به گزارش اصفهان زیبا؛ بی‌تردید تربیت یکی از مهم‌ترین، اثرگذارترین و بنیادی‌ترین مقوله‌ها در رشد و تعالی انسان‌ها به‌شمار می‌آید. تربیت، استعدادهای بالقوه بشریت را شکوفا نموده و راهی به‌سوی کمال مطلوب پیش روی او می‌گشاید.
تعالیم و آموزه‌های وحیانی دین مبین اسلام جامع‌ترین شیوه‌های تربیتی را در اختیار بشر قرار داده است. ائمه‌اطهار علیهم‌السلام از موفق‌ترین تربیت‌کنندگان این مکتب آسمانی‌اند.
هشتمین خورشید امامت و ولایت، امام رضا علیه‌السلام به‌عنوان ولی‌الله، شیوه‌های تربیتی ارائه داده‌اند که می‌توان در راستای رفع چالش‌ها و مسائل مبتلابه جامعه امروزی از آن‌ها بهره برد.
تربیت ابعاد مختلفی دارد که در اینجا به دوبعد جسمانی و عقلانی به‌اختصار اشاره می‌شود.
بعد جسمانی
احترام و تکریم فرزندان: مهرورزی و احترام‌گذاشتن به همدیگر، دارویی شفابخش است که مایه تسکین و آرامش قلوب انسان‌هاست.
امام رضا (ع) از این شیوه تربیتی به شکل‌های گوناگونی بهره می‌بردند؛ به‌گونه‌ای که محبت و دوستی خود نسبت به فرزندشان، امام جوادالائمه (ع) را با گفتن بِاَبی انت و اُمّی (پدر و مادرم به فدایت) نشان می‌دادند و یا در مواردی این دوستی را با در آغوش‌گرفتن و بوسیدن ابراز می‌کردند. (بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام، ج ۵۰، ص ۵۹)
خصیصه احترام در محل امنی به نام خانواده که اولین جایگاه رویارویی فرزند با اعضای این خانواده است، اتفاق می‌افتد. فرزندانی که احترام متقابل بین والدین و اعضای خانواده را تجربه کرده‌اند، تعامل خوبی با محیط‌های اجتماعی نظیر مدرسه و یا محیط شغلی خواهند داشت.
تقویت روحیه خودباوری: تفویض امور به فرزندان از همان دوران خردسالی و مشورت با آن‌ها در اداره کارها، حس اعتمادبه‌نفس را در آن‌ها تقویت کرده و از آن‌ها انسان‌هایی متکی‌به‌خود، مقاوم و استوار در برابر مشکلات جامعه می‌سازد.
اسماعیل بن ابراهیم به حضرت رضا(ع) عرض کرد: زبان فرزندم گرفتگی دارد. فردا صبح او را نزد شما خواهم فرستاد تا دست خود را بر سر او بگذارید و دعا کنید. فرزندم دوستدار شماست. امام در پاسخ به درخواست او فرمودند: او را نزد ابوجعفر [جوادالائمه (ع)] بفرستید که به او تعلق دارد. (اصول کافی، ج ۱، ص ۳۲۲ و ۳۲۳)
تنبیه و پاداش: یکی از اصول مهم در تربیت فرزندان، تشکر و ارزش‌قائل‌شدن برای اموری است که فرزندان انجام می‌دهند. تشویق نوعی انرژی مضاعف به فرزند القا می‌کند، انگیزه او برای بالارفتن از نردبان پیشرفت را دوچندان نموده و او را برای انجام مسئولیت‌های بزرگ‌تر آماده می‌کند.
لازم به ذکر است که تنبیه و مجازات نیز در جای مناسب خود و با روش صحیح، گاهی لازمه رشد و کمال افراد است؛ چراکه احتمال ارتکاب خطا تقلیل می‌یابد.
صبر و شکیبایی: والدینی که در تربیت دلبندان خود از منطق خشونت استفاده می‌کنند، علاوه بر تخریب شخصیت فرد، او را منزوی کرده و علاقه‌مندی و انگیزه را در او از بین می‌برند.
حلیم‌بودن، سکوت‌کردن، عفو و گذشت از خطاهای فرزندان، محبت والدین را در دل آن‌ها افزایش خواهد داد و فضایی آکنده از مهر و دوستی بین آن‌ها ایجاد خواهد کرد.
قال الرِّضا(ع): «الصَّمْتُ بابٌ مِنْ أبْوابِ الحِکْمَةِ، إنَّ الصَّمْتَ یَکّسِبُ المَحَبَّةَ، إنَّهُ دَلیلٌ عَلی کُلِّ خَیْرٍ.» «سکوت دری از درهای حکمت است. محبت‌آور بوده و نشانگر هر خیر و نیکی است.» (اصول کافی، ج ۲، ص ۱۱۳)
بعد روحانی (عقلانی)
گذشته از شکوفاسازی بعد جسمی، پروراندن استعداد منطق و استدلال در فرزندان از اهمیت والایی برخوردار است. فرزندان باید بتوانند در شرایط مختلف، تصمیم‌های عاقلانه، قاطعانه، منطقی و از روی تدبیر اتخاذ کنند.
روزی مأمون از کوچه‌ای عبور می‌کرد. بچه‌ها تا این صحنه را دیدند پا به فرار گذاشتند؛ ولی امام جواد( ع) جرئتمندانه ایستادند. مأمون پرسید: چرا همراه دیگر بچه‌ها فرار نکردی؟
امام عرض کردند: گناهی مرتکب نشده‌ام که فرار کنم و جاده هم تنگ نیست تا آن را برایت باز کنم؛ از هرجایی می‌خواهی عبور کن. (کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ۲، ص ۳۴۴)
تربیت فرآیند سازنده‌ای است که شقاوت و سعادت یه ملت در گرو آن است؛ مسئولیت خطیری که اگر با دانش کافی درباره سن، جنس، توانمندی‌ها و استعدادهای ذاتی فرزندان همراه نباشد، صدمات جبران‌ناپذیری بر پیکره آن جامعه وارد خواهد کرد.
