
نــقاشــیــخط تــرکــیبــی از نـــقاشـی و خوشنویسی است که این روزها علاقهمندان زیادی را به خودش جلب کرده است؛ هنری که شاید بتوان آن را گذرگاهی از دنیای سنتی خوشنویسی به دنیای معاصر محسوب کرد. این هنر به حیات خود در فرمهای مختلف ادامه داده و چشمانداز بزرگی پیش رو دارد؛ زیرا هنرمندان و اساتید زیادی در حال خلق آثاری از این دست هستند که اتفاقا با استقبال و حمایت مردمی هم مواجه شده است. هنری که مورد حمایت مردم قرار بگیرد نیز قطعا سالهای زیادی به حیات خودش ادامه میدهد.








آثار خوشنویسی یا خطاطی، از دو منظر قابل نگرش و بررسی در حوزه حقوق هنرمندان است. اول از دیدگاه شکلی و ظاهری اثر که ابعاد گرافیکی و تصویری دارد و دوم از دیدگاه ماهیت متنی که به روش خطاطی نگاشته شده است. وجود هر یک از این دو ویژگی، نافی ویژگی دیگر نیست و این ویژگیها میتوانند به تنهایی یا با هم وجود داشته باشند. یعنی ارزش هنریِ ادبی در محتوای متن و ارزش هنریِ بصری در گرافیک اثر میتوانند توأمان در یک اثر هنری وجود داشته باشند. در حالتی که هر دو مزیت با هم در یک اثر جمع شوند، حقوق هنری آنها نیز با یکدیگر جمع خواهد شد.








هنر پدیده جهانی و مهمترین بهانه آدمیان برای زیستن و نگریستن به جهان است. آثار هنری، میراثهای مشترکی است که متعلق به همه مردم جهان است و از این رو انحصارگرایی یا تفکیک میراثهای هنری کاری نادرست و بیهوده است. خوشنویسی مهمترین عامل وحدتبخش در قلمرو جهان اسلام است که از سپیدهدمان ظهور با کتابت کلامالله آغاز شد و مورد توجه همه آحاد اسلامی قرار گرفت. خوشنویسی از نظر ملاحظات فرهنگی، حلقه وصلی بهویژه در قلمرو خاورمیانه است؛ اما چنانکه برنارد لوئیس به خوبی اشاره دارد، خاورمیانه واحدی است از حیث فرهنگی به شدت به هم پیوسته و از لحاظ سیاسی بسیار از هم گسیخته… این نکته را در بدایت کلام جهت حواسجمعی بر پرهیز از تفرقه فرهنگی و مجادلات بیثمر درباره خط عربی ذکر میکنیم.








خبر ثبت «برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران» درشانزدهمین اجلاس میراث ناملموس یونسکو و در فهرست میراث جهانی را میتوان مهمترین خبر فرهنگی هفته اخیر دانست. این خبر بهظاهر خوب اما با واکنشهای متفاوت و عموما تأثربرانگیزی از سوی اهالی فرهنگ و هنر و خوشنویسان روبهرو شده است! علت را باید در اخباری دانست که همزمان با توجهبه این خبر نیازمند تأملاند.








«غفور اسکندری سخندری» ازجمله شوریدگان وادی و طریق معرفت است که روح ناآرام و کمالخواه و دل بیقرارش همیشه در پی خلق آثار هنری بوده است. او که هیچگاه دست از طلب برنداشته و پیوسته در شکوفایی و طرب بوده است، گاهی نکاتی ظریف و باریکتر از مو در خط نستعلیق میبیند و آن را در نهایت اخلاص به هنرجویان و دوستداران خط پیشکش میکند، گاهی بهصورت خاص رد قلم میرزای کلهر، میرزا غلامرضا، میرحسین ترک و میرزا کاظم را میگیرد و گاهی نیز دل به زیبایی خطوط میرعماد میبازد و به عشق آن مینازد.








دومین رویداد «خطوط خاموش» با ارائه پنجاه و سه اثر نفیس خوشنویسی از استادان سید محمد وحید جزایری، محسن سلیمانی، ناصر طاووسی، غفور اسکندری سخندری، همایون مقدس و شهابالدین ارفعی در اقلام کوفی، ریحان، محقق، رقاع، توقیع، ثلث ایرانی و تعلیق همراه با گنجینهای از قرآنهای ارزشمند دورههای تاریخی و همچنین چند نمونه اثر از خوشنویس بزرگ معاصر استاد حبیبالله فضائلی و بخشی از قلمها و اسباب کتابت او و مجلدهای ارزشمندی درباره پژوهش در خط و خوشنویسی به زبانهای عربی، انگلیسی و ترکی از مجموعه و کتابخانه تخصصی شهابالدین شهیدانی در گالریهای بوستان و گلستان و گالری تک اثر عمارت سعدی اصفهان نمایش دادهشده است.








هنر قدسی و معنوی خوشنویسی با جنبه زیباییطلبی فطرت انسان مرتبط است و یکی از اولین جلوههای هویت فردی، خوشخطی و داشتن دستخط زیبایی است که به مخاطب نیز القا میشود. به اعتقاد بسیاری از خوشنویسان، تبدیل نگارش معمولی کلمات با شیوههای هنرمندانه به نگارشی زیبا در هنر خوشنویسی ایران یک ویژگی اکتسابی است و از دوران کودکی در وجود فرد نهادینهشده و ادامه پیدا میکند، اگرچه توجه و نظارت کافی در نوشتن درست کلمات، داشتن الگو یا سرمشق زیبا و بررسی عوامل روانشناختی و عاطفی در زیبایی یا بدخطی افراد تأثیرگذار است. اما اینکه چرا در کشوری که مهد عروس خطوط اسلامی است، عامه مردم دستخط زیبایی ندارند، پرسشی است که در این گزارش به آن پرداختهشده است.