقد شود تا نرخ اشتغال بعد از پایان دوره‌های آموزشی افزایش پیدا کند.
تدوین استانداردهای آموزشی منطبق بر نیازهای روز:
حتماً ضروری است که کمیته مشترکی بین اساتید دانشگاه، فیلم‌سازان فعال و نمایندگان آموزشگاه های آزاد تشکیل شود تا بتوانند استانداردهای آموزشی را منطبق با نیازهای روز تدوین و ارائه کنند.
حرکت از متن به حاشیه
کلاس‌های سینمایی غیردانشگاهی در اصفهان، اگرچه دریچه‌ای به دنیای هنر برای بسیاری گشوده‌اند، اما در غیاب نظارت سیستماتیک و هماهنگی با نیازهای جامعه، به بازاری انبوه با خروجی‌های محدود تبدیل خواهند شد.
شهرداری اصفهان به‌عنوان یکی از بازیگر مهم این عرصه، می‌تواند با تبدیل فرهنگسراها به «اجتماع‌های سینمایی» و ایجاد پل‌های ارتباطی با جشنواره‌هایی مانند «فیلم کوتاه اصفهان» یا «سینمای مستند ایران»، این کلاس‌ها را از حاشیه به متن صنعت سینما بیاورد.
درنهایت، پاسخ به پرسش اصلی در گروی خروج از الگوی فعلی و حرکت به سمت «آموزش مسئولانه» است؛ آموزشی که نه‌تنها به فروش دوره‌ها، بلکه به آینده هنرجویان متعهد باشد.
