سرقت هنری
در باب اتهام سرقت هنری کارگردان برنده اسکار
در یادداشتهای گذشته با تفصیل بیشتری درباره سرقت فیلمنامه نوشتهام. در عین حال بارها اشاره کردهام که اصطلاح حقوقی «سرقت» درباره حقوق مؤلفان، یک اصطلاح علمی و صحیح به نظر نمیرسد؛ زیرا تنها یک بار آن هم در قانون مطبوعات سرقت ادبی به شکل تعریف در تبصره ماده 9 پرداخته شده است. بدین شرح که: سرقت ادبی عبارت است از نسبتدادن عمدی تمام یا بخش قابل توجهی از آثار و نوشتههای دیگران به خود یا غیر، ولو به صورتترجمه.
سرقت سوم از «تقدیس»
بیست و هفتم بهمن ماه سال جاری بود که رئیس سازمان زیباسازی اصفهان از مرمت و نصب قسمت میانی مجسمه تقدیس پرویز تناولی گفت. مرمت و نصبی که این بار هشت روز بیشتر دوام نیاورد و بخش میانی مجسمه تقدیس در کمال تعجب همگان برای سومین بار دزدیده شد. اگر فاصله میان ربودن اول و دوم دهسال بود، این بار هشت روز کافی بود تا دوباره قلب تقدیس دزدیده شود.
انتظار سرقت هنری در پاریسِ ایران را نداشتم!
داستان سرقت سریالی مجسمهها یا بخشی از آنها در اصفهان همچنان ادامه دارد و تقریباً بهطور مداوم با خبر دزدی از این آثار نفیس شهری مواجه هستیم. ربودن قسمتهایی از مجسمه «یادمان شبستان» که یکی از مجسمههای شهری نفیس اصفهان در خیابان استانداری است تازهترین خبری است که در ادامه سرقت از مجسمههای اصفهان نشر شده است. قدرت اله عاقلی خالق این مجسمه در واکنش به این اتفاق در گفتگو با روزنامه اصفهان زیبا میگوید: این مجسمهها طلا و جواهرات یک شهر و بهعبارتدیگر سرمایهها و ارزشافزوده آن است؛ مثلاً همین اثری که من در سال 81 با 12 میلیون برای اصفهان ساختم در حال حاضر با 400 میلیون هم ساخته نمیشود.
کپی از سرمشق سرقت هنری نیست
یکی از رفتارهای متعارف در کلاسهای آموزشی در حوزههای هنر، درخواست باز آفرینی استاد از شاگردان برای خلق مجدد یک اثر است. این گونه ارائه سرمشق به شاگردان و قضاوت بازخورد آثار خلق شده جدید اگر مقید به تکرار عینی اثر باشد جنبه ممارستی و تمرینی داشته و چنانچه با هدف خلق خلاقانه و آزادانه اثر ارائه شده باشد، دارای زوایای تازه هنری محسوب میشود و میتواند منتهی به پدیدآمدن آثار نوینی با اقتباس از اثر اصلی شود.
سرقت هنری استاد از شاگردان
همانگونه که در گذشته هم عنوان کردیم عبارت «سرقت هنری» در قانون یک عبارت علمی نیست. چون خود سرقت در قانون مجازات تعریف روشنی در مادیات دارد و نمیتواند در حقوق معنوی یا مالکیت فکری در کنار مفاهیم غیر مادی مورد استفاده قرار گیرد. اما از آنجایی که فقط در قانون مطبوعات، یک بار به شکل توضیحی در تبصره یکم ماده ششم به «سرقت ادبی» که از زیر مجموعههای هنری است، اشاره شده بدین شرح که سرقت ادبی عبارت است از نسبتدادن عمدی تمام یا بخش قابل توجهی از آثار و نوشتههای دیگران به خود یا غیر ولو به صورت ترجمه و باز هم چون به شکل عامیانه میتوانیم استفاده غیر مجاز و تملک چیزی از کسی را به تقریب، نزدیک به مفهوم سرقت بدانیم پس در این یادداشت و سلسله یادداشتهای مشابه از عبارت سرقت هنری یا سرقت ادبی در مفهومی مترادف با سوء استفاده، نشر غیر مجاز، اقتباس بیش از حد، تملک فیزیکی یا معنوی اثر و ایده آن بدون اذن پدید آورنده و بهرهمندی مادی و معنوی از آثار دیگران به نفع خود یا اشخاص ثالث استفاده خواهیم کرد.
الزامات حقوق همه پدیدآورندگان در آثار هنری مشترک
با پیشرفت فناوریهای دیجیتال و گسترش فضای مجازی و امکان اشتراک هرچه بیشتر فایلهای صوتی و تصویری، انواع سوءاستفادههای هنری از آثار صوتی و تصویری نیز به شکلهای تازهای فراوان شدهاند. از جمله ساخت آثار مدیا با استفاده از چند اثر دیگر اما بدون اجازه از پدید آورندگان آنها. در این یادداشت نگاهی خواهیم داشت به این مسئله که پدید آورندگان در آثار ترکیبی و غیر ترکیبی، مشترک و غیر مشترک و به طور کلی تمام آثار هنری از هر جنس و نوعی که باشند، تا چه اندازه مجاز به استفاده از سایر آثار هنری دیگر هستند؟ و این استفاده تا چه میزان باید با ذکر نام پدیدآورندگان آثار اصلی و در چه مواقعی بدون ذکر نام آنها نیز ممکن خواهد بود؟
آموزش خبرنگاری
شرکت پیام اصفهان زیبا
آرشیو کامل روزنامه
