به گزارش اصفهان زیبا؛ میراث نسل‌های بشری را چطور در بحبوحه جنگ‌ها حفظ کنیم؟! حالا ایران می‌تواند جوابی برای این پرسش داشته باشد؛ چون آن‌طور که قائم‌مقام وزیر میراث اعلام کرده در جنگ اخیر با رژیم صهیونیستی، میراث فرهنگی ایران آسیبی ندید و علیرغم تجاوزات این رژیم، پروتکل‌های حفاظتی برای در امان ماندن گنجینه‌های مهم بشری توسط ایران رعایت شد.
در گزارش پیش‌رو نگاهی داریم به آنچه بر میراث فرهنگی و گردشگری ایران در این روزها گذشت.
سفر پررنگ شد؛ گردشگری کم‌رنگ! شهرهای مختلفی نقش میزبانی به خود گرفتند و با هجوم مهمانان ناخوانده‌ای روبه‌رو شدند که به پناه آمده‌بودند. گریز از پایتخت و سفر به شهرهایی در شمال و جنوب و شرق ایران، پدیده‌ای بود که طی روزهای تجاوز رژیم‌صهیونیستی به ایران تجربه کردیم، تجربه‌ای که می‌تواند درس‌آموخته‌های فراوانی برای اهالی میراث و گردشگری داشته باشد و باید درباره جزئیاتش گزارش‌های تحقیقی و پژوهشی بسیاری تهیه شود.
روایت وزیر: صیانت از امید، هویت و انسجام
«بازخوانی مسئولیت‌های فرهنگی کشور در شرایط ویژه و تمرکز بر نقش امیدآفرین وزارتخانه در حوزه عمومی» عنوان نشستی بود که در دوازدهمین روز جنگ برگزار شد. به روایت روابط‌عمومی وزارت میراث، آقای وزیر جلسه را با توصیف یک نام آغاز کرد و گفت: ایران هویت، شرافت، غرور، حافظه جمعی و مظهر بقای فرهنگی یک ملت است.
امروز گفتمان ایران‌دوستی و تعلق خاطر به این خاک، بزرگ‌ترین سرمایه ما برای ساختن آینده‌ای همبسته و پرنشاط است.او سپس از عبارت جدیدی در صحبت‌هایش استفاده و تصریح کرد:ما با پدیده‌ای نوین به نام «جنگ ادراکی »مواجه هستیم؛ اما پاسخ ما به این چالش، نه ترس، بلکه آگاهی؛ نه انفعال، بلکه تولید معنا و گفتمان است. مأموریت وزارت میراث‌فرهنگی در این مسیر، صیانت از حافظه ملی، بازخوانی روایت ایران و تقویت حس تعلق جمعی به این سرزمین است.
به روایت صالحی‌امیری، گردشگری، صنایع دستی و میراث‌فرهنگی، صرفا ابزار توسعه اقتصادی نیستند؛ بلکه سرمایه‌های راهبردی تمدن‌ساز و انسجام‌آفرین‌اند.
او چهار اصل بنیادین برای عبور از وضعیت کنونی را به این ترتیب عنوان کرد: «حفظ هویت ملی»، «پاسداشت حیثیت ملی»، «بقای مردم» و «پایداری ساختار ملی».
اما حتما برای شما هم این پرسش وجود دارد که وزارتخانه میراث در شرایط جنگی چه اقدام بین‌المللی برای حفاظت از میراث ایران انجام داده‌است؟! پاسخ را می‌توان تیتروار، این‌گونه بیان کرد: مکاتبه با یونسکو درزمینه حفاظت از میراث‌فرهنگی.
سی‌ام خرداد خبری در رسانه‌ها منتشر و اعلام شده‌بود که وزارت میراث نامه‌ای رسمی با امضای سید رضا صالحی‌امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران، به یونسکو ارسال کرده و در آن نامه با استناد به کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه (حمایت از اموال فرهنگی در زمان جنگ) و کنوانسیون ۱۹۷۲ حمایت از میراث جهانی، بر مسئولیت یونسکو و جامعه بین‌المللی در حفظ این گنجینه‌های بی‌بدیل تأکید شده است.
در بخشی از این نامه آمده بود: بر اساس آمارهای رسمی، ایران میزبان بیش از ۴۰ هزار اثر ثبت‌شده ملی و ۲۸ پرونده ثبت جهانی شامل بیش از ۱۰۰ مکان تاریخی، طبیعی و فرهنگی است که از جمله آن‌ها می‌توان به کاروان‌سراهای تاریخی ایران (۵۴ کاروان‌سرای ثبت جهانی)، راه‌آهن سراسری، جنگل‌های هیرکانی، قنات‌های ایرانی و باغ‌های تاریخی اشاره کرد؛ همچنین بیش از ۵۰ اثر دیگر در فهرست موقت یونسکو برای ثبت جهانی قرار دارند. این آثار که به‌عنوان میراث مشترک بشریت شناخته می‌شوند، در صورت هرگونه تخریب یا آسیب، نه تنها حافظه تاریخی ایران، بلکه هویت تمدنی جهان را با چالش مواجه خواهند کرد.
روایت معاون میراث: سربلندیم
سوم تیر، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور نشستی برگزار کرد که تیتر صحبت‌هایش این بود: «ایران» نماد صلح و ایستادگی است/ در حفاظت از آثار تاریخی سربلند بودیم.
او روایتی از اقدام‌های وزارت میراث را در این جلسه بیان و تصریح کرد:با آغاز تجاوز رژیم غاصب صهیونیستی، بلافاصله دستورالعمل‌های حفاظتی اجرا شد و با تلاش نیروهای یگان حفاظت و همراهی متخصصان، توانستیم آثار و اشیای تاریخی را به مکان‌های امن منتقل کنیم و با افتخار می‌گویم در این مسیر، سربلند بیرون آمدیم.
علی دارابی با اشاره به دغدغه‌های فعالان این حوزه ادامه داد: بیش از یکصد نفر از فعالان میراث‌فرهنگی با امضای نامه‌ای خواستار حمایت از آثار تاریخی شدند که در پی آن، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نامه‌ای رسمی به دبیرکل یونسکو ارسال کرد.
به روایت معاون میراث کشور، کمیته‌ای ویژه در نخستین روزهای بحران تشکیل و فرایند حفاظت از میراث ملموس و ناملموس آغاز شد. تهیه آرشیو دیجیتال، نشانه‌گذاری زمین‌محور و مستندسازی دقیق در دستور کار قرار گرفت و این روند همچنان ادامه دارد.دارابی در بخش دیگری از صحبت‌هایش اضافه کرد: حفاظت از میراث‌فرهنگی نیازمند آمادگی دائمی، آموزش تخصصی نیروها و به‌روزرسانی دستورالعمل‌هاست. امروز بیش از گذشته باید هوشیار باشیم و برای حفظ تاریخ و هویت این سرزمین، تمام ظرفیت‌ها را به‌کار بگیریم.
نامه‌نگاری‌های بین‌المللی مسئولان ایرانی برای حفاظت از میراث
خبرهایی از نامه‌نگاری‌های بین‌المللی مسئولان ایرانی فعال در حوزه‌های میراث فرهنگی و گردشگری، اول تیرمنتشر شد. علیرضا تابش، مهدی حجت و احمد محیط طباطبایی مسئولانی بودند که نامه‌هایی را خطاب به مسئولان نهادهای بین‌المللی حوزه‌های میراث و گردشگری نوشتند.
علیرضا تابش، مدیرعامل و نایب‌رئیس هیئت‌مدیره هلدینگ گردشگری تأمین اجتماعی (هگتا)، در نامه‌هایی رسمی به دبیرکل سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، رئیس اتحادیه جهانی سفر و گردشگری (WTTC) و رئیس اتحادیه کشورهای آسیا-اقیانوسیه برای سفر و گردشگری (PATA)، به تهدیدهای ناشی از حمله‌های نظامی اخیر به زیرساخت‌های غیرنظامی ایران هشدار داد و خواستار موضع‌گیری شفاف و حمایت عملی این نهادها از میراث فرهنگی ایران شد.
او در بخشی از نامه‌هایش هشدار داده بود که حمله به فرودگاه‌ها، مناطق مسکونی و حتی تأسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای، صرف‌نظر از پیامدهای حقوقی آن، با اصول اخلاقی گردشگری پایدار در تضاد است و می‌تواند پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی در سطح منطقه‌ای و جهانی به‌همراه داشته باشد. تابش همچنین در این نامه‌ها به جایگاه برجسته ایران در میراث جهانی اشاره کرد و نوشت: «ایران با داشتن ده‌ها اثر ثبت‌شده در فهرست یونسکو و هزاران میراث تاریخی ملموس و ناملموس، بخش مهمی از حافظه فرهنگی بشریت را در خود جای داده و تهدید این گنجینه‌ها، موضوعی فراتر از مرزهای ملی است.»
تابش خطاب به رؤسای WTTC و PATA نیز نوشت: «ملت ایران، با سابقه‌ای کهن در مهمان‌نوازی، صلح و فرهنگ، از سحرگاه ۱۳ ژوئن تاکنون در حال عزاداری برای از دست دادن کودکان، مادران، خدمتگزاران ملی و شخصیت‌های علمی و فرهنگی خود است و با صبر و استقامت در برابر حمله‌ای آشکار به حاکمیت و امنیت خود ایستاده‌است.»تابش در بخش دیگری از نامه خود تأکید کرده است که «در کنار ما صدای مردمی باشید که ریشه در تاریخ همه جهانیان دارد. سکوت سازمان‌های تخصصی گردشگری در برابر این اتفاق‌های تلخ، می‌تواند فاصله میان صنعت و وجدان انسانی را بیشتر کند.
دعوت می‌کنیم با موضع‌گیری اخلاقی و حرفه‌ای، نشان دهید که صنعت گردشگری، در روزهای سخت نیز در کنار مردم، فرهنگ و صلح باقی می‌ماند.»از سوی دیگر، مهدی حجت، رئیس مؤسسه فرهنگی ایکوموس ایران هم با ارسال نامه‌ای، از ایکوموس جهانی درخواست کرده بود اقدام‌های پیشگیرانه برای حفاظت از میراث فرهنگی عظیمی که تحت تأثیر تنش‌ها قرار می‌گیرد و به جامعه جهانی تعلق دارد، در نظر گرفته شود.
حجت، نامه‌ای خطاب به خانم ترزا پَتریسیو، رئیس ایکوموس جهانی (شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌های تاریخی)، نوشته بود که در آن آمده: «با توجه به تشدید درگیری‌ها در منطقه که اسرائیل شروع‌کننده آن بوده و اکنون ایالات متحده آمریکا نیز با زیرپا گذاشتن قوانین بین‌المللی به آن پیوسته است، نگرانی‌ها درباره میراث‌فرهنگی بسیار ارزشمند ایران و کل منطقه بسیار زیاد شده است؛ضمنا به‌اطلاع می‌رساند که اسرائیل در یکی از حمله‌های خود نقطه‌ای در نزدیکی سایت میراث جهانی طاق بستان را هدف قرارداده که خوشبختانه بر اساس اطلاعاتی که تاکنون به دست ما رسیده، اثرات مستقیم کالبدی بر این سایت نداشته است؛ ولی نگرانی از تشدید و تکرار این گونه حمله‌ها همچنان وجود دارد.»
او در بخش دیگری از نامه‌اش یادآور شده بود: «حتما به خاطر دارید که رئیس جمهور فعلی ایالات متحده در گذشته نیز تهدید کرده بود به سایت‌ها و مراکز تاریخی و فرهنگی ایران حمله می‌کند که با واکنش مناسب ایکوموس و بسیاری از شخصیت‌ها و مراجع فرهنگی روبه‌رو شد. او گرچه این اقدام را عملی نکرد، هیچ‌گاه رسما به اشتباه بودن تهدید خود اعتراف نکرد و پوزش نخواست.»
بنابراین از آن سازمان محترم خواستاریم با محکوم‌کردن شروع‌کنندگان و تشدیدکنندگان بحران، اقدام‌های پیشگیرانه لازم برای صیانت از میراث فرهنگی عظیمی را که تحت‌تأثیر این تنش‌ها قرار می‌گیرد و به جامعه جهانی تعلق دارد، در نظر بگیرد.احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران (کمیته ملی موزه‌های ایران)، هم با ارسال نامه‌ای رسمی به رئیس ایکوم و یونسکو، ضمن درخواست حمایت و اقدام فوری، بر ضرورت حفاظت از میراث فرهنگی ایران در شرایط بحرانی کنونی تأکید کرده است؛همچنین گروهی از متخصصان میراث‌فرهنگی، اندیشمندان، حقوق‌دانان، نویسندگان، استادان دانشگاه، روزنامه‌نگاران، مدیران ارشد فرهنگی، هنرمندان شناخته‌شده سینما، موسیقی، تئاتر و ادب فارسی با انتشار نامه‌ای خطاب به آدری آزولای، دبیرکل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، هشدار دادند که بخش مهمی از میراث جهانی ایران در معرض خطر جدی قرار گرفته است.
روایت رئیس جامعه هتل‌داران ایران: همراه مردم بودیم
«هتل‌های کشور برای لغو رزرو اتاق‌ها به خاطر لغو پروازها و سایر عوامل بازدارنده سفر، هیچ جریمه‌ای دریافت نمی‌کنند و برخی هتل‌های اصفهان، خراسان رضوی، آذربایجان‌های شرقی و غربی، لرستان، کرمان، هرمزگان، بوشهر و گیلان با توجه به ظرفیت در اختیار، خدمات “نیم‌بها” و “رایگان” به مردم می‌دهند»؛
این روایت جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتل‌داران ایران بود درباره آنچه در هتل‌های ایران گذشت. البته رسانه‌ها هم از اعتراض‌هایی به افزایش قیمت اتاق هتل‌ها هم‌زمان با لغو پروازها و ماندگاری مسافران در برخی شهرها یا پناه‌بردن برخی شهروندان به مناطق امن‌تر، خبر داده بودند.
اما در مقابل، حمزه‌زاده تصریح کرد: «در بیانیه‌ای که جامعه حرفه‌ای هتل‌داران ایران صادر کرد، صراحتا اعلام شد که هتل‌های کشور بابت لغو رزرو اتاق‌ها به خاطر انسداد جاده‌ها و لغو پروازها و سایر عوامل بازدارنده سفر، هیچ جریمه‌ای دریافت نمی‌کنند؛ چون ماخودمان را بخشی از مردم می‌دانیم و در این شرایط نهایت تلاشمان را به خرج می‌دهیم تا حد ممکن از خسارت‌های مادی و معنوی به مردم کاسته شود. هتل‌ها در استان‌های مختلف به شکل‌های گوناگون با مردم همکاری کرده‌اند؛ به‌عنوان‌مثال، در استان اصفهان هتل‌ها هر کدام به اندازه ظرفیتی که دارند، به مردم اقامت رایگان داده‌اند؛ مابقی هتل‌ها هم تنها هزینه‌ای معادل قیمت تمام‌شده را از مردم دریافت می‌کنند.»
همچنین به روایت او، در جزیره کیش، بسیاری از هتل‌ها به مسافران جامانده از پرواز اقامت رایگان دادند؛ در خراسان رضوی هم به همین صورت. هیچ هتلی کمتر از ۵۰ درصد تخفیف ندارد؛ اما بعضی از هتل‌ها بیش از این و حتی اقامت رایگان داده‌اند. هتل‌های یزد هم ۶۰درصد و بعضی‌ها حتی بیش از این تخفیف داده‌اند؛ در خراسان جنوبی نیز اوضاع به همین صورت بود و تخفیف‌های ویژه‌ای در نظر گرفته شد.
حمزه‌زاده در بخش دیگری از گفت‌وگویش با ایسنا این نکته را هم اضافه کرده که «استان آذربایجان در فصل پررونق سفر بود و مهمانان خارجی زیادی از ترکیه، جمهوری آذربایجان و عراق به این استان می‌آمدند ودر هتل‌ها اقامت داشتند، همه رزروهایش لغو شده است؛ با این حال جامعه هتل‌داران استان آذربایجان غربی اعلام کرد که هیچ هتلی در این روزها کمتر از ۶۰ درصد به هم‌وطنان تخفیف نمی‌دهد؛ وضعیت استان آذربایجان شرقی هم به همین صورت است. در استان لرستان هتل‌ها برای همکاری با مردم عزیز اعلام آمادگی کرده‌اند؛ همچنین در کرمان و هرمزگان و بوشهر و همه استان‌های دیگر هم نهایت همکاری را با مردم عزیز انجام می‌دهند.»
اما شمال کشور که در این روزها شاهد حضور پرتعداد ایرانیان بود، هم آن‌طور که جمشید گفته است، شرایط اقامت اضطراری را برای هم‌وطنان فراهم کرده‌اند. این مقام مسئول از رصد پیوسته رفتار هتل‌ها در شرایط حساس کنونی هم خبر داد.
